Quo vadis
Quo vadisQuo vadis. Powieść z czasów Nerona -
powieść
historyczna
Henryka Sienkiewicza
. Najpierw była publikowana w odcinkach w warszawskiej
Gazecie Polskiej
(lata
1895
-
96
) i, z minimalnym opóźnieniem w stosunku do Gazety, także w krakowskim dzienniku
Czas
i
Dzienniku Poznańskim
. Wkrótce powieść została wydana w formie druku zwartego - jej premiera miała miejsce w Krakowie, w 1896 roku. Powieść odniosła światowy sukces i została przetłumaczona na ponad pięćdziesiąt języków. Część rękopisu powieści przechowywana jest w
Ossolineum
we
Wrocławiu
. Często (lecz błędnie) uważa się, że za powieść Quo vadis Henryk Sienkiewicz został nagrodzony
Nagrodą Nobla
. W istocie w
1905
roku Sienkiewicz otrzymał ją za wybitne osiągnięcia pisarskie w literaturze epickiej[1]. Tytuł książki to łaciński zwrot, oznaczający: Dokąd idziesz?. Odwołuje się on do słów Quo Vadis, Domine? (Dokąd idziesz, Panie?), wypowiedzianych według legendy, przywołanej również w powieści, przez apostoła Piotra do Chrystusa. Miejsce i czas akcjiAkcja rozgrywa się głównie w Rzymie, podczas końcowych 6 lat panowania
Nerona
(
63
-
69
n.e.), akcja
epilogu
- ok.
68
r. Wydarzenia pozwalające określić czas akcji to: przybycie Winicjusza do Rzymu po zawarciu pokoju z Armenią (63 r.), pożar Rzymu (64), śmierć Petroniusza (66), śmierć Nerona (68). Rzym był wówczas miastem wielonarodowościowym, bardzo zróżnicowanym. FabułaGłównym wątkiem powieści jest miłość Winicjusza i Ligii. Należą oni do dwóch odrębnych światów: Winicjusz jest patrycjuszem rzymskim, Ligia zakładniczką pochodzącą z barbarzyńskiego plemienia Ligów, a także chrześcijanką. Wątek miłosny, będący w pełni fikcyjnym, posiada liczne zwroty akcji: ucieczkę Ligii, jej poszukiwania przez Winicjusza, próbę porwania, przemianę Winicjusza i przyjęcie przez niego chrztu, wreszcie uwięzienie i cudowne ocalenie na arenie. Kolejny wątek powieści, historyczny, skupia się na osobie rzymskiego cezara Nerona, a także prześladowaniach i szerzeniu się wiary chrześcijańskiej. Istotną dla utworu postacią jest także
Petroniusz
. Patrycjusz rzymski, bliski doradca Nerona, wyrocznia smaku i elegancji stanowi symbol odchodzącej kultury antycznej. Balansujący na krawędzi życia i śmierci, krytykuje pomysł Cezara i przegrywa. Tak jak zaczął, kończy akcję umierając samobójczo w ramionach ukochanej Eunice. Najbardziej tragiczną i jednocześnie komiczną postacią jest Chilon Chilonides. Nie ma zasad moralnych i jest gotów sprzedać niewinnego. Jednak i w nim zachodzi poważna zmiana, na końcu umiera na krzyżu w obronie tych, których wydał - chrześcijan. Punkt kulminacyjny stanowi walka Ursusa z bykiem. Pokonanie zwierza oznacza szczęśliwe zakończenie. Odtąd Ligia, Winicjusz i Ursus są pod opieką ludu rzymskiego. Ten moment symbolizuje także odwrót sympatii Rzymian od Nerona i zwrócenie się ku chrześcijanom. BohaterowieW powieści pojawiają się: - Augustianie - najbliżsi z otoczenia Cezara (doradcy)
- Patrycjusze - możne rody rzymskie w senacie, sprawiają najwyższe urzędy, biorą udział w wyprawach wojennych.
- Obywatele rzymscy - ludzie wolni, ale niezbyt bogaci (kupcy, rzemieślnicy, a także wolna biedota)
- Niewolnicy - często to jeńcy wojenni, nie mają żadnych praw wśród nich wyróżniają się gladiatorzy.
Bohaterowie historyczni[2] -
Akte
- wyzwolenica i kochanka Nerona, pochowała ciało cesarza.
-
Aulus Plaucjusz
- konsul, namiestnik
Pannonii
i Brytanii, mąż Pomponii Grecyny.
-
Lukan
- poeta, bratanek Seneki, bliski towarzysz Nerona. Brał udział w spisku
Pizona
, za co został skazany na śmierć i popełnił samobójstwo.
-
Neron
- cesarz rzymski, panował w latach 54-68. W 65 r. brutalnie stłumił wymierzony przeciw sobie spisek
Pizona
. Popełnił samobójstwo w willi wyzwoleńca Faona.
- św.
