Nowogrodziec
NowogrodziecNowogrodziec (
niem.
Naumburg am Queis) to
miasto
w
woj. dolnośląskim
, w
powiecie bolesławieckim
, siedziba władz
gminy miejsko-wiejskiej Nowogrodziec
.
W latach 1975-1998
miasto administracyjnie należało do
woj. jeleniogórskiego
. Według danych z 31 grudnia 2009 miasto liczyło 4031 mieszkańców. PołożenieNowogrodziec położony jest w południowo-zachodniej części
województwa dolnośląskiego
w
powiecie bolesławieckim
nad
Kwisą
i Iwnicą. Miasto liczące nieco ponad 4 tys. mieszkańców rozłożone jest w dolinie rzeki, na obszarze
Borów Dolnośląskich
oraz na skraju
Niziny Śląskiej
. Miasto leży przy
drodze wojewódzkiej nr 357
relacji
Osiecznica
–
Radomierzyce
oraz w odległości 4,5 km od
drogi krajowej nr 94
(
Wrocław
–
Zgorzelec
)[2]. Oprócz tego z Nowogrodźca wybiegają drogi lokalne do
Gierałtowa
,
Lwówka Śląskiego
,
Brzeźnika
i
Zebrzydowej
. Przez miasto przebiega linia kolejowa
Jelenia Góra
–
Żagań
. W mieście znajduje się czynna
stacja kolejowa
.
Historia
Historia Nowogrodźca jest długa i zawiła. Pierwsi osadnicy –
Bobrzanie
dobrze wykorzystywali dogodne położenie grodu na wysokim wzniesieniu. Wzgórze, które opływają dwie rzeki
Kwisa
i Iwnica stanowiło dobry punkt kontrolny dla brodu, którym przeprawiali się kupcy zmierzający wzdłuż Kwisy w kierunku północnym. Stanowiło ono też świetny
bastion
obronny. Potwierdzeniem tego są znalezione stare monety i przedmioty rzymskie w mieście. Przez teren miasta i gminy przebiegał szlak "Via Regia" czyli "Królewska Droga". Był to szlak handlowy prowadzący z zachodu na wschód. Nowogrodziec był związany w późniejszym okresie z dynastią Piastów Śląskich. Miasto posiada długą tradycję miejską. W
2003
miasto obchodziło 770-lecie nadania praw miejskich, którymi cieszy się od
1233
.
Prawa miejskie
miastu nadał książę
Henryk Brodaty
. Nowogrodziec był na przestrzeni wieków własnością książąt legnickich, głogowskich, świdnicko-jaworskich. Wraz z powstaniem na początku
XIII
wieku klasztory nowogrodzieckiego, nastąpił dynamiczny rozwój kościoła jak i miasta. Mniszki z klasztoru dzięki swym staraniom doprowadziły do miasta wodę budując w
1500
wodociąg miejski. Najubożsi mieszkańcy Nowogrodźca mogli korzysta ze źródlanej wody za darmo. Współpraca klasztoru z miastem nie zawsze układała się dobrze. Dochodziło także do częstych niesnasek i kłótni, głownie o prawo połowu ryb w Kwisie, prawo do sądownictwa czy przywilej warzenia piwa. Znaczenie miasta rosło w związku z obecnością na jego terenach złóż gliny. Znaczny rozwój miasta zapewniło także
XV
-wieczne prawo cechowe, które ustalało liczbę warsztatów jednego cechu w mieście. To tutaj przybyły z sąsiedniego
Bolesławca
Jonasz Anders założył swój warsztat. Nastąpiło to w
1547
. Po tym okresie aż do
XX
wieku mieszkańcy utrzymywali się z produkcji wyrobów ceramicznych. Nowogrodziec znajdował się najpierw pod panowaniem Polski do śmierci księżnej Agnieszki. Po tym zajściu miasto weszło pod panowanie korony Czeskiej. Właścicielami Nowogrodźca były rody von Landeskrone, von Rechenberg, von Haugwitz i von Warnsdorf. Od
XVIII
