Cenotaf albo kenotaf (
gr.
kenotaphion – pusty grób) – symboliczny
grobowiec
wznoszony w
starożytnym Egipcie
,
Grecji
i
Rzymie
, a w epoce nowożytnej w
Indiach
.
W
Egipcie
wznoszono je w
Abydos
, miejscu kultu
Ozyrysa
np. budowla z czasów
faraona
Senusereta III
. W Grecji i w Rzymie wznoszono dwa rodzaje cenotafów:
- tumulus inanis (
łac.
– pusty grób) – symboliczny grób dla upamiętnienia zmarłego lub poległego poza granicami kraju
- tumulus honorarius (
łac.
– grób zaszczytny) – wznoszony dla uczczenia bohaterów, np. w miejscu ich śmierci.
W czasach
nowożytnych
spotyka się cenotafy świętych, postaci historycznych np.
św. Wojciecha
w kształcie
tumby
w katedrze w
Gnieźnie
ustawiony obok relikwiarza. W krajach anglosaskich cenotafami są symboliczne groby nieznanego żołnierza np. w
Londynie
,
Belfaście
czy w
Auckland
. Cenotaf jest centralnym punktem Voortrekker Monument w
Pretorii
w
Republice Południowej Afryki
.
W Polsce za oryginalną formę cenotafu uznaje się krakowowskie kopce:
Kopiec Kraka
,
Kopiec Wandy
,
Kopiec Kościuszki
i
Kopiec Piłsudskiego
. Typowym przykładem cenotafu jest natomiast Grób Żołnierza Polskiego w
kościele św. Elżbiety
we Wrocławiu.
Ponadto niekiedy na
nagrobkach
rodzinnych wymienia się jako pochowane symbolicznie osoby, których pochowanie w grobie rodzinnym było niemożliwe (np. osoby zmarłe i zamordowane w
obozach koncentracyjnych
).
Swoje cenotafy mają:
Michał Anioł Buonarroti
w
Rzymie
(właściwy grobowiec we
Florencji
) oraz
Dante Alighieri
we Florencji (właściwy grobowiec w
Rawennie
),
Jan Tarło
,
Michał Kazimierz Ogiński
,
Jan Paweł II
w
Panteonie Wielkich Polaków
w
Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie
.
Zobacz też