Paweł Apostoł
-
Petroniusz
- elegantiae arbiter mistrz dobrego smaku, patrycjusz rzymski, obiekt zawiści Tygellina, zamieszany w spisek
Pizona
, popełnił samobójstwo. W utworze Sienkiewicza jest wujem Marka Winicjusza, epikurejczykiem, estetą, odmawia udziału w spisku.
- św.
Piotr Apostoł
-
Pizon
- konsul, w 65 r. przywódca spisku przeciw Neronowi.
-
Pomponia Grecyna
- żona Aulusa Plaucjusza, według przekazu Tacyta rzeczywiście poddana sądowi mężowskiemu z podejrzenia o wyznawanie obcego zabobonu.
-
Poppea Sabina
- druga żona Nerona, również jego ofiara: zmarła podczas kolejnej ciąży, kopnięta przez cezara.
-
Seneka Młodszy
- poeta, pisarz, filozof rzymski - stoik, dawny nauczyciel Nerona. Uczestnik spisku
Pizona
, popełnił samobójstwo.
-
Tygellin
- prefekt pretorianów, wierny zausznik Nerona, rywal Petroniusza o względy cesarza.
-
Wespazjan
- późniejszy cesarz rzymski, za czasów Nerona namiestnik Afryki. Wsławił się drzemkami podczas występów cesarza, za co popadł w niełaskę[3].
- Westynus - konsul, jego pierwszą żoną była
Statilia Messalina
, początkowo jeden z najbliższych przyjaciół Nerona, następnie przez niego zgładzony.
Bohaterowie fikcyjni - Marek Winicjusz - patrycjusz rzymski, trybun wojskowy. Zakochuje się w Ligii i pod jej wpływem zostaje chrześcijaninem.
- Ligia (Kallina) - córka wodza barbarzyńskiego plemienia Ligów, zakładniczka Rzymu, wychowana przez Aulusa Plaucjusza i Pomponię Grecynę. Chrześcijanka, ukochana Marka Winicjusza. Odmawia zostania kochanką Winicjusza i ucieka od niego. Dzięki niej młody patrycjusz przechodzi przemianę stając się chrześcijaninem. Wówczas Ligia zgadza się go poślubić.
- Ursus - po chrzcie Urban; służył matce Ligii, po jej śmierci przyrzekł, że będzie bronić jej córkę; odznaczał się potężną siłą fizyczną: zabił zapaśnika Krotona, na arenie gołymi rękami pokonał byka.
- Glaukus - z pochodzenia Grek; lekarz; chrześcijanin; Chilon Chilonides sprzedał w niewolę jego dzieci i żonę; wielokrotnie przebaczał Chilonowi jego czyny, czym w końcu przyczynił się do jego nawrócenia; zginął na stosie;
- Kryspus - fanatyczny chrześcijanin, bardzo radykalny, ginie na krzyżu podczas Igrzysk
- Eunice - niewolnica i kochanka Petroniusza, wybiera śmierć samobójczą z ukochanym zamiast wyzwolenia i życia pośród jego bogactw
- Chilon Chilonides - filozof, grek; żył z nauczania przypadkowych ludzi i oszustw; jest łasy na pieniądze - wydaje chrześcijan Neronowi za posadę i złoto, wcześniej sprzedał rodzinę przyjaciela w niewolę; nawraca się pod koniec powieści (po śmierci Glaukusa)
- Germanin Gulo - niewolnik, wychowawca i nauczyciel Marka Winicjusza
EkranizacjeNa podstawie książki nakręcono kilka filmów: Literackie nawiązanieNa Quo vadis Sienkiewicza oparta została fabuła powieści Quo vadis. Trzecie tysiąclecie autorstwa Martina Abrama, której akcja rozgrywa się w XXII wieku. Przypisy- ↑
Literature 1905
- ↑ E.Jastrzębowska, Rzym w czasach "Quo vadis", Prószyński i S-ka 2001, p. 115-122
- ↑ A.Krawczuk, Poczet cesarzy rzymskich - pryncypat, Iskry 1996, p.109-110
Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Quo vadis":
Ewolucja
...
Status quo
...
1979
...
Encyklika
...
Nałęcz (herb szlachecki)
...
Nadzwyczajna forma rytu rzymskiego
...
Literatura – przegląd chronologiczny
Reymont
O żołnierzu tułaczu
–
Stefan Żeromski
1895 w literaturze
Wehikuł czasu
–
Herbert George Wells
Quo vadis
–
Henryk Sienkiewicz
Rozdzióbią nas kruki, wrony...
–
Stefan Żeromski
Pielgrzymka do ...
Werona
...
Eugeniusz Bodo
...
Adolf Dymsza
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Quo vadis":
119a Wojny XVII w. i ich konsekwencje (plansza 12)
...
21. Myśl polityczna. Liberalizm (plansza 22)
...
040. Salzburg - miasto Mozarta. (plansza 10)
...
|