Drzeworyt
Drzeworyt
Andō Hiroshige
, obraz nr 48 z cyklu Pięćdziesiąt trzy przystanki Tokaido, 1847-1853 Drzeworyt – technika
graficzna
należąca do
druku wypukłego
. Drzeworytem nazywa się również odbitkę uzyskaną tą techniką. W technice tej używana jest
deska
, na którą nanosi się rysunek, a następnie przy pomocy specjalnych narzędzi wycina się tło, które na odbitce będzie białe. Pozostawione wypukłe miejsca będą drukowały. Klocek pokrywa się
farbą drukarską
i odbija na papierze. Rodzaje drzeworytuDrzeworyt, w zależności od przygotowanego klocka i sposobu jego wycinania, dzieli się na: - drzeworyt wzdłużny (langowy) — używana jest deska cięta wzdłuż pnia, w efekcie czego słoje i włókna biegną równolegle do krawędzi deski; tło wycinane jest
dłutami
i nożami w miękkim drewnie (
lipa
,
jabłoń
,
świerk
),
- drzeworyt poprzeczny (sztorcowy) — używana jest deska cięta w poprzek pnia, składająca się z posklejanych małych klocków. Całość klocka cięta jest
rylcem
w twardym drewnie (
bukszpan
, dzika
grusza
).
Inne rodzaje drzeworytu: - drzeworyt groszkowy (śrutowy) — powstał w XV wieku, stosowany na terenie Niemiec i Niderlandów; formę uzyskuje się przy pomocy
puncy
dającej efekt tekstury;
- drzeworyt tonowy (białoryt) — powstaje na zasadzie negatywu - druk odbywa się białą farbą na czarnym tle, stosowany np. przez
Altdorfera
;
- drzeworyt faksymilowy — używany do tworzenia szczegółowych reprodukcji, szczególnie rysunków, gdyż dawał efekt swobodnych linii;
-
chiaroscuro
(drzeworyt światłocieniowy) — pojawił się w XVI w. we Włoszech i Niemczech; uzyskuje się go z dwóch matryc (czarny kontur linearny to jedna płyta, druga to obszary światła — druk szrafirunkowy jasną farbą) oraz barwionego papieru (który jest trzecim walorem — półcieniem).
Historia drzeworytuDrzeworyt jest uznawany za najstarszą (obok
kamieniorytu
) technikę graficzną. Powstał w starożytności, był m.in. używany do druku (stemple) tkanin, najstarszym zachowanym okazem są tkaniny
koptyjskie
z VI w. W Europie w powszechne użycie wszedł w XIV wieku. Najstarszy datowany drzeworyt europejski pochodzi z 1424 roku i został odnaleziony w austriackim klasztorze Buxhein. Przez wynalezieniem
czcionki
drukarskiej w technice drzeworytniczej odbijano w średniowieczu całe książki — w tym samym klocku wycinano zarówno tekst, jak i ilustracje (były to tzw. książki blokowe lub ksylograficzne). W 2. połowie XV wieku w drzeworycie pojawia się cieniowanie przy pomocy
szrafowania
; wcześniej zaznaczano tylko kontury, bez uwzględnienia światła i cienia. Początkowo drzeworyty kolorowano ręcznie, od XVI w. wprowadzono kolor mechanicznie poprzez zastosowanie kilku matryc. Pod koniec XV i na początku XVI wieku tworzą wybitni drzeworytnicy:
Albrecht Dürer
,
Lucas Cranach Starszy
,
Albrecht Altdorfer
, Hans Burgkmair. W technice tej wykonywane są ilustracje, kalendarze, karty do gry i inne druki o charakterze użytkowym. Z czasem drzeworyt ustępuje
miedziorytowi
, który pozwala na lepsze ukazanie szczegółów. Drzeworyt, stosowany do końca XVIII wieku, to tzw. drzeworyt wzdłużny. Wraz z wynalezieniem drzeworytu sztorcowego przez
Thomasa Bewicka
około 1790 roku technika drzeworytnicza odrodziła się. Drzeworyt sztorcowy pozwolił bowiem rytować we wszystkich kierunkach (wzdłużny, ze względu na budowę deski, posiadał w tym względzie pewne ograniczenia) i uzyskać bardziej malarskie efekty. Drzeworyt poprzeczny jest także bardziej precyzyjny, gdyż umożliwia osiągnięcie cieńszej kreski. W XIX wieku był powszechnie stosowany jako technika ilustracyjna dla prasy, ponieważ można go drukować razem z tekstem z jednego składu, co dawało mu przewagę nad innymi technikami (w Polsce m.in. "
Tygodnik Ilustrowany
", "
Kłosy
", "
Wędrowiec
", "
Mucha
"), a także jako drzeworyt reprodukcyjny, odtwarzający dzieła malarskie. Na przełomie XIX i XX wieku drzeworyt ustąpił innym technikom, ale nadal był wykorzystywany (i jest także dziś) przez artystów, np.
Emila Nolde
,
Paula Gaugin
,
Edvarda Muncha
,
Pawła Stellera
,
Władysława Skoczylasa
W Chinach technika znana jest od
V wieku
, stamtąd przeszła do Japonii (
Ukiyo-e
). Bibliografia- J. Werner, Podstawy technologii malarstwa i grafiki, Warszawa-Kraków 1981.
- Słownik terminologiczny sztuk pięknych, Warszawa 2006.
Inne hasła zawierające informacje o "Drzeworyt":
Inkunabuł
o treści świeckiej jednoszpaltowy. W dziedzinie ilustracji: malarstwo miniaturowe, marginalne floratury, kolorowany Drzeworyt, inicjały uncjalne.Przypisy↑
Zbiory wybrane do digitalizacji w ramach projektu „Śląska Internetowa ...
Trewir
...
Bernard Wapowski
...
Ksylograf
...
Andreas Vesalius
pierwszy opisał w nim dokładnie budowę ciała ludzkiego, popierając swe twierdzenia 300 Drzeworytami wykonanymi przez ucznia
Tycjana
, Calcariego. Poprawia tym samym ponad 200 błędów ...
Druk
...
Hans Holbein (młodszy)
...
Tur
...
Wieliczka
...
Ornament (sztuka)
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Drzeworyt":
Góry oczami bohaterów ˝Skalnego Podhala˝ (plansza 8)
height="380" width="770">
Góry oczami bohaterów „Skalnego Podhala”
Władysław Skoczylas, Śpiący rycerze, Drzeworyt.
„SKAŁY, W KTÓRYCH SPOCZYWAJĄ ŚPIĄCY RYCERZE”
...
Góry oczami bohaterów ˝Skalnego Podhala˝ (plansza 14)
width="770">
Góry oczami bohaterów „Skalnego Podhala”
Władysław Skoczylas, Janosik z frajerką, Drzeworyt.
Marta Uherczykówna wyśpiewuje Krywaniowi swój żal za ukochanym Jaśkiem. Jej „łzy niezapłacone” ...
Góry oczami bohaterów ˝Skalnego Podhala˝ (plansza 4)
e height="380" width="770">
Góry oczami bohaterów „Skalnego Podhala”
Władysław Skoczylas, Janosika imię, Drzeworyt.
Gra Dziwnego Juhasa na fujarce zaczarowuje góry, które wsłuchują się w jego melodię. Doliny ...
|