Zielona Góra |
|
Województwo
|
lubuskie
|
Powiat
|
miasto na prawach powiatu
|
Gmina
• rodzaj | Zielona Góra miejska |
Założono | XIII wiek |
Prawa miejskie
| 1323 |
Prezydent miasta
|
Janusz Kubicki
|
Powierzchnia
| 58,34[1]
km²
|
Wysokość | 70,6-210,8 m
n.p.m.
|
Ludność (2009) •
liczba
•
gęstość
| 117 503[2] 2 014 os./km² |
Strefa numeracyjna
| (+48) 68 |
Kod pocztowy
| 65-001 do 65-950 |
Tablice rejestracyjne
| FZ |
Położenie na mapie Polski
|
51°56'23″N 15°30'18″E / 51.93972, 15.505
|
TERC
(
TERYT
) | 0862011 |
SIMC
| 0988313 |
Miasta partnerskie
|
Chociebuż
,
Verden (Aller)
,
Helmond
,
L'Aquila
,
Troyes
,
Nitra
,
Bystrzyca
|
Hasło promocyjne
: Zielona Góra – miasto przyszłości |
Urząd miejski ul. Podgórna 22 65-424 Zielona Góra |
|
|
Strona internetowa miasta
|
Zielona Góra (
łac.
Thalloris, Prasia Elysiorum, Viridis mons,
niem.
Grünberg,
czes.
Zelená Hora) –
miasto
na prawach powiatu
w zachodniej
Polsce
, siedziba organów
samorządu województwa
, Zarządu Województwa Lubuskiego i
Sejmiku Województwa Lubuskiego
oraz jednostek im podporządkowanych, biskupa
diecezji zielonogórsko-gorzowskiej
, starosty
powiatu zielonogórskiego
oraz władz
gminy wiejskiej Zielona Góra
.
W latach 1950-1998
miasto było stolicą
województwa zielonogórskiego
. Razem z
Sulechowem
i
Nową Solą
tworzy tzw.
Lubuskie Trójmiasto
[3].
Do lat 90. XX wieku odbywały się tu: międzynarodowy festiwal muzyczny (
Festiwal Piosenki Radzieckiej
, reaktywowany od 2008 jako
Festiwal Piosenki Rosyjskiej
) oraz Biennale Sztuki Nowej. W pobliżu miasta znajduje się port rzeczny oraz lotniczy.
Historia miasta
Początki miasta
Panorama miasta w połowie XVIII wieku
Założona jako miasto przez przybyszów z zachodniej części
Europy
– głównie
Flandrii
i
Niemiec
, którzy jednak najprawdopodobniej nazwali miasto tak, jak nazywała się istniejąca już tu (obecna
ulica Podgórna
, u podnóża wzgórza Winnego/Ceglanego/Zielonego) polska wioska: Zielona Góra. Osada ta leżała nad wartkim wówczas i wydajnym strumieniem
Złota Łącza
, który przez następne stulecia był źródłem wody i energii dla mieszkańców i funkcjonującego tu przemysłu. Zielona Góra prawa miejskie otrzymała w
1323
(aczkolwiek kroniki mówią jedynie, iż otrzymała prawa miejskie zaraz po
Kożuchowie
, leżącym w obecnym
powiecie nowosolskim
). Pierwszą znaną mapą, na której pojawiła się nazwa Grunberg jest mapa Śląska autorstwa
Martina Helwiga
z
1561
[4].
Do roku 1945
Miasto przez niemal całą swoją historię związane było z
Dolnym Śląskiem
, a konkretniej
Księstwem Głogowskim
. Od
XIII
wieku powoli zaczyna się proces depolonizacji. Wraz z całym Dolnym Śląskiem przechodzi w ręce najpierw
czeskie
, a potem niemieckie. Co ważne: Zielona Góra nigdy nie wchodziła w skład historycznej krainy
ziemi lubuskiej
ze stolicą w obecnie niemieckim Lebus (
Lubusz
).
Gród posiadał fortyfikacje i zamek (najprawdopodobniej jednak drewniany, stąd nie pozostał po nim żaden ślad, wskazówką jest m.in. stara nazwa ulicy
Zamkowej
nieopodal centrum miasta) – przedstawiał on jednak nikłą wartość strategiczną i najprawdopodobniej z rozkazu wizytującego te ziemie
Jana Luksemburczyka
został zburzony.
Przed
II wojną światową
Zielona Góra liczyła 26,1 tys. mieszkańców. Była dużym ośrodkiem przemysłowym oraz znacznym węzłem kolejowym.
Ślady słowiańskie
Z przekazów z
XVII
i
XVIII
wieku wiadomo, że ludność okoliczna ciągle jeszcze nosiła polsko brzmiące imiona i nazwiska, ale tylko jej część władała mową przodków[].
Okres powojenny
Zielona Góra wyszła praktycznie nie zniszczona w trakcie II wojny światowej (do nacierającej
Armii Czerwonej
wyszedł ówczesny
proboszcz
, ks. Georg Gottwald i poinformował, że miasto nie zamierza się bronić). Po wojnie przeszła pod administrację polską stając się początkowo częścią
województwa poznańskiego
. Dotychczasowych mieszkańców miasta wysiedlono do Niemiec – Zielona Góra zasiedlana była jeszcze do końca
lat 70. XX wieku
, głównie przez repatriantów z
Kresów Wschodnich
oraz przybyszów z pobliskiej
Wielkopolski
. W
1950
roku władze zadecydowały o utworzeniu w Zielonej Górze stolicy nowego
województwa
.
