|
Widok na Dolinę Pięciu Stawów Polskich ze szlaku do Morskiego Oka przez Świstówkę |
Dolina Pięciu Stawów Polskich – Wielki i Przedni Staw Polski
Dolina Pięciu Stawów Polskich ze szlaku przez Świstówkę Roztocką
Czarny Staw Polski i Szpiglasowy Wierch
Schronisko w dolinie na tle gór
Dolina Pięciu Stawów Polskich – dolina w polskich
Tatrach Wysokich
.
Topografia
Stanowi odgałęzienie
Doliny Białki
, górne piętro
Doliny Roztoki
, oddzielone od niej wysoką
ścianą stawiarską
. Dolina jest zamknięta następującymi graniami i szczytami:
Górne piętra tworzą dwie zawieszone dolinki:
Pusta
i
pod Kołem
. Na rozszerzeniu doliny wyróżnia się:
Wyżnie Solnisko
, Niżnie Solnisko, Nowe Solnisko, Stare Solnisko.
Opis doliny
Wysokogórska, polodowcowa dolina o długości 4,0 km i powierzchni 6,5 km², położona jest na terenie
Tatrzańskiego Parku Narodowego
, na wysokości ok. 1625-1900 m n.p.m.
Mieczysław Klimaszewski
uważa, że jest ona "zawieszonym i nieodmłodzonym odcinkiem doliny plioceńskiej". Krajobraz doliny tworzą granitowe szczyty
Tatr Wysokich
, rozległe
płaśnie
, gruzowiska dużych głazów,
piarżyska
, migotliwe tafle jezior, murawy i połacie kosodrzewiny. Rejon doliny jest ostoją dzikich zwierząt: niedźwiedzia, kozicy, świstaków, jelenia i rysia. Zbocza gór i dno doliny porośnięte jest
kosodrzewiną
i innymi
roślinami alpejskimi
(w dolinie nie rosną drzewa, poza jednym modrzewiem nad Wielkim Stawem). Lodowiec wyżłobił w dolinie obszerne dno w kształcie sierpa z wierzchołkami skierowanymi na północny zachód (pod Świnicę) i północny wschód (pod Świstową Czubę). W dolinie znajduje się kilka polodowcowych jezior, o łącznej powierzchni 61 ha. Największe z nich to
Wielki Staw Polski
położony na wysokości 1665 m n.p.m. (31,14 ha, głębokość 79,3 m). Pozostałe jeziora to:
Zadni Staw Polski
,
Czarny Staw Polski
,
Mały Staw Polski
,
Przedni Staw Polski
oraz
Wole Oko
. Ostatni staw jest jeziorem okresowym i mniejszym od pozostałych, dlatego nazwa doliny uwzględnia jedynie 5 największych jezior.
Dawniej dolina była wypasana, wchodziła w skład
Hali Pięć Stawów
. Już
Towarzystwo Tatrzańskie
przed II wojną światową rozpoczęło wykup terenów tej hali od górali (wykupiło 24% udziału). W 1956 TPN ograniczył wypas, a w latach 1963-65 poprzez wykup lub wywłaszczenia cały obszar doliny stał się własnością TPN, który zlikwidował tutaj pasterstwo. Krowy pasły się do 1968 r.
Turystyka
Turyści odwiedzali tę dolinę od początku XIX w., był tutaj m.in.
Stanisław Staszic
i
Seweryn Goszczyński
. Pod koniec XIX w. wytyczono sieć szlaków turystycznych. Dolina jest zwiedzana również w zimie, co nie zawsze kończy się szczęśliwie. W marcu 1976 z wyczerpania zginęło dwóch doświadczonych turystów, którzy w czasie mroźnej zawieruchy śnieżnej podchodzili Doliną Roztoki do schroniska w Dolinie Pięciu Stawów. Znaleziono ich martwych zaledwie kilkanaście m od schroniska.
