Rubel łotewski |
Banknot 500-rublowy z 1992 |
Kraj
|
Łotwa
|
Podział | 1 rubel łotewski = 100 kopiejek |
Symbol | Lvr - rubel łotewski |
Monety | brak |
Banknoty | 1, 2, 5, 10, 20, 50, 200, 500 (emisja 1992) |
Bank centralny
| Bank Łotwy |
Awers banknotu 1 rublowego wydanego przez łotewski rząd tymczasowy w 1919 r.
Awers banknotu 5 rublowego wydanego przez łotewski rząd tymczasowy w 1919 r.
Awers banknotu 3 rublowego Ryskiej Rady Przedstawicieli Robotniczych z 1919 r.
Rubel łotewski (
łot.
: Latvijas rublis) –
jednostka monetarna
używana na
Łotwie
w latach 1919-1922 i 1992-1993. Dzieliła się na 100 kopiejek łotewskich.
Okres 1918-1922
Wkrótce po ogłoszeniu niepodległości przez
Łotwę
(18 listopada 1918) terytorium kraju znalazło się niemal całkowicie pod okupacją bolszewicką, a rząd łotewski schronił się na kontrolowanym przez Niemców południowo-zachodnim skrawku
Kurlandii
. W kraju panował chaos na rynku walutowym wywołany sytuacją wojenną, rosnącą inflacją i wieloma innymi czynnikami. W tym okresie na terytorium Łotwy oficjalną walutą była tzw.
ostmarka
, czyli pieniądz wprowadzony przez Niemców dla terenów okupowanych na wschodzie (Ober-Ost), obejmujących kraje bałtyckie i północno-wschodnie kresy późniejszej II RP. Oprócz marki okupacyjnej w obiegu krążyły również marki Rzeszy Niemieckiej, kilka rodzajów rubla (m. in. tzw. „kierenki”), ) oraz pieniądz zastępczy emitowany przez szereg łotewskich miast, m. in. przez
Rygę
,
Lipawę
,
Mitawę
,
Windawę
. Ponadto w północnej Łotwie w obiegu znajdowały się
marki estońskie
, a w Mitawie swój pieniądz emitowała także
armia generała Bermondta-Awałowa
. 7 kwietnia 1919 r. w opanowanej przez bolszewików Rydze wprowadzono do obiegu rubla łotewskiego emitowanego przez Ryską Radę Przedstawicieli Robotniczych. Stał się on prawnym środkiem płatniczym na terenach łotewskich opanowanych przez
bolszewików
. Do obiegu wprowadzono cztery banknoty o nominałach:
- 1 rubel (1919)
- 3 ruble (1919)
- 5 rubli (1919)
- 10 rubli (1919).
W obiegu były jedynie banknoty, monet nie wybijano. Ponadto władze bolszewickie w
Kiesi
wprowadziły do obiegu własny pieniądz zastępczy.
W ciągu roku 1919 i 1920 nastąpiło stopniowe wyzwolenie ziem łotewskich spod obcej okupacji. Jednym z pierwszych zadań stojących przed rządem łotewskim była likwidacja chaosu walutowego i wprowadzenie własnego, narodowego pieniądza, który Łotwa pilnie potrzebowała. W dniu 11 grudnia 1918 r. łotewski minister finansów ustalił oficjalny kurs wymiany znajdujących się w obiegu walut obcych, uznając je tym samym za oficjalny środek płatniczy kraju. 22 marca 1919 r. rząd tymczasowy Republiki Łotewskiej upoważnił ministra finansów do wprowadzenia w obieg pierwszej serii banknotów łotewskich. Nowa waluta została nazwana rublem łotewskim równym 100 kopiejkom łotewskim. Od kwietnia do września 1919 r. do obiegu wprowadzono 11 banknotów o następujących nominałach (monet nie wybijano):
- 5 kopiejek łotewskich (1919)
- 10 kopiejek łotewskich (1919)
- 25 kopiejek łotewskich (1919)
- 50 kopiejek łotewskich (1919)
- 1 rubel łotewski (1919)
- 5 rubli łotewskich (1919)
- 10 rubli łotewskich (1919)
- 25 rubli łotewskich (1919)
- 50 rubli łotewskich (1919)
- 100 rubli łotewskich (1919)
- 500 rubli łotewskich (1919).
Autorami projektów byli artyści łotewscy: Jūlijs Madernieks, Burkards Dzenis, Vilhelms Krūmiņš, Hermanis Grīnbergs i Rihards Zariņš[1]. Pomimo wprowadzenia rubla łotewskiego do obiegu, ciągle posługiwano się jeszcze
walutami Niemiec
i
Rosji
. Dopiero 18 marca 1920 rubel łotewski został ustanowiony jedynym środkiem płatniczym kraju i pozostał w obiegu do całkowitego wycofania w 1925 r. W 1922 r. rubel łotewski został zastąpiony
łatem łotewskim
. Banknoty rublowe zostały wycofane z obiegu, a banknot o nominale 500 rubli został przedrukowany na 10 łatów i początkowo używany jako prowizorium po zastąpieniu rubla łotewskiego przez łata.
Okres po 1991 r.
W 1987 r. utworzono Łotewski Republikański Bank będący filią Banku Państwowego
ZSRR
. Jednostka ta nie miała jednak prawa emisji waluty. 2 marca 1990 r. Rada Najwyższa
Łotewskiej SRR
przyjęła rezolucję o utworzeniu Banku Łotwy. Rezolucja powoływała do życia niezależny
Bank Łotwy
i przyznawała mu prawo emisji waluty narodowej. Rezolucja znalazła praktyczne wykorzystanie dopiero po ogłoszeniu niepodległości przez Łotwę i rozpadzie ZSRR w 1991 r. Prawem ogłoszonym przez Radę Najwyższą Republiki Łotewskiej w dniu 3 września 1991 r. restytuowano Bank Łotwy jako centralną instytucję finansową kraju z prawami do emisji środków płatniczych. Pierwszym