Od tego momentu zaczyna się okres szybkiej kariery miasta, które wyrasta na ważny ośrodek kulturalny, turystyczny, uniwersytecki i przemysłowy. Liczba mieszkańców wzrosła 5-krotnie. Na początku
lat 60. XX wieku
założono Wyższą Szkołę Inżynierską, która następnie przemianowana została na
Politechnikę Zielonogórską
. Wkrótce na bazie Studium Nauczycielskiego powstaje Wyższa Szkoła Pedagogiczna. W
2001
politechnika i WSP połączyły się, tworząc
Uniwersytet Zielonogórski
. Od 1965 do 1989 w Zielonej Górze odbywał się
Festiwal Piosenki Radzieckiej
. W 1998 miasto stało się siedzibą władz samorządowych utworzonego wówczas woj. lubuskiego.
30 maja 1960 miały miejsce pierwsze po wojnie na tak dużą skalę masowe protesty przeciwko władzy komunistycznej. Uczestniczyło w nich 5 tys. zielonogórzan. Był to sprzeciw mieszkańców wobec nakazu konfiskaty domu katolickiego. Protesty te nazwano
wydarzeniami zielonogórskimi
.
Zabytki
Ratusz. Po lewej stronie widoczne jest południowe wejście do kościoła Matki Boskiej Częstochowskiej
Zielona Góra jest miastem zabytkowym, z racji niewielkich zniszczeń wojennych pozostała tutaj cała przedwojenna zabudowa miejska. Szczególne walory estetyczne posiada Stare Miasto oraz przedwojenne wille wzdłuż alei Niepodległości, reprezentacyjnego pasażu miasta. Znajduje się tu też wiele budynków o unikalnej architekturze berlińskich architektów, jak np. teatr zaprojektowany przez Oskara Kaufmanna. Oprócz pięknych niewielkich kamienic w najstarszej części miasta, jest tu też wiele budynków postindustrialnych dostosowanych do nowych funkcji, np. lofty w okolicach ulicy Fabrycznej czy część budynków Fabryki Wełny zaadaptowane na centrum handlowe. Centrum miasta jest obecnie rewitalizowane.
-
Kościół pw. Najświętszej Marii Panny
, zwany kaplicą na winnicy. Zbudowany w pierwszej połowie XIV wieku w dowód wdzięczności przez ocalałych Zielonej Góry od panującej w 1314 roku zarazy.
-
Ratusz
i Stary Rynek – rynek stanowi centralny punkt miasta od
XIV wieku
do dziś. Był przez stulecia głównym placem
handlowym
, przez który przebiegał też główny trakt komunikacyjny.
Ratusz
, w swej głównej części z wieżą powstał w
XV wieku
, co pokazuje odsłonięta spod tynku wnęka po fasadzie. Ciekawostką jest fakt, iż ratuszowa wieża w wyniku błędów konstrukcyjnych została lekko pochylona od pionu.
- Wieża Łaziebna jest pozostałością po średniowiecznym systemie
obwarowań
miejskich. Jej nazwa wzięła się od położonej w pobliżu łaźni miejskiej. Bywa również nazywana - Wieżą Głodową w wyniku zburzenia oryginalnej Wieży Głodowej, która stała kilkadziesiąt metrów dalej W czasach
średniowiecznych
wieża służyła jako więzienie.
-
Gmach teatru
- modernistyczny gmach Teatru Lubuskiego (dawniej: Teatru Operowego - Hali Miejskiej) znajduje się przy al. Niepodległości, w pobliżu jej skrzyżowania z ul. Kupiecką. Powstał w 1931 roku według projektu Oskara Kaufmanna, był obiektem wielofunkcyjnym, przystosowanym do wystawiania dzieł zarówno dramatycznych, muzycznych, baletowych, filmów, a przede wszystkim oper. Dziś mieści się tu Teatr Lubuski.
- Park Winny i
Palmiarnia
– Palmiarnia powstała w
1961
roku dostawiona do domku winiarskiego. Mieści się w niej
restauracja
z salami konsumpcyjnymi pośród tropikalnej roślinności. W otoczeniu Palmiarni znajduje się odtworzona
winnica
, nawiązująca do dawnych rozległych plantacji, pokrywających wszystkie stoki podmiejskie.
-
Kolej szprotawska
("Kleinbahn Grünberg–Sprottau") – niepaństwowa linia kolejowa wytyczona pomiędzy dwoma przemysłowymi miastami Dolnego Śląska: Zieloną Górą i Szprotawą. Od II poł. lat 40 XX w. nie funkcjonuje, w większości rozebrana.
Kultura
Kultura w Zielonej Górze to przede wszystkim
Winobranie
na początku września - duża impreza plenerowa, podczas której centrum miasta zapełnia się mieszkańcami i turystami. Ponadto w mieście działa filharmonia, teatr i kilka klubów muzycznych bądź kabaretowych. Na widzów czekają 3 kina (w tym jedno multikino) i 5 muzeów[]. W mieście odbywa się kilka festiwali muzycznych i kulturalnych. m.in. Dni Kultury Żydowskiej, Festiwal Folkloru. Nowe imprezy to m.in.
Festiwal Kabaretu
i
Quest Europe
. W sercu starej dzielnicy willowej, przy Al. Niepodległości 19 znajduje się od 1965 roku
Biuro Wystaw Artystycznych
, w którym odbywają się wystawy polskiej sztuki współczesnej, koncerty i przeglądy.
Teatry, filharmonia
Budynek Teatru Lubuskiego
Pierwotnie w Zielonej Górze teatr miejski i operowy w
Hali miejskiej
otwarto w 1931 roku
operą
"
Madame Butterfly
". Po II wojnie światowej zaniechano wystawiania oper w mieście, natomiast mocno rozwinął się teatr miejski, miasto dorobiło się stałego zespołu (przed wojną teatr działał na zasadzie impresariatu). Po roku 1990 zamknięto scenę lalkową.
W mieście działa ponadto Filharmonia oraz towarzystwo śpiewacze Cantores Viridimontani, niekiedy dające koncerty muzyki dawnej, np. barokowej, w tutejszych kościołach.
