Ałbazin (
ros.
Албазино) - wioska leżąca w
Rosji
, nad
Amurem
w
Syberii
, na terenie
obwodu amurskiego
. W
2005
liczyła kilkaset osób. Stacja kolejowa
kolei transsyberyjskiej
.
Historia
Chińskie wojska szturmujące Ałbazin w 1685 roku
Była to pierwsza osada założona przez Rosjan nad Amurem. Powstała w
1651
założona przez
Chabarowa
w czasie jego wyprawy w Kraj Nadamurski. Osada kozacka powstała na miejscu wcześniejszego gródka
Daurów
księcia o imieniu Ałbaza. Ekspansja Rosji nad Amurem spowodowały zbrojną reakcję
Chin
. Od
1652
nad Amurem działały znaczne oddziały wojsk chińskich, które stopniowo zniszczyły lub zmusiły do ucieczki wszystkie garnizony rosyjskie. W
1655
do zrujnowanego i opuszczonego Ałbazinu przybyła wyprawa zbrojna Polaka
Czernichowskiego
, który po zabiciu wojewody carskiego szukał wraz ze swoimi ludźmi bezpiecznego schronienia. Ponieważ wojska chińskie już odstąpiły z tego rejonu Czernichowski odbudował fort, nazwał go Jaxą (od swego przydomka) i do
1669
utrzymywał praktyczną niezależność swego państewka. W tym roku przyjął powtórnie poddaństwo carskie w zamian za amnestię i pieniądze, ustanowiono też w
1672
Ałbazin stolicą województwa ałbazińskiego. Po śmierci Czernichowskiego Chiny powtórnie wysłały ekspedycję wojskową nad Amur w celu likwidacji rosyjskich osad. Od
1682
pod Ałbazinem operowały oddziały chińskie, które w marcu
1685
rozpoczęły regularne oblężenie twierdzy. 5200 Chińczyków z 25
armatami
oblegało 450 Kozaków z 3 armatami. Po 11 dniach Kozacy skapitulowali i opuścili fort. Chińczycy osadę spalili i wycofali się. Jesienią do Ałbazina przybyła wyprawa rosyjska z 514 Kozakami i odbudowała twierdzę. W lipcu
1686
kolejna wyprawa chińska w sile 10 tys. żołnierzy i 40 armat obległa Ałbazin z jego garnizonem 826 żołnierzy dowodzonym przez Tołbuzina. Po półrocznym oblężeniu Chińczycy zmuszeni byli odstąpić, choć obrońców pozostało tylko 150. Jednakże negocjacje pokojowe między Chinami a Rosją w
Nerczyńsku
doprowadziły do zawarcia między oboma państwami
traktatu nerczyńskiego
w
1689
. Na jego mocy rejon Ałbazina znalazł się w obrębie państwa chińskiego, choć Chiny zobowiązały się nie zasiedlać tego obszaru, a twierdzę zburzono.
Ałbazin był więc niezasiedlony aż do połowy XIX w., kiedy to Nikołaj Murawiow podjął działania zmierzające do zajęcia całego obszaru amurskiego dla Rosji. W wyniku tego w
1858
obydwa kraje podpisały dwa traktaty ustanawiające granicę na Amurze. Wkrótce zaczęto też budować nową osadę w Ałbuzinie, która na poczatku XX w. liczyła 600 osób. Od
1891
zaczęto budować kolej transsyberyjską. Przechodziła ona przez Ałbuzin, gdzie powstała stacja kolejowa, przyczyniając się do rozwoju osady. Ałbuzin był też portem amurskim. W
1930
założono w osadzie muzeum krajoznawcze.
Pisarz
Zbigniew Nienacki
opublikował w
1958
w łódzkich "Odgłosach" cykl reportaży Na tropie tajemniczego Ałbazina, rozwinięty następnie w powieść dla młodzieży
Pozwolenie na przywóz lwa
(Pierwsza przygoda Pana Samochodzika) wydaną w
1961
. Fikcyjna akcja powieści, jak w wielu książkach tego autora, oparta jest częściowo na faktach a w treści zawarte są informacje dotyczące historii Ałbazina i biografii Czernichowskiego.
Zobacz też
Bibliografia
- Zygmunt Łukawski, 1981. Historia Syberii. Wyd. Ossolineum, Wrocław.