Królestwo Rumunii (
rum.
Regatul României) to nazwa państwa rumuńskiego w latach 1881-1947.
Od
1859
do
1877
roku
Rumunia
ewoluowała z
unii personalnej
dwóch
hospodarstw
(
Wołoszczyzny
i
Mołdawii
) rządzonych przez jednego władcę do w pełni niezależnego, niepodległego królestwa z monarchą z rodu
Hohenzollernów
. W
1918
roku, po zakończeniu
I wojny światowej
,
Siedmiogród
, część
Kriszany
, część
Marmaroszu
, większość
Banatu
,
Besarabia
i
Bukowina
zostały włączone do państwa, w rezultacie tworząc România Mare (Wielką Rumunię). W
1940
część Siedmiogrodu, Kriszany oraz Marmarosz oddano
Węgrom
, Besarabię -
ZSRR
, a południową
Dobrudżę
-
Bułgarii
. Tylko ziemie odłączone na rzecz Węgier wróciły do Rumunii po
II wojnie światowej
. W
1947
roku monarchia została zastąpiona
reżimem
komunistycznym
.
Zjednoczenie i monarchia
Królestwo Rumunii do I wojny światowej
Królestwo Rumunii w okresie międzywojennym
Objęcie władzy w
1859
roku w
Mołdawii
i
Wołoszczyźnie
przez
Aleksandra Jana Cuzę
pod nominalnym zwierzchnictwem
Imperium osmańskiego
połączyło
naród rumuński
pod kontrolą jednego człowieka.
5 lutego
1862
oba państwa zostały formalnie połączone w Księstwo Rumunii, z
Bukaresztem
jako stolicą.
23 lutego
1866
koalicja
konserwatystów
i radykalnych
liberałów
zmusiła Cuzę do
abdykacji
. Niemiecki książę
Karol Hohenzollern-Sigmaringen
został osadzony na tronie Rumunii. Jego potomkowie rządzili krajem aż do komunistycznego przewrotu w
1947
.
W
1877
roku, podczas wojny
Rosji
,
Rumunii
i
Turcji
, niepodległość kraju została zauważona na arenie międzynarodowej i potwierdzona na
kongresie berlińskim
w
1878
. Kraj zyskał całą niemal
Dobrudżę
, musiał jednak odstąpić
Budziak
Rosji. Karol został koronowany w
1881
roku na pierwszego króla Rumunii.
Nowe państwo, położone między Imperium Osmańskim,
Monarchią Austro-Węgierską
i Cesarstwem Rosji, ze
słowiańskimi
sąsiadami na południu i północy oraz
węgierskimi
na zachodzie, obserwowało zachód, głównie
Francję
, aby wypróbować na swoim terenie tamtejsze
kulturalne
,
edukacyjne
i
administracyjne
modele.
W
1916
Rumunia
, po pewnych wahaniach, dołączyła do
I wojny światowej
po stronie
Ententy
. Rumunia wojnę przegrała - niemal cały kraj został zajęty przez wojska niemieckie, austro-węgierskie i bułgarskie. Zmuszona do podpisania ciężkiego traktatu pokojowego została uratowana przez ogólną klęskę państw centralnych. Organizacje zarządzające w Siedmiogrodzie, Besarabii i Bukowinie zadecydowały o połączeniu z Rumunią (choć nierzadko trzeba było tłumić niezadowolenie nierumuńskich mieszkańców) - ich decyzję potwierdził podpisany w
1920
roku
traktat z Trianon
.
Okres międzywojenny
Rumunia uchwalając konstytucję w 1923 stała się monarchią konstytucyjną. W pierwszych latach po I wojnie światowej politykę zdominowała
Narodowa Partia Liberalna
. W 1928 do władzy doszła Narodowa Partia Chłopska.
W 1927 umiera król
Ferdynand I
. Kolejnym władcą został jego wnuk, koronowany na króla jako
Michał I
. Jego ojciec, późniejszy
Karol II
, został pozbawiony praw do tronu i wyjechał. Wrócił w 1930 i został koronowany na króla, po tym jak pozbawienie jego praw do tronu uznano za nieważne.
Wielki kryzys z 1929 miał poważny wpływ na Rumunię. Początek lat trzydziestych charakteryzowały niepokoje społeczne, konflikty polityczne, wysokie bezrobocie i strajki. Kilkakrotnie władze siłą tłumiły niepokoje społeczne jak strajk górników z Valea Jiului. Gospodarka zaczęła wychodzić z zapaści w połowie lat trzydziestych. Doszło też do radykalizacji w działalności ugrupowań politycznych i destabilizacji sytuacji politycznej. Rządy zaczęły być zdominowane przez partie o orientacji nacjonalistycznej i antysemickiej. Narodowa Partia Liberalna stawała się coraz bardziej nacjonalistyczna i antysemicka. Narodowa Partia Chłopska połączyła się z Rumuńskim Frontem by utworzyć Narodową Partię Chrześcijańską. Wreszcie w siłę rosła
Żelazna Gwardia
, ugrupowanie skrajnie nacjonalistyczne, antysemickie i faszystowskie. Ugrupowania rządzące nie ufały królowi Karolowi II, z wzajemnością. Na dodatek rumuńska konstytucja z 1923 dawała królowi prawo do rozwiązywania parlamentu i zwoływania nowych wyborów. W efekcie w ciągu zaledwie dekady, Rumunią rządziło 25 gabinetów.
Mimo tego w 1937, Karol II mianował
Octaviana Gogę
na stanowisko premiera. W tym samym czasie, Karol II spotkał się z
Adolfem Hitlerem
. Hitler stwierdził, że życzyłby sobie rządu złożonego z
Żelaznej Gwardii
. Karol II nie spełnił jego życzenia, ponieważ zdymisjonował
10 lutego
1938
rząd Gogi, wprowadzając dyktatorskie rządy. Zostały one usankcjonowane nową konstytucją, uchwaloną siedemnaście dni później. Dawała ona prawo królowi do mianowania nie tylko premiera, ale również ministrów. Przywódca Żelaznej Gwardii,
Corneliu Zelea Codreanu
, został aresztowany, a w listopadzie 1938 zamordowany.
Dyktatura królewska była krótkotrwała.
7 marca
1939
został powołany nowy rząd pod kierownictwem
Armanda Călinescu
. 21 września Calinescu został zamordowany przez bojowników Żelaznej Gwardii, którzy mścili się za śmierć Codreanu.
Przypisy