Muzea
Miasto ma szereg placówek muzealnych, rozlokowanych także w podmiejskich dworach i pałacach.
- Muzeum Ziemi Lubuskiej na który składają się
- Muzeum Wina
- Muzeum Miasta Zielona Góra
- Muzeum Dawnych Tortur
-
Muzeum Etnograficzne
w podzielonogórskiej Ochli
-
Muzeum Archeologiczne Środkowego Nadodrza
z siedzibą w Świdnicy
-
Lubuskie Muzeum Wojskowe
w Drzonowie pod Zieloną Górą
-
Biuro Wystaw Artystycznych
- galeria sztuki współczesnej wraz z magazynem kolekcji Lubuskiej Zachęty Sztuk Pięknych
- Muzeum Lalek w Zielonej Górze przy Teatrze Lubuskim.
- Muzeum Książki Środkowego Nadodrza w Zielonej Górze przy Wojewódzkiej i Miejskiej Bibliotece Publicznej im. C. Norwida.
Inne placówki to Galeria PWW (ul. Wrocławska), Galeria u Jadźki (ul. Żeromskiego), Galeria ZPAP (Rynek), Salon Sztuki Dawnej (ul . Moniuszki).
Kina
- Kino Newa – studyjne kino zlokalizowane niedaleko Dworca kolejowego PKP, przy
ul. K. Wielkiego
21. Widownia na 215 osób. Kino wyświetla filmy niekomercyjne. Uruchomione w latach sześćdziesiątych XX wieku[].
- Kino Nysa – najstarsze kino Zielonej Góry, uruchomione w 1925 roku, które wyświetla filmy nieprzerwanie do dziś, posiada widownie z balkonem, łącznie na 305 osób.[] Kino mieści się na starym mieście na przeciw Teatru Lubuskiego przy al. Niepodległości. Kino wyświetla filmy ambitne i komercyjne.
-
Cinema City
– 9 sal, 1305 miejsc. Kino mieści się w centrum handlowym
Focus Park
. Otwarte 17 października 2008 roku[].
Imprezy cykliczne
Przed laty miasto było gospodarzem międzynarodowego
festiwalu piosenki radzieckiej
, odbyło się 26 jego edycji. Od 2008 reaktywowano go jako
Festiwal Piosenki Rosyjskiej
. Dzisiaj odbywające się imprezy cykliczne to:
- Międzynarodowe Spotkania Muzyczne "Wschód – Zachód" (marzec-kwiecień)
- Festiwal im.
Anny German
"Tańczące Eurydyki" (maj)
-
Festiwal Piosenki Rosyjskiej
- Ogólnopolski festiwal Pokój i Dobro (zawieszony)
- Międzynarodowy Festiwal Folkloru (co dwa lata, wrzesień)
- Międzynarodowy Dziecięcy Festiwal Folkloru (co dwa lata, wymiennie z Festiwalem Folkloru, w sierpniu)
- Lato Muz Wszelakich (lipiec, sierpień)
- Winobranie (wrzesień)
-
Festiwal Kabaretu
(grudzień)
- Lubuski Festiwal Rockowy "Rock Nocą"
Winobranie
Bachantki w trakcie Winobrania
Zielona Góra znana jest jako polska stolica wina. Jest to jedyne miasto w Polsce o bogatych tradycjach winiarskich, które dziś żyją w historii i kulturze, a w przeszłości obecne były w gospodarce i krajobrazie przestrzennym.
Pierwsza wzmianka o hodowanych w Winnym Grodzie winogronach pochodzi z
1314
roku. Wiadomo też, że początkowo winną latorośl uprawiali zakonnicy. Dopiero za ich przykładem winnice zaczęli zakładać w swych włościach możnowładcy, a długo po nich zwykli mieszkańcy. I choć przypuszczać należy, ze tradycja obchodów winobrania jest tak długa, jak uprawa winogron, dopiero gdy winnice założyły zielonogórskie rodziny, świętować zaczęto hucznie i barwnie.
Oficjalnym miejskim świętem
Winobranie
stało się w roku
1852
, co urzędowo ogłosił magistrat. Co roku turystów po Zielonej Górze oprowadza bóg wina
Bachus
wraz ze swoją świtą. Przyjezdni goście mogą napić się miejscowego trunku, posłuchać muzyki, a także udać się na jedno z teatralnych przedstawień w czasie Winobraniowych Spotkań Teatralnych. Ponadto co roku odbywa się Winobraniowy Turniej Żużlowy, zloty motocyklistów oraz bębniarzy. W czasie zielonogórskiego święta do miasta przybywają artyści z całego świata, a także gwiazdy estrady.
kabaret na scenie klubu Gęba
Życie studenckie
W Zielonej Górze studiuje 25. tys. studentów[]. To właśnie w tutejszych klubach studenckich, takich jak
Gęba
, powstał w latach 90. fenomen kabaretów (
Zielonogórskie Zagłębie Kabaretowe
). Dziś takie kluby są w większości zamknięte (Karton, Zatem, Highlander). Największą imprezą są organizowane corocznie w maju
Bachanalia
, ściągające na plenerowe imprezy muzyczne nawet 5 tysięcy osób. Życie studenckie toczy się praktycznie tylko w klubach studenckich (Gęba, U Ojca, Studencka) na terenie kampusów uczelnianych, popularny jest też klub 4 Róże, Kotłownia, Straszny Dwór, Studio. Ongiś ponadto działał aktywny kulturalnie
skłot
Awaria, zrzeszający tutejszą scenę alternatywną i organizujący liczne koncerty ska, oi i punk.
Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna
Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. Cypriana Norwida w Zielonej Górze jest jedną z dwóch publicznych bibliotek wojewódzkich w woj. lubuskim. Obecną siedzibę placówki oddano do użytku w 1975 roku. Biblioteka posiada wiele filii i oddziałów na terenie miasta. Odbywają się w niej liczne wystawy oraz spotkania autorskie z pisarzami (w ramach tzw. "Czwartków Lubuskich"), a osoby, które ją odwiedziły to m.in. ks.