wieku miasto znajdowało się we władaniu Prus. Nowogrodziec doświadczył w swej historii wielu katastrof i klęsk żywiołowych wśród których prym wiodły wielkie pożary i katastrofalne powodzie. Również zarazy i choroby nie omijały miasta. W
1527
dżuma zabiła niemal wszystkich mieszczan. Jedynymi ocalałymi z epidemii były trzy pary małżeńskie oraz mieszkańcy klasztoru. Wstrząśnięci nowi mieszkańcy miasta postanowili wybudować świątynię i nazwać ją Kościołem Ofiarowania. Kościół ten został ukończony dopiero w
1657
, a do naszych czasów zachował się jedynie fragment fundamentów na cmentarzu komunalnym. Nowogrodziec przez lata był też dewastowany przez działania wojenne. Miasto niszczone było przez Husytów w
XV
wieku, Szwedów w
XVII
wieku, także podczas wojen śląskich. Mimo to miasto szybko podnosiło się ze zniszczeń i odbudowywało. W
1817
powstał pierwszy
telegraf
, a wkrótce potem przez Zebrzydową poprowadzono Dolnośląsko-Brandenburską Kolej Żelazną. Początek XX wieku zapisał się szybkim i dynamicznym rozwojem miasta, dużymi inwestycjami oraz znacznym poprawieniem standardu życiowego mieszkańców Nowogrodźca. Już w
1900
miasto otrzymało prąd elektryczny, a jako pierwsze zostały oświetlone główne arterie komunikacyjne miasta. Również w tym samym roku w mieście założono pierwsze linie telefoniczne. Równocześnie rozbudowywano się połączeń kolejowych. W
1903
ukończono linię z Lwówka Śląskiego przez Nowogrodziec do Żagania, a rok później, (
1904
), po dwóch latach budowy otwarto dworzec kolejowy. Nowogrodziec przeszedł bez większych zniszczeń
I wojnę światową
, lecz olbrzymie zniszczenia przyniosła
II wojna światowa
. Większość zabytkowych domów i kamieniczek w centrum uległa zniszczeniu w wyniku zaciętych walk w lutym
1945
. Te które ocalały wojenną pożogę w stanie nienaruszonym stoją do dzisiaj i są ozdobą nowogrodzieckiego rynku. Jednak te które były lekko zniszczone w wyniku działań wojennych zostały bezmyślnie wyburzone, a w ich miejsce postawiono nieciekawe, socjalistyczne bloki. Po wojnie Nowogrodziec rozwijał się wolniej. Powstało kilka inwestycji, nowe zakłady przemysłowe, instytucje kultury i oświaty. Miasto najpierw należało do województwa wrocławskiego (najpierw z siedzibą w
Legnicy
a potem we
Wrocławiu
. Do
1975
leżał w powiecie bolesławieckim. Reforma administracyjna z 1975 r. umieściła Nowogrodziec w nowo powstałym
województwie jeleniogórskim
. Ponowna reforma administracyjna z
1998
ponownie umieściła miasto w powiecie bolesławieckim województwa dolnośląskiego. W
2000
w podnowogrodzieckiej wsi
Wykroty
uruchomiono specjalną strefę ekonomiczną. W
2003
miasto Nowogrodziec obchodziło uroczyście 770-lecie nadania praw miejskich. Obecnie miasto liczy nieco ponad 4 tys. mieszkańców i jest lokalnym ośrodkiem usługowym, przemysłowym, i administracyjnym. ZabytkiNowogrodziec pomimo zniszczeń wojennych może poszczycić się wieloma zabytkami architektury. Są to[]: - późnobarokowy kościół parafialny pw Św. Pawła i Piotra
- Ruiny klasztoru Magdalenek z XIII w.,
- Plebania z
1769
roku
- Kamieniczki przy rynku i okolicznych uliczkach z
XVIII
w., przebud. w
XIX
i
XX
w.
