Goryl
GorylGoryl (Gorilla) –
rodzaj
największych spośród współcześnie żyjących
małp naczelnych
, zaliczany do
człowiekowatych
. Preferuje naziemny tryb życia, jest
zwierzęciem roślinożernym
, zamieszkuje
lasy tropikalne
w
Afryce
. Dzielone są na dwa gatunki i według nadal trwającej debaty (2007) do czterech lub pięciu podgatunków. Zasięg występowania i biotopZamieszkują lasy strefy równikowej w
Afryce Środkowej
, w dwóch obszarach wyraźnie oddzielonych przez rzekę
Kongo
. Wschodni obszar – położony w centralnej części kontynentu – obejmuje wschodnią część
Demokratycznej Republiki Konga
,
Ugandę
i
Rwandę
. Zachodni obszar występowania goryli to
Nigeria
,
Kamerun
,
Republika Środkowoafrykańska
,
Gwinea Równikowa
,
Gabon
,
Kongo
,
Angola
i zachodnie krańce Demokratycznej Republiki Konga. Poszczególne populacje goryli zamieszkują różnorodne
siedliska
od bagien i terenów nizinnych po górskie lasy na wysokości 1600 m
n.p.m.
(goryle nizinne) i 2200-4200 m
n.p.m.
(goryle górskie). Zamieszkuje lasy tropikalne. NazwaPierwszy
naukowy opis
goryla na podstawie osobników pozyskanych w
Liberii
(
goryl zachodni
) sporządził w 1847 roku amerykański lekarz i misjonarz Thomas S. Savage nadając mu nazwę Troglodytes gorilla. Nazwa gatunkowa pochodziła od greckiego słowa Gorillai ("plemię owłosionych kobiet") nazwane przez
Hannona
,
kartagińskiego
żeglarza, który przypuszczalnie przybył (około 480 p.n.e.) na obszar dzisiejszego
Sierra Leone
[1]. KlasyfikacjaSamiec zachodniego goryla nizinnego W 1852 I. Geoffroy Saint-Hilaire przeniósł gatunek do nowego rodzaju Gorilla. Od 1993 klasyfikacja systematyczna goryli ulegała znacznym zmianom. Początkowo dla gatunku Gorilla gorilla wyróżniano dwa podgatunki: Gorilla gorilla gorilla i Gorilla gorilla beringei określane odpowiednio jako
goryl nizinny
i
goryl górski
. Dalsze badania prowadzone systematycznie od 1959. wykazały, że oddzielone od siebie odległością ok. 1000 km
populacje
określane jako zachodnia i wschodnia różnią się znacznie nie tylko od siebie, ale również wewnątrz siebie. Różnice geograficzne i morfologiczne spowodowały wydzielenie dwóch odrębnych
gatunków
, a wśród nich czterech
podgatunków
nazwanych odpowiednio do lokalizacji geograficznej i zajmowanego siedliska: - Gorilla gorilla –
goryl zachodni
– z zachodniej części zasięgu występowania
- Gorilla beringei –
goryl wschodni
– ze wschodniej części zasięgu występowania
- Gorilla beringei beringei – dwie populacje
goryli górskich
– ok. 600-700 osobników – jedna w górach
Wirunga
na styku granic Demokratycznej Republiki Konga, Ugandy i Rwandy, druga zamieszkuje
Nieprzenikniony Las Bwindi
w Ugandzie.
- Gorilla beringei graueri – wschodni goryl nizinny, 17 tys. osobników
|
Prawdopodobnie taka klasyfikacja nie utrzyma się długo, ponieważ prymatolodzy badający populacje goryli górskich sugerują potrzebę wydzielenia trzeciego podgatunku występującego w Bwindi Impenetrable National Park w
Ugandzie
. CharakterystykaSrebnogrzbiety samiec goryla nizinnego Dorosły srebnogrzbiety samiec osiąga przeciętnie 1,65-1,75 m wzrostu i ciężar 160-200 kg, samica jest zwykle o połowę mniejsza, osiąga średnio ok. 1,4 m wysokość i masę 60-100 kg. Okazjonalnie, samce osiągają ponad 183 cm wysokości i 225 kg wagi (rekord na wolności). Jednak w niewoli notowano samce o wadze 270 kg.[2] Goryle mają silnie
prognatyczną
część twarzową, ich
żuchwa
wystaje dalej na zewnątrz niż
szczęka
. Goryle poruszają się po ziemi opierając się na kostkach wierzchu dłoni Ciąża trwa 8,5 miesiąca, a odstęp między kolejnymi ciążami to zazwyczaj ok 3 do 4 lat. Młode pozostaje przy matce przez 3-4 lata. Samice osiągają dojrzałość pomiędzy 10 a 12 rokiem życia (wcześniej w niewoli); z kolei samce później 11–13 lat. W naturalnych warunkach żyją 30-40 lat a w niewoli do 50 lat. W
Filadelfijskim
zoo goryl Massa ustanowił rekord długowieczności – miał 54 lata, gdy zmarł[3]. Chociaż goryl swoją budową jest przystosowany do życia nadrzewnego, tylko młode lekkie osobniki spędzają większość czasu na drzewach. Dorosłe prowadzą głównie naziemny tryb życia. Poruszają się po ziemi opierając się na kostkach wierzchu dłoni. Przez krótki czas mogą przyjmować postawę