Jan Twardowski
,
William Wharton
,
Jonathan Carroll
i
Tadeusz Różewicz
. Biblioteka Wojewódzka ma również swoją oficynę wydawniczą – "Pro Libris". Zarejestrowana w 2003 roku liczba czytelników wyniosła prawie 32 tys. osób. Średnio jeden czytelnik wypożycza 17 książek rocznie.
Zobacz też:
Filharmonia Zielonogórska
,
Lubuski Teatr im. Leona Kruczkowskiego
, Muzeum Ziemi Lubuskiej,
Muzeum Etnograficzne
,
Biuro Wystaw Artystycznych
,
Big Band Uniwersytetu Zielonogórskiego
,
Zielonogórskie Zagłębie Kabaretowe
, Amfiteatr im. Anny German
Środowisko naturalne
Położenie
Widok na miasto z Winnego Wzgórza
Zielona Góra jest położona w
Polsce
, na zboczu doliny rzeki Odry w miejscu gdzie przecina ona pasmo wzgórz znane jako
Wał Zielonogórski
. Miejscowość historycznie oraz kulturowo jest częścią
Dolnego Śląska
(leżąc na jego północnym skraju), natomiast
geograficznie
znajduje się terenie podprowincji
Pojezierza Południowobałtyckie
. Od północnego zachodu miasto graniczy z
Niecką
Płotowską, a od północnego wschodu z Niecką Chynowską. Miasto rozlokowane jest na wielu wzgórzach:
- Góra Braniborska (Hirtenberg – Góra Pasterska), 202 m n.p.m. - jedno z najwyższych wzniesień w mieście. Nazwa Hirtenberg występuje w księgach miejskich z 1722 roku. Na szczycie w latach 1859-1860 wzniesiono wieżę widokową, obecnie mieszczącą uniwersyteckie obserwatorium astronomiczne.
- Wzgórze Schillera na zachód od
ulicy Wrocławskiej
(Schillershöhe – ) 195,5 m n.p.m. Na południowym stoku znajdowała się duża winnica. Wcześniej wzgórze nosiło nazwę Wzgórza Grzybowego (Pilzberg). Po raz pierwszy zostało ono wymienione w aktach miejskich z 1725 roku,
- przy
Alei Słowackiego
(Hirschberg) 175,5 m n.p.m. – położone naprzeciwko dawnego cmentarza żydowskiego u zbiegu
ulic Wrocławskiej
i
Chmielnej
. Nazwa wzgórza pochodziła od nazwiska właściciela placu rozrywek, który znajdował się w tym miejscu w XIX wieku,
- Maślane (Butterberg) 175 m n.p.m. – punkt widokowy w lesie na wschód od Osiedla Wazów,
- Góra Ceglana (Ziegelberg) – położona blisko starej zabudowy miejskiej pomiędzy
ulicą Wrocławską
, a
ulicą Podgórną
. Obecnie na jej szczycie znajduje się
Palmiarnia
dobudowana do wzniesionego w 1818 roku domku winiarza. Nazwa wzgórza pochodzi od cegielni miejskiej, która we wcześniejszych wiekach znajdowała się w tym miejscu. Nazwa Ziegelberg występuje w aktach miejskich z 1619 roku. W XIX wieku całe wzgórze pokryte było winnicami. To właśnie osada założona u stóp Góry Ceglanej zapoczątkowała proces powstawania Zielonej Góry,
- Przy
ulicy Kożuchowskiej
(Hohnberg) – w południowej części miasta naprzeciwko browaru. Już w XV wieku wzgórze było pokryte winnicami,
-
Wzgórza Piastowskie
– położone w południowo-zachodniej części miasta. Nazwę nadał burmistrz Zielonej Góry Heinrich Gayl dla uczczenia księcia głogowsko–żagańskiego
Henryka VIII
– jedynego używającego tytułu „księcia Zielonej Góry”. Składają się na nie cztery wzgórza, których wcześniejsze nazwy brzmiały :
- Augusthöhe – dla upamiętnienia miejskiego przedsiębiorcy Augusta Fostera
- Blucherberg – 201 m n.p.m.
- Piastenhöhe
- Koscheberg – 195 m n.p.m. stromo opadające w kierunku południowym. Wzgórze to pokryte było winnicami, o których najstarsze wzmianki pochodzą z 1797 roku.
-
Jagodowe Wzgórze
- jest najwyższym wzniesieniem w granicach Zielonej Góry (210 m n.p.m.).
Obszar
Według danych z
2002
roku, obszar Zielonej Góry wynosi 5832
ha
, w tym 2686
ha
zajmują lasy. Niezalesiony obszar miasta jest niemal w całości zabudowany. Obecnie miasto rozrasta się poza granice administracyjne, intensywna zabudowa wielorodzinna dociera do
Przylepu
i
Łężycy
. Miasto stara się o powiększenie granic miasta i włączenie części
gminy Zielona Góra
.
Klimat
W Zielonej Górze panuje klimat umiarkowany przejściowy, z przewagą wpływów oceanicznych. Średnia temp. lipca wynosi +18,3 °C, a stycznia -1,3 °C. Opady roczne wynoszą ok. 580 mm. W ostatnich latach obserwujemy jednak stałą tendencję do ocieplania się klimatu. Zjawisko to obserwujemy w każdej porze roku (np. lipiec
2006
, śr. temp. +24,2 °C; styczeń
2007
, śr. temp. +4,3 °C). Charakterystycznymi cechami mikroklimatu zwłaszcza obszarów wzgórz są zmniejszone amplitudy dobowe i bardzo ciepłe noce (średnio w miesiącach półrocza letniego o 0,5 do 1,5 °C cieplejsze niż w Poznaniu, Wrocławiu, czy Słubicach). Obszar miasta Zielonej Góry charakteryzuje się też niższą liczbą dni z przymrozkami niż obszary wokół miasta, położone niżej.
Średnia temperatura i opady dla Zielonej Góry |
---|
Miesiąc | Sty | Lut | Mar | Kwi | Maj | Cze | Lip | Sie | Wrz | Paź | Lis | Gru | Roczna |
---|
Średnie najwyższe temperatury [°C] | 1 | 2 | 7 | 11 | 17 | 20 | 22 | 22 | 17 | 12 | 6 | 3 | 12 |
---|
Średnie najniższe temperatury [°C] | -3 | -3 | 1 | 4 | 9 | 12 | 14 | 14 | 11 | 6 | 2 | -1 | 6 |
---|
Opady
[mm] | 38.1 | 35.6 | 35.6 | 43.2 | 58.4 | 63.5 | 78.7 | 73.7 | 43.2 | 40.6 | 43.2 | 45.7 | 599,4 |
---|
Źródło: Weatherbase[5] 15.12.2008 |
Rekordy pogodowe w Zielonej Górze
- absolutne max.: +38,9 °C (19 VIII 1892)
- max. po 1945: +36,8 °C (1 VIII 1994)
- absolutne min.: -30,2 °C (28 II 1929)
- min. po 1945: -29,5 °C (9 II 1956)
- najcieplejszy miesiąc: lipiec 2006 (+24,2 °C, 17 dni z temp. max. >+30 °C)
- najchłodniejszy miesiąc: luty 1929 (-12,4 °C)
- najbardziej mokry rok: 1941 (865 mm)
- najbardziej suche lata
- 1982 (382 mm)
- 2003 (395 mm)
Fauna i flora
Lasy stanowią połowę powierzchni Zielonej Góry
Liczebność sroki w Zielonej Górze jest zdecydowanie najwyższą w Polsce i jedną z najwyższych w Eurazji
Zgodnie ze swą nazwą, Zielona Góra jest miastem zielonym, otoczonym zwartym pierścieniem lasów, stanowiących fragment tzw.
Borów Zielonogórskich
. Ich powierzchnia na terenie miasta wynosi blisko 50 procent (47%, tj. 2 667 ha w porównaniu do ok. 4% tzw. zieleni miejskiej – dane z 2009 roku[6]). Lasy te ubogie są w cieki wodne, będące zasadniczo odnogami albo Zimnego Potoku (północ), albo
Śląskiej Ochli
(południe). Wg danych Nadleśnictwa Zielona Góra ok. 90% populacji drzew stanowi sosna. Występują też fragmenty
dąbrów
(tereny zachodnie) oraz – gdzieniegdzie (głównie w obniżeniach terenowych) – łęg
jesionowo
-
olszowy
.
Zielonogórskie lasy wspomniane są już w roku
1429
gdy do skutku doszła transakcja sprzedaży miastu
"Oderwaldu", Lasu Odrzańskiego
w pobliżu wsi
Krępa
. Ciekawostką lasów Zielonej Góry jest występowanie
kasztana jadalnego
, licznie reprezentowanego też na terenie miasta, również wśród jego pomników przyrody. Do innych najpopularniejszych gatunków pomników przyrody w mieście zaliczane są:
cis pospolity
,
topola kanadyjska
,
dąb szypułkowy
i
cypryśnik błotny
.
Obecność dużych obszarów leśnych w mieście i w jego otoczeniu stwarza korzystne warunki do bytowania różnym gatunkom zwierząt. Na początku
XXI w.
stwierdzono 11 gatunków
płazów
, z których najczęstszym jest
ropucha szara
, występująca na podmokłych terenach obrzeży miasta. Wśród
gadów
, najczęściej występują
padalec zwyczajny
oraz
jaszczurka zwinka
. Jedynym zaś stwierdzonym gatunkiem
węża
jest
zaskroniec
, pojawiający się najczęściej w lasach w pobliżu tzw. Dzikiej Ochli.
Zielona Góra posiada bogatą i zróżnicowaną populację
ptaków
. Liczbę gatunków szacuje się na ponad 150. Obok popularnych gatunków synantropijnych (związanych z osiedlami ludzkimi), takich jak m.in.
wróble
,
kawki
,
jaskółki
czy
gołębie
pojawiają sie też gatunki rzadsze, jak
jastrząb
,
łozówka
,
pliszka siwa
,
białorzytka
czy
makolągwa
.
Jednym z najpopularniejszych gatunków ptaków w Zielonej Górze jest
sroka
. Jej zagęszczenie w mieście jest zdecydowanie najwyższe w kraju i stanowi jeden z najwyższych znanych zagęszczeń w
Eurazji
– ponad 30 gniazd/1 km² (
2001
). Znaczny przyrost osobników obserwuje się od lat 80.
XX w.
Słabo zróżnicowaną gatunkowo jest populacja
ssaków
. Najczęściej widywanym gatunkiem jest sarna
Capreolus capreolus
. Licznie występuje nawet w najbliższym sąsiedztwie siedzib ludzkich, szczególnie okolic
Szosy Kisielińskiej
czy
ul. Batorego
. Bardzo licznie występują
jeże
, lisy (
Vulpes vulpes
) oraz
borsuk
i
kuna domowa
. Rzadziej spotykanym gatunkiem jest np.
tchórz
czy jeleń
Cervus elaphus
. Oczywistymi przedstawicielami ssaków są
gryzonie
– zarówno szkodniki, jak
szczur wędrowny
i
mysz domowa
, jak i licznie występująca w zielonogórskich parkach
wiewiórka
.
Atrakcje przyrodnicze
Na terenie miasta znajduje się
Ogród Botaniczny w Zielonej Górze
odbudowany w 2007 roku po blisko 60 latach. Rozbudowywana jest
Palmiarnia
mieszcząca niewielką kolekcję roślin egzotycznych (ok. 200
taksonów
). Przed laty działało również
ZOO
.
