OUN-M (Melnykowcy) - nazwa frakcji (później niezależnej organizacji)
Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów
, powstałej ostatecznie w lipcu
1940
w
Krakowie
. Nazwa pochodzi od nazwiska przywódcy
Andrija Melnyka
.
Rozłam w OUN
We wrześniu 1939 r. tzw. Krajowy Prowyd (Zarząd Krajowy) OUN pod kierownictwem
Lwa Rebeta
odmówił jednak kategorycznie wykonania polecenia zarządu zagranicznego OUN (pod kierownictwem Andrija Melnyka) wszczęcia powstania antypolskiego, jako dywersji na rzecz Niemiec.
Rebet uważał, że wobec
paktu Ribbentrop-Mołotow
będzie to działanie wyłącznie w interesie ZSRR, którego uważał za głownego przeciwnika Ukrainy. Decyzja Rebeta podjęta w zastępstwie Bandery ( Stepan Bandera został po wybuchu wojny wypuszczony
13 września
1939
z więzienia w Brześciu nad Bugiem (gdzie odbywał wyrok dożywotniego więzienia za zorganizowanie zabójstwa ministra spraw wewnętrznych
Bronisława Pierackiego
) - zaaprobował następnie decyzję Rebeta) była podstawą rozłamu w OUN na frakcję OUN (M) (
Andrij Melnyk
,
Omelian Senyk
) i OUN(B) (
Stepan Bandera
,
Lew Rebet
,
Jarosław Stećko
- banderowcy).
Bandera po krótkim pobycie w
Rzymie
przybył do
Krakowa
. Doprowadził do zwołania w dniach 9 i
10 lutego
1940
roku krajowej konferencji OUN, gdzie zażądano ustąpienia ze stanowiska Melnyka. Kiedy to nie nastąpiło, banderowcy zwołali w Krakowie osobny II Wielki Kongres OUN, co doprowadziło w lipcu 1940 do rozłamu na dwie frakcje:
Zwolennicy Melnyka stali na dotychczasowych pozycjach ideologicznych, zaś pod względem politycznym zamierzali pozostawać lojalnymi sojusznikami Trzeciej Rzeszy.
Działalność
Pierwsze rozmowy na temat tworzenia formacji ukraińskich w ramach przygotowań do wojny Niemiec przeciw ZSRR przeprowadzili melnykowcy z przedstawicielami
Abwehry
w
Krakowie
18 października
1940
[1].
Powołanie przez grupę Andrija Melnyka w 1939
Legionu Ukraińskiego
pod auspicjami
Abwehry
było krótkotrwałym epizodem. Rozwiązano go po decyzji
Lwa Rebeta
o odmowie wywołania powstania antypolskiego w
Galicji Wschodniej
.
Melnykowcy popierani byli przez
Centralny Ukraiński Komitet Narodowy
.
W
1941
zorganizowali "
grupy pochodne OUN
", mające na celu przejmowanie władzy na terenach opanowanych przez armię niemiecką.
Ukraińska Policja Pomocnicza
W lutym 1942 melnykowcy pomagali w utworzeniu
Ukraińskiej Policji Pomocniczej
, która podlegała im ideologicznie i organizacyjnie.
Wojskowe Oddziały OUN-M
Oddziały zbrojne OUN-M zaczęto formować w marcu 1943, a na naradzie aktywu w maju 1943 w
Ławrze Poczajowskiej
uchwalono powołanie „Wojskowych Oddziałów". Utworzono tzw. "bazy", tj. jedną w postaci dwóch sotni w powiecie krzemienieckim (M. Danyluka Błakytnego i M. Nedzwećkiego Chrona), drugą w powiecie włodzimierskim (jedna sotnia O. Biłego Arijca)), i trzecią o charakterze rajdowym (Wołyncia).
Żywot melnykowskich formacji zbrojnych był krótki, bowiem po nieudanych próbach przeciągnięcia melnykowców do szeregów OUN Bandery, oddziały Melnyka zostały rozbite przez banderowców pod dowództwem
Iwana Kłymyszyna
„Kruka" i
Petra Olijnyka
„Eneja" 7 lipca 1943, a grupa Wołyncia rozbrojona w sierpniu 1943. Kadrę dowódczą melnykowców
banderowcy
zamknęli w obozie o zaostrzonym rygorze i tych, którzy odmówili podporządkowania się OUN Bandery, po pewnym czasie rozstrzelali. Pozostali działacze poukrywali się, a siatka organizacyjna zanikła.
Jesienią 1943 melnykowcy zaczęli odtwarzać organizację i w tym czasie doszli do porozumienia z Niemcami, tworząc u ich boku Wołyński Legion, przemianowany później na
Ukraiński Legion Samoobrony
.
Oprócz tego w
Bieszczadach
w
1944
utworzono
oddział im. hetmana Pawła Połubotka
.
14 Dywizja Grenadierów
W 1943 działacze OUN-M zaangażowali się również w tworzenie
14 Dywizji Grenadierów SS
. W kwietniu 1943 utworzono z 2 Niemców i 12 Ukraińców Zarząd Wojskowy (Wijskowa Uprawa). Na czele WU stanął płk
Alfred Bisanz
, a w jego skład wchodzili między innymi gen.
Wiktor Kurmanowycz
, o. Wasyl Łaba i
Mychajło Chronowjat
.
W dniu
28 kwietnia
1943
we
Lwowie
odbyły się uroczystości inauguracyjne powstania dywizji. Stronę ukraińską reprezentował
Włodzimierz Kubijowicz
. Uroczystości odbyły się w katedrze św. Jura, odprawiono nabożeństwo, które celebrował ksiądz biskup
Josyf Slipyj
, a kazanie wygłosił ksiądz mitrat Wasyl Łaba.
Emigracja
Główne promelnykowskie organizacje na emigracji to:
- Ukrainian National Federation (UNO) w Kanadzie
- Organization for the Rebirth of Ukraine (ODVU) w USA
- Union for Agricultural Education w Brazylii
- Vidrodzhennia society w Argentynie
- Ukrainian National Alliance w Francji
- Federation of Ukrainians w Wielkiej Brytanii
Powrót na Ukrainę
Od
1990
OUN-M działa na Ukrainie. W maju
1993
w Irpeniu pod Kijowem odbył się XII zjazd organizacji. Na przewodniczącego wybrano ponownie
Mykołę Pławiuka
, Radzie OUN przewodzić zaczął prof. K. Towstiuk, Radzie Seniorów – prof.
Jurij Bojko
.
Prowidnycy krajowi OUN-M
Linki zewnętrzne
Przypisy