- Ratusz z
1795
roku
- Barokowa kamienna figura św. Jana Nepomucena
- Wieża widokowa wybudowana w latach
1879
-
1890
,
- Kościół ewangelicki
- Pozostałości murów obronnych
- Kościół św. Mikołaja
- Plebania z
1726
roku
- Kamienny drogowskaz z początku
XIX
wieku
- Słup Milowy Poczty Saskiej z
XVII
wieku
- Cmentarz żołnierzy Armii Radzieckiej poległych w walkach z Niemcami w 1945 r. (222 groby)
GospodarkaNowogrodziec jest lokalnym ośrodkiem usługowo-handlowym, i przemysłowym. W mieście nie ma wielu zakładów przemysłowych. Mimo to istnieje kilka większych podmiotów gospodarczych: - Kopalnie Surowców Mineralnych "Surmin-Kaolin" S.A. – producent kaoliu dla przemysłu ceramicznego, szklarskiego
- Klinkiernia "Ołdrzychów" Sp. z o.o. – producent cegły klinkierowej
- Noelken sp. z o.o. – producent półproduktów do produkcji kosmetyków
- Przedsiębiorstwo Konserwacji Urządzeń Wodnych i Melioracyjnych "Meliobud" sp. z o.o. – wykonuje usługi wodne i melioracyjne
W pobliskiej wsi
Wykroty
utworzono podstrefę Nowogrodziec
Kamiennogórskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej Małej Przedsiębiorczości
S.A. w której działa kilka podmiotów: - Ziołopex – producent przypraw i dodatków piekarsko-ciastkarskich, konfekcjonowanie bakalii
- Cerrys sp. z o.o. – producent farb i lakierów
- CM3 – producent metalowych kontenerów
- BDN Polska
- Weber Hydraulika – producent elementów metalowych i hydraulicznych
- HMS Polska – producent maszyn do obróbki galwanicznej płyt drukowanych
- Lovink Polska – usługi w zakresie emaliowania produktów używanych w gospodarstwie domowym
Oprócz tego w mieście istnieje szereg sklepów, punktów usługowych, kilka hurtowni, działają serwisy samochodowe. Istnieje poczta, ośrodek zdrowia, posterunek policji, stacja benzynowa. Walory przyrodniczeNowogrodziec jest terenem atrakcyjnym pod względem przyrodniczym. Na terenie gminy Nowogrodziec znajduje się 17 pomników przyrody[], które umiejscowione są na terenach czterech zabytkowych parków w Wykrotach, Zebrzydowej, Gościszowie i Gierałtowie. Najbardziej znanym pomnikiem przyrody[] jest "bluszcz kolejarzy" który oplata jedną ze ścian stacji
PKP
w Zebrzydowej. EdukacjaW Nowogrodźcu istnieje możliwość zdobycia wykształcenia na poziomie przedszkolnym, podstawowym oraz gimnazjalnym. W mieście istnieje Szkoła Podstawowa im. Bolesława Chrobrego, Gimnazjum Miejskie w Nowogrodźcu oraz Przedszkole Samorządowe. Ogółem do tych szkół uczęszcza ponad 1100 uczniów[]. Nowogrodzieckie szkoły podstawowe i gimnazja realizują tzw. programy wychowawcze które maja na celu rozwijanie osobowości ucznia, jego poczucia silnej tożsamości. Oprócz tego w wielu szkołach prowadzone są liczne zajęcia pozalekcyjne, głównie sportowe ale także zajęcia z języka polskiego, matematyki czy plastyki. Ciekawe są zajęcia z informatyki czy prowadzone chóry dziecięce i młodzieżowe[]. KulturaGłówną instytucją kulturalną i animatorem życia kulturalnego w Nowogrodźcu jest Gminne Centrum Kultury i Sportu. Prowadzi ono zajęcia w kilku sekcjach i stowarzyszeniach. Są to[]: sekcja języków obcych, sekcja karate, aerobik, tenis stołowy, klub młodzieżowy, chór, sekcja taneczna, koło harcerskie, sekcja gier zespołowych. GCKiS prowadzi i utrzymuje także Bibliotekę Publiczna Miasta i Gminy w Nowogrodźcu. Instytucja ta jest także organizatorem wielu imprez sportowo-kulturalnych wśród których najważniejsze[] to NOWOgrodziec NA FOLKOWO, Gminny Konkurs na Pisankę-Kraszankę, Kwietniowe spotkania na planszy, Dni Gminy Nowogrodziec, Dożynki Gminne, Bal Mikołajkowy, Bieg Uliczny Nowogrodzka Dziesiątka oraz Pečenica czyli Święto Pieczonego Prosiaka. Sport i rekreacjaW Nowogrodźcu istnieje stadion miejski którym zarządza Gminne Centrum Kultury i Sportu. Centrum to organizuje także wiele imprez sportowych w mieście i gminie m.in[]. deblowy turniej tenisa stołowego, halowy turniej piłki nożnej o puchar Burmistrza Nowogrodźca, turniej szachowy, miniturniej koszykówki Kosz, turniej rzutek sportowych, halowa liga unihokeja. W Nowogrodźcu istnieje Międzyzakładowy Ludowy Klub Sportowy Chrobry Nowogrodziec, który został założony w
1948
roku[]. Zobacz też Bibliografia- "Wędrówki po Dolinie rzeki Kwisy", 2004, Praca Zbiorowa, wydawca Związek Gmin Kwisa Lubań
Linki zewnętrznePrzypisy
Inne hasła zawierające informacje o "Nowogrodziec":
Pogórze Izerskie
...