W pobliżu miasta znajduje się m.in.
Arboretum w Nietkowie
, mieszczące bardzo zdewastowaną dziś kolekcję rzadkiego i egzotycznego drzewostanu. Na północ od miasta znajduje się
Las Odrzański
, ongiś własność miasta i teren rekreacyjny, dziś atrakcyjny przyrodniczo las nadodrzański, chroniony jako obszar
Natura 2000
.
"Góry Zielonogórskie"
Wokół miasta rozciągają się morenowe, glacitektoniczne wzgórza o powierzchni 240 km², nazywane potocznie Górami Zielonogórskimi, choć geograficznie noszą nazwę
Wału Zielonogórskiego
. Część pasma tych wzniesień przy granicy miasta nosi miano
Wzgórz Piastowskich
, ponadto do tych wzniesień zalicza się również Góra Braniborska wraz z
wieżą
oraz pasmo niższych wzniesień przy ul. Akademickiej we wschodniej części miasta. Interesujące wzniesienia to
Góra Wilkanowska
(221 m.n.p.),
Góra Tatrzańska
(198 m.n.p.),
Jagodowe Wzgórze
(210 m.n.p.). Na szczycie Góry Wilkanowskiej znajduje się
Wieża Wilkanowska
.
Ośrodek sportów zimowych — znajduje się tu ośrodek sportów zimowych na
Górze Tatrzańskiej
, który mimo niewielkich rozmiarów (stok ma ok. 40-50 metrów różnicy wysokości) i bardzo starej infrastruktury (wyciąg orczykowy z lat 70. XX wieku) jest w przypadku dużych opadów śniegu miejscem uprawiania sportów zimowych. Od lat trwają zabiegi mieszkańców o to by władze miasta unowocześniły ten przedwojenny obiekt, montując armatkę śnieżną (sztuczne naśnieżanie) albo nawet igelit. Dodatkowo we wschodniej części miasta, na terenie "Gór Zielonogórskich" znajdowały się: stok narciarski oraz trasa saneczkowa, dziś używane jedynie przez mountainboardzistów i
downhillowców
.
Parki
-
Park Piastowski
– jeden z największych parków w Zielonej Górze; występują w nim liczne pomniki przyrody, a bliski kontakt z lasem powoduje, że jest zamieszkiwany przez wiewiórki.
- Park Świętej Trójcy – teren byłego cmentarza niemieckiego; znajduje się w centrum miasta, wśród wielu współczesnych bloków mieszkalnych;
-
Park Tysiąclecia
– teren byłego cmentarza niemieckiego z pozostałością po dawnym krematorium oraz nielicznymi pomnikami; wydzielony plac zabaw oraz
skate park
.
- Park Winny – położony na wzgórzu park z rosnącą w nim winną latoroślą; na jego terenie znajduje się wiele pomników oraz
Palmiarnia Zielonogórska
– jeden z symboli miasta.
- Park Sowińskiego – położony w centralnej części Zielonej Góry; znajdują się w nim liczne pomniki przyrody oraz kapliczka.
- Park Dunikowskiego – leśny park na przedłużeniu ulicy Dunikowskiego, stanowi łącznik pomiędzy osiedlami Przyjaźni i Malarzy, a Cegielnią. Urozmaicona rzeźba terenu i bogactwo drzew tworzą wyjątkową bazę spacerową z trasami dla pieszych i rowerów. Przed 1945 rokiem otoczony winnicami.
- Park Gierymskich – areał leśny otoczony ze wszystkich stron zabudową, położony na wzgórzu. Łączy osiedle Przyjaźni z sąsiadującym Osiedlem Malarzy. Prawdopodobnie dawniej stanowił część parku angielskiego rezydencji położonych przy obecnym domu Pogotowia Opiekuńczego.
- Park Poetów – przedwojenny teren parkowy, porastający teren po dawnej kopalni gliny przy końcu ul. Wazów. Znajdują się tu trzy stawy: Dziady, Glinianki (oba przy ul. Szafrana) oraz Szmaragdowy (przy. ul. Akademickiej) w pobliżu wąwozu. Al. Poetów jest pozostałością dawnego szlaku spacerowego.
Demografia
- Wykres liczby ludności Zielonej Góry na przestrzeni ostatnich 7 stuleci
Największą populację Zielona Góra odnotowała w
2001
r. – wg danych
GUS
119 152 mieszkańców[7].
Samo miasto liczy obecnie 117,5 tys. mieszkańców[1], lecz wraz z zespołem miejskim (aglomeracja
Trójmiasto Lubuskie
) liczy 176 tys. mieszkańców. Zielona Góra jest centrum obszaru zurbanizowanego, którego liczba ludności wynosi 294 304 mieszkańców (dane z 2005, suma ludności powiatów zielonogórskiego i nowosolskiego oraz pow. grodzkiego Zielona Góra).
Ludność (Dane z 31 grudnia 2005)Ogółem | 118221 |
Kobiety | 62794 |
Mężczyźni | 55427 |
Gęstość zaludnienia ( osób / 1 km² ) | 2038 |
UrodzeniaZdarzenie | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 |
---|
Liczba zarejestrowanych urodzeń dzieci | 1318 | 1450 | 1330 | 1506 |
w tym chłopców | 677 | 743 | 703 | 784 |
w tym dziewczynek | 641 | 707 | 622 | 722 |
w tym bliźniąt | | | 18 | 21 |
ZgonyZdarzenie | 2003 | 2004 | 2005 | 2006 |
---|
Liczba zarejestrowanych zgonów | 1386 | 1365 | 1492 | 1478 |
w tym kobiet | 640 | 614 | 669 | 640 |
w tym mężczyzn | 746 | 751 | 823 | 838 |
Gospodarka
Dzielnica biurowo-administracyjna
Bezrobocie w Zielonej Górze wynosi 4,6% (stan na listopad 2008) zaś w woj. lubuskim 12,3% (stan na maj 2008) . Nie bez znaczenia dla rozwoju miasta jest bliskie położenie granicy z Niemcami (60 km). Zielonogórska gospodarka to przede wszystkim produkcja wagonów kolejowych (Tabor Szynowy Opole S.A.- Zakład w Zielonej Górze) oraz przemysł informatyczny (producent dekoderów do telewizji satelitarnej ADB Global czy producent systemów GPS Hertz Systems). Istotną gałęzią przemysłu była produkcja alkoholi - ongiś produkowano tu znaczne ilości wina, dziś produkuje się m.in. wódkę (V&S Luksusowa). W pobliżu miasta, w Cigacicach, znajduje się śródlądowy port wodny oraz dwie firmy produkujące wyroby z wełny mineralnej.
W Zielonej Górze znajduje się 4
centra handlowe
, 3
domy handlowe
, 4
galerie handlowe
, 5
hipermarketów
. Działalność prowadzi tu 35 oddziałów banków oraz 34 towarzystwa ubezpieczeniowe[].
Edukacja
Szkoły wyższe
Na uczelniach państwowych i prywatnych kształci się obecnie w Zielonej Górze prawie 25 tysięcy studentów[].
Komunikacja
Zielona Góra leży na trasie
drogi ekspresowej nr 3
, będącej częścią międzynarodowej trasy E65 oraz na trasie linii kolejowej C-E 59 (Odrzańska Magistrala Kolejowa) wchodzącej w skład transeuropejskich korytarzy transportowych TEN, objętej umową AGTC. W pobliżu miasta znajduje się
Port lotniczy Zielona Góra-Babimost
.
Komunikacja lotnicza
Zielona Góra jest położona blisko dwóch
lotnisk
: sportowo-rekreacyjnego w
Przylepie
(7 km) – Aeroklubu Ziemi Lubuskiej – i
towarowo-pasażerskiego w Babimoście
(33 km). Port lotniczy w Babimoście obsługuje połączenia do Warszawy, Łodzi, Bydgoszczy i Drezna. Dalsze porty lotnicze znajdują się w
Poznaniu
(109 km),
Wrocławiu
(140 km) i w
Goleniowie
(189 km). Niedaleko znajdują się również
lotniska niemieckie w Berlinie
.
Komunikacja samochodowa
Zobacz też:
Ulice Zielonej Góry
- Przez miasto przechodzą drogi krajowe
S3
,
DK27
,
DK32
oraz wojewódzkie DW280, DW281, DW282 i
DW283
Miasto posiada również sieć
obwodnic
. Północny odcinek obwodnicy jest nazywany
Trasą Północną
.
Komunikacja kolejowa
Zobacz też:
Zielona Góra (stacja kolejowa)
Zielona Góra posiada jedną czynną stację kolejową, bezpośrednie połączenia kolejowe (duże miasta) m.in.:
Jelenia Góra
,
Poznań
,
Konin
,
Kutno
,
Warszawa
,
Szczecin
,
Kamień Pomorski
,
Gdańsk
,
Gdynia
,
Wrocław
,
Opole
,
Katowice
,
Jaworzno Szczakowa
,
Kraków
,
Bielsko-Biała
,
Terespol
,
Rzeszów
,
Przemyśl
,
Kostrzyn
,
Głogów
. Na terenie miasta znajdowały się też dworce: Dworzec Szprotawski, Górne Miasto, oraz Jędrzychów należące do dawnej
Kolei Szprotawskiej
. Do dziś zachował się jedynie budynek dworca Górne Miasto i pozostałości peronu w Jędrzychowie.
Komunikacja autobusowa
Tablice informacyjne na przystankach MZK
Miasto posiada rozwiniętą sieć transportu publicznego: 38 linii autobusowych MZK Zielona Góra przewożą codziennie ponad 80 000 pasażerów[]. W każdym
autobusie
znajdują się automaty
biletowe
, które w połączeniu z automatami biletowymi na przystankach stanowią jedyną formę dystrybucji biletów w mieście. Autobusy komunikacji miejskiej w Zielonej Górze są kolorów
białego
,
zielonego
i
żółtego
– czyli kolorów miejskich. Na przystankach zamontowany jest system tablic informujących pasażerów za ile czasu ma przyjechać autobus; podawany jest przybliżony czas przyjazdu (w oparciu o sieć
GPS
).
Port śródlądowy Cigacice
W odległości ok. 10 km od centrum miasta znajduje się duży port śródlądowy na rzece Odrze w Cigacicach[]. Pełni on funkcje przeładunkowe- jest on polską bramą do systemu kanałów śródlądowych w
RFN
, z którymi jest połączony kanałem
Odra-Havela
.
Turystyka
Szlaki turystyczne
Piesze:
-
Mała Pętla Zielonogórska - szlak zielony, mający swój początek na ul. Wyspiańskiego. Szlak ten biegnie wzdłuż granicy miasta okrążając je od strony południowej. Prowadzi on m.in. przez
Stary Kisielin
,
Drzonków
i
Ochlę
. Łączna długość szlaku wynosi 28
km
.
-
Od Bobru do Odry - Czarny szlak, mający swój początek we wsi
Podgórzyce
położonej nad rzeką
Bóbr
. Przechodzi on przez zachodnią część Zielonej Góry i biegnie dalej przecinając
Odrę
i kierując się w kierunku jeziora
Niesłysz
.
Rowerowe:
- Szlak Południowy - Ścieżka rowerowa prowadząca od placu Konstytucji 3 Maja w centrum miasta do
Drzonkowa
.