dwunożną
. Prawie wszystkie goryle dzielą tę samą
grupę krwi
(B)[4], tak jak ludzie, mają indywidualne odciski palca[5]. Tryb życiaProwadzą spokojny tryb życia spędzając większość czasu w grupach rodzinnych, które przemieszczają się po
terytorium
o powierzchni 5-30 km². Noc spędzają w legowisku z liści i gałęzi. Żerują rano i po południu, odpoczywając w nocy i około południa. Tryb życia i dieta różnią się u poszczególnych podgatunków. Goryle potrafią wykorzystywać kamienie jako proste narzędzia służące do rozbijania łupin orzechów. PokarmGoryle są zwierzętami roślinożernymi[6][7], zjadają owoce, liście, pędy, kiełki, korzenie, korę oraz sporadycznie – owady, które składają się na 1–2% ich diety[8]. Występuje u nich
koprofagia
pozwalajaca na zwiększenie wykorzystania pokarmu. Status ochronnyObydwa gatunki goryla są
gatunkami zagrożonymi
wyginięciem, przy czym zagrożenie dla G. b. beringei, G. b. diehli i populacji Bwindi uznano za krytyczne. Od roku 2005 jedyne w Polsce stado tych zwierząt, złożone z trzech samców, trzymane jest w ZOO w
Opolu
. Ciekawostki
DNA
goryli jest w 97–98% identyczne z ludzkim[9][10], co wskazuje na bardzo bliskie pokrewieństwo ewolucyjne goryli z
Homo
. Jedynie oba gatunki
szympansów
są bliżej spokrewnione z człowiekiem. Jest w stanie podnieść ciężar o masie 980 kg[11] Przypisy- ↑ Müller, C.: Geographici Graeci Minores. 1855-61, ss. 1.1-14: text and trans. Ed, J. Blomqvist (1979).
- ↑
Gorilla – The Columbia Encyclopedia, Sixth Edition
. W: bartleby.com [on-line]. [dostęp 2006-10-10].
- ↑
Western Lowland Gorilla
. W: philadelphiazoo.org [on-line]. [dostęp 2006-10-05]. Massa died of an apparent stroke shortly after a celebrating his birthday with a special meal.
[1]
- ↑
Blood Type Facts
. W: bloodbook.com [on-line]. [dostęp 2006-10-10].
- ↑
Santa Barbara Zoo – Western Lowland Gorilla
. W: santabarbarazoo.org [on-line]. [dostęp 2006-10-10].
- ↑
Gorilla gorilla: Information
. W: animaldiversity.ummz.umich.edu [on-line]. [dostęp 2008-03-26].
- ↑
goryl – Encyklopedia PWN
.
- ↑
Looking at Ape Diets: Myths, Realities, and Rationalizations
. W: beyondveg.com [on-line]. [dostęp 2007-01-03].
- ↑ Danych tych nie należy traktować ściśle; tym samy sposobem dowodzenia, ludzkie DNA jest w przybliżeniu w 40% identyczne z DNA ziemniaka czy sałaty.
- ↑ In a talk presented at the Annual Meeting of the American Anthropological Association on November 20, 1999, Jonathan Marks stated: "Humans, chimpanzees, and gorillas are within two percentage points of one another genetically." Jonathan Marks:
What It Really Means To Be 99% Chimpanzee
. [dostęp 2006-10-10].
- ↑ Vitus B.Droscher "Ludzkie oblicze zwierząt" Państwowy Instytut Wydawniczy Warszawa 1999
Zobacz też Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Goryl":
Władysław Komar
Anioł śmierci
(Beyond Forgiveness)
1997
:
Kiler
jako "Uszat", współwięzień Kilera
1997
:
Prostytutki
jako "Szogun", Goryl w "Gejszy"
1998
:
Ekstradycja 3
jako mężczyzna w kawiarni na Starówce w ...
Cyklop
...
Małpy właściwe
...
Małpy człekokształtne
...
Człowiekowate
...
Homininae
...
Antropogeneza
...
Szympans
...
Goryl
Goryl
Systematyka
Domena
eukarionty
Królestwo
zwierzęta
Typ
strunowce
Podtyp
kręgowce
Gromada
ssaki
Podgromada
ssaki żyworodne
Szczep
łożyskowce
Rząd
naczelne
Rodzina
człowiekowate
Plemię
Gorillini
Rodzaj
Goryl
Nazwa systematyczna
GorillaI. Geoffroy Saint-Hilaire, 1852
Zasięg występowania
Goryl (Gorilla) – ...
Gabon
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Goryl":
032. Ekologia biosfery (plansza 18)
jaguary, małpy szerokonose, leniwce, mrówkojady, kolibry
w Afryce: okapi, bawoły, słonie, świnie leśne, Goryle, szympansy, lamparty, dzioborożce
w Azji: tapiry, nosorożce, dzikie bydło (banteng), tygrysy, niedźwiedzie ...
Biosfera (plansza 19)
Afrykę na południe od Sahary, wraz z Madagaskarem; charakterystyczne zwierzęta: małpy człekokształtne (Goryl i szympans), pawiany, słonie afrykańskie, żyrafy, nosorożce, zebry, antylopy, lwy, strusie, ...
101. Elementy antropologii (plansza 4)
Elementy antropologii
Szkielet człowieka i Goryla
Pierwsze naczelne, które można uznać za przodków człekokształtnych nazywane są ...
|