Bolesławiec
językoweSJO OxpressSJO Nova BabelSJO ExpertSJO Profi Sąsiednie gminy
gmina Bolesławiec
(wiejska)
gmina Warta Bolesławiecka
gmina Nowogrodziec
gmina Gromadka
gmina Osiecznica
MediaPrasa:Gazeta Bolec.Info – bezpłatny dwutygodnikIstotneInformacje.pl Bolesławiec – dwutygodnik wydawany ...
Specjalna strefa ekonomiczna
Jawor
,
Jelenia Góra
,
Kowary
,
Lubań
,
Ostrów Wielkopolski
,
Piechowice
gminy:
Janowice Wielkie
,
Kamienna Góra
,
Lubawka
,
Nowogrodziec
,
Odolanów
,
Prusice
,
Żmigród
Katowicka SSE
śląskie
małopolskie
opolskie
1544,18miasta:
Bielsko-Biała
,
Bieruń
,
Częstochowa
,
Dąbrowa Górnicza
,
Gliwice
,
Jastrzębie-Zdrój
, ...
Województwo dolnośląskie
...
Gmina Pieńsk
Żarki Średnie
.Miejscowość bez statusu sołectwa:
Strzelno
.Nieistniejąca już miejscowość:
Prędocice (Toporów)
Sąsiednie gminy
Lubań
,
Nowogrodziec
,
Węgliniec
,
gmina Zgorzelec
. Gmina sąsiaduje z
Niemcami
.Przypisy↑ Lucyna Nowak, Joanna Stańczyk, ...
Gmina Węgliniec
Łężek
,
Okrąglica
,
Piaseczna
,
Piaski
,
Polana
,
Ruszów
,
Stary Węgliniec
,
Zielonka
. Sąsiednie gminy
Gozdnica
,
Iłowa
,
Nowogrodziec
,
Osiecznica
,
Pieńsk
,
Przewóz
Przypisy↑
Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań ...
Gmina Bolesławiec (powiat bolesławiecki)
Stare Jaroszowice
,
Suszki
,
Trzebień
,
Trzebień Mały
,
Żeliszów
. Sąsiednie gminy
Bolesławiec
,
Gromadka
,
Lwówek Śląski
,
Nowogrodziec
,
Osiecznica
,
Szprotawa
,
Warta Bolesławiecka
Przypisy↑
Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki ...
Nowogrodziec
NowogrodziecFlaga
Herb Nowogrodźca
Flaga Nowogrodźca
Województwo
dolnośląskie
Powiat
bolesławiecki
Gmina
• rodzaj
Nowogrodziec
miejsko-wiejska
Prawa miejskie
1233
Burmistrz
Robert Marek Relich
Powierzchnia
16,1
km²
Ludność (2009)•
liczba
•
gęstość
4 031251,4 os./km²
Strefa numeracyjna
+48 75
Kod pocztowy
59-730
Tablice ...
Kamienna Góra
...
Powiat bolesławiecki
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Nowogrodziec":
Hasło nie występuje w innych lekcjach!
|