Informacja turystyczna
Rozrywka
W Zielonej Górze są m.in.:
- 3 kina (Cinema City, Nysa, Newa)
- dwie kręgielnie (Magma i jedna w Hotelu Dana)
- dwa kluby snookerowe (w tym jeden snookerzysty
Marcina Nitschke
)
- wiele dużych dyskotek (Heaven, Kakadu, Studio) oraz wiele mniejszych, kameralnych klubów z parkietem do tańczenia (m.in. 4 róże dla Lucienne, Lemoniada, Roksana, Kotłownia, Kawon, Fanaberia, Carpe Diem, Studencka, Straszny Dwór, Zbrojownia, Stary Młyn).
-
Palmiarnia Zielonogórska
Religia
Media
Najpoczytniejsze tytuły prasowe to wydawana od lat 50.
Gazeta Lubuska
(dawniej: Zielonogórska) oraz lokalne wydanie
Gazety Wyborczej
. Ongiś poczytne (dziś nieistniejące) było pismo "Nadodrze".
- Gazety codzienne
- Tygodniki
- Tydzień Lubuski
- Tygodnik Zielonogórski – weekendowy dodatek Gazety Lubuskiej
- Miesięczniki
- Kwartalniki i roczniki
- Studia Zielonogórskie (rocznik historyczny)
- Lubuskie Nadodrze (nieistniejący kwartalnik społeczno-kulturalny)
- Pro-Libris (lokalny kwartalnik literacki)
- Radia
- Telewizje
-
TVP Gorzów Wielkopolski
redakcja w Zielonej Górze
- Telewizja Przewodowa Zielona Góra - dostępna w sieci telewizji kablowej
ASTER
-
TV Odra
Zielona Góra
- Regionalna Telewizja Lubuska
Sport
Sporty tradycyjne
Sport w Zielonej Górze to drugoligowy klub piłkarski, ekstraklasowy klub koszykarski oraz ekstraligowy klub żużlowy Falubaz Zielona Góra. Ponadto uprawia się tu pływanie, strzelectwo, piłkę ręczną, siatkówkę, tenis, jeździectwo, sztuki walki (m.in. karate, jiu-jitsu, aikido, capoeira, krav-magę). Popularne jest kolarstwo. Na terenie miasta znajduje się przedwojenny stok narciarski z torem saneczkowym, lecz są to obiekty bardzo zaniedbane, z braku sztucznego naśnieżania warunki na nich są zwykle trudne.
Sporty ekstremalne
W mieście i okolicach są cztery skateparki (w
Parku Tysiąclecia
) na os. Pomorskim, Raculi oraz Kaczym Dole (
osiedle Słoneczne
). Na terenie aeroklubu można uprawiać skoki spadochronowe, w pobliżu jest też quadowisko. W Książu k. Zielonej Góry jest tor do
crossu
, inny taki obiekt znajduje się w Krężołach. Na stromych stokach kilka osób uprawia
mountainboarding
i
dirt
. Zimą popularny jest snowboarding, ale lokalne stoki są bardzo zaniedbane, brak jest sztucznego naśnieżania.
Kluby sportowe
Obiekty sportowe
- MOSiR – znajduje się przy
ulicy Sulechowskiej
. Należy do niego trawiasty
stadion
lekkoatletyczny
, kilka mniejszych
boisk
, sala
akrobatyczna
, kawiarenka, szatnie piłkarskie i korty
tenisowe
. Swoje mecze rozgrywa tu II ligowy
piłkarski
zespół Lechii Zielona Góra. Ponadto MOSiR zarządza Centrum Rekreacyjno-Sportowym z krytym basenem 25-metrowym oraz halą widowiskowo-sportową z ok. 5 tys. miejscami siedzącymi.
-
Stadion KS Falubaz Zielona Góra
– znajduje się przy
ulicy Wrocławskiej
, 29 co do wielkości
stadion
w
Polsce
. Jego pojemność wynosi 15 000,w tym 14 tys. miejsc siedzących. Stadion wybudowany w
1926
roku i wielokrotnie przebudowywany i remontowany. W
2007
roku oddano do użytku nowy budynek klubowy oraz zamontowano oświetlenie stadionu o natężeniu 1600-1800 lx. Zimą na stadionie instalowane jest pełnowymiarowe lodowisko. Stadion ma zostać przebudowany, m.in. przebudowany będzie pierwszy łuk, trybuny zostaną powiększone do 20 000 miejsc. Koszt przebudowy to ok. 50 mln PLN[8]. W 2010 roku oddano nową trybune na 1 łuku z zadaszeniem mogącą pomieścić 6 tys. ludzi.Dzięki temu liczba miejsc siedzących z 12 tys. zwiększyła się do 14 tys.
- Stadion przy
ulicy Wyspiańskiego
– odnowiony stadion przedwojenny, posiada pełnowymiarowe boisko piłkarskie, na którym odbywają się regularnie mecze. Stadion posiada bieżnię żużlową oraz miejsca siedzące.
- Wyciąg narciarski na
Górze Tatrzańskiej
.
- Hala Uniwersytetu Zielonogórskiego (w zależności od imprezy od 1000 do 1200 miejsc).
Administracja
Zielona Góra jest miastem na prawach powiatu. Siedziba sejmiku i marszałka
województwa lubuskiego
, starosty
powiatu zielonogórskiego
oraz władz
gminy wiejskiej Zielona Góra
.
Należy do
Związku Miast Polskich
.
Dzielnice i osiedla Zielonej Góry
Dzielnice i osiedla mieszkaniowe nie stanowią oficjalnego, prawnego podziału administracyjnego miasta. Nie są zgodnie z art.5 ustawy o samorządzie gminnym z dnia 8 marca 1990 r.
jednostkami pomocniczymi gminy
. Nazwy osiedli i dzielnic funkcjonują jako nazwy potoczne poszczególnych obszarów miasta.
Miasta partnerskie
Lista osób związanych z Zieloną Górą
Zobacz też
Przypisy
Linki zewnętrzne