Nad Przednim Stawem położone jest
Schronisko PTTK w Dolinie Pięciu Stawów
. Pierwsze schronisko w Dolinie zbudowano staraniem Towarzystwa Tatrzańskiego w 1876 r. nad Małym Stawem (jednoizbowe, granitowe schronisko im.
Ludwika Zejszera
). W 1898 r. postawiono obok niego drugie, drewniane schronisko przeniesione z Czerwonych Brzeżków (niedaleko
Rusinowej Polany
). Rozbudowane i remontowane w kolejnych latach przetrwało do ok. 1927 r. Trzecie z kolei schronisko, staraniem Towarzystwa Tatrzańskiego, wybudowano w latach 1924–1927 na wale morenowym na północny zachód od Małego Stawu. Było to schronisko im.
Leopolda Świerza
, a następnie Leopolda i Mieczysława Świerzów. W 1945 zostało spalone. W latach 1946–1947, na stoku Wyżniej Kopy, w pobliżu ruin poprzedniego schroniska, Polskie Towarzystwo Tatrzańskie zbudowało mały, prowizoryczny budynek dający schronienie turystom. Obecne schronisko, stojące nad Przednim Stawem zostało wybudowane w latach 1948–1953. Jest to najwyżej położone schronisko w polskiej części Tatr i jest nazwane im.
Leopolda Świerza
.
Szlaki turystyczne
W okolicach Doliny Pięciu Stawów Polskich znajduje się gęsta sieć
szlaków turystycznych
:
-
– zielony Doliną Roztoki nad Wielki Staw od
schroniska Roztoka
i szosy z
Palenicy Białczańskiej
do
Morskiego Oka
.
- Czas przejścia od schroniska w Roztoce do Wielkiego Stawu: 2:20 h, ↓ 1:50 h
- Czas przejścia od
Wodogrzmotów Mickiewicza
przy szosie do Morskiego Oka do Wielkiego Stawu: 2:05 h, ↓ 1:40 h
-
– czarny szlak, będący alternatywnym dojściem do schroniska nad Przednim Stawem. Czas przejścia od rozstaju ze szlakiem zielonym: 40 min, ↓ 30 min
-
– niebieski od
Morskiego Oka
przez
Świstówkę Roztocką
obok schroniska nad Przednim Stawem i dalej na przełęcz
Zawrat
.
- Czas przejścia od Morskiego Oka do schroniska nad Przednim Stawem: 2 h, z powrotem 1:40 h
- Czas przejścia od schroniska na Zawrat: 1:40 h, ↓ 1:30 h
-
– żółty od Morskiego Oka przez
Szpiglasową Przełęcz
do Doliny Pięciu Stawów, a stąd dalej na
Kozią Przełęcz
.
- Czas przejścia znad Morskiego Oka przez przełęcz do Doliny Pięciu Stawów: 3:25 h, z powrotem 3:10 h. Od przełęczy 1:10 h, ↑ 1:30 h
- Czas przejścia z Doliny Pięciu Stawów na Kozią Przełęcz: 1:20 h, ↓ 1 h
-
– czarny znad Wielkiego Stawu na
Kozi Wierch
. Czas przejścia: 1:30 h, ↓ 1 h
-
– żółty znad Wielkiego Stawu na przełęcz
Krzyżne
. Czas przejścia: 1:50 h, ↓ 1:20 h
Bibliografia
- Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka Encyklopedia Tatrzańska. Poronin: Wyd. Górskie, 2004. .
-
Władysław Szafer
: Tatrzański Park Narodowy. Zakład Ochrony Przyrody PAN, 1962.
-
Józef Nyka
: Tatry polskie. Przewodnik. Wyd. XIII. Latchorzew: Wyd. Trawers, 2003. .
- Tatry. Zakopane i okolice. Mapa w skali 1:27 000. Warszawa: ExpressMap Polska, 2005. .
Zobacz też
Linki zewnętrzne