Michaił (Michajło)[1] Wasiljewicz Łomonosow,
ros.
Михаи́л (Миха́йло) Васи́льевич Ломоно́сов (ur.
8
/
19 listopada
1711
w Denisówce (później Łomonosowo) pod
Chołmogorami
koło
Archangielska
, zm.
4
/
15 kwietnia
1765
w
Sankt Petersburgu
) –
rosyjski
uczony i poeta, prekursor
chemii fizycznej
, twórca
Uniwersytetu Moskiewskiego
.
Pochodził z
pomorskiej
rodziny rybackiej, sam nauczył się czytać i pisać. Udało mu się wyjechać do
Moskwy
, gdzie ukończył szkołę podstawową, a następnie do
Petersburga
, gdzie chodził do gimnazjum. Jako wyróżniający się uczeń został wysłany na studia do
Niemiec
. Kształcił się na uniwersytecie w
Marburgu
(
Hesja
) pod kierunkiem znanego filozofa
Christiana Wolffa
. Po powrocie do Rosji objął stanowisko profesora chemii na Uniwersytecie w
Petersburgu
. Zorganizował przy uczelni nowoczesne laboratorium. W
1754
r. zainicjował powołanie państwowego uniwersytetu w Moskwie, który później został nazwany jego imieniem. Był członkiem Petersburskiej Akademii Nauk.
Jedną z jego czołowych zasług jest to, że
26 maja
1761
r. podczas obserwacji przejścia
Wenus
przed tarczą
Słońca
, odkrył, że
planeta
ta posiada grubą i gęstą
atmosferę
.[2]
W swojej pracy naukowej łączył chemię z innymi naukami ścisłymi - fizyką i matematyką. Zajmował się teorią
cząsteczek
, zapoczątkował nową gałąź wiedzy - chemię fizyczną, dowiódł fałszywość teorii
flogistonu
. Niezależnie od
Lavoisiera
sformułował
prawo zachowania masy
w reakcjach chemicznych. W książce Kurs prawdziwej chemii fizycznej (
1752
) podał definicję chemii fizycznej:
- Chemia fizyczna jest to nauka, która tłumaczy przyczynę zjawisk zachodzących wskutek operacji chemicznych w ciałach złożonych, przy pomocy praw i na podstawie doświadczeń fizycznych.
Ważną rolę przypisywał eksperymentom. Prowadził także badania w dziedzinie
geologii
. Swoimi pracami wyprzedził rosyjską współczesność, w tej dziedzinie doceniony po śmierci.
Niezależnie od pracy naukowej był też wybitnym poetą, mistrzem
ody panegirycznej
. Był m.in. autorem:
- Ody w rocznicę wstąpienia na tron cesarzowej Jelizawiety Pietrowny (Ода на день восшествия на всероссийский престол её величества государыни императрицы Елисаветы Петровны 1747 года -
1747
)
- Porannych rozmyślań o wielkości bożej (
1751
)
- Rozmowy z Anakreontem (Разговор с Анакреоном - между
1756
и
1761
)
W pracy List o zasadach wierszowania rosyjskiego (
1739
) wyłożył teorię sylabotoniki. Napisał ponadto podręcznik
retoryki
oraz gramatyki języka rosyjskiego. W
1764
objął wysokie stanowisko sekretarza stanu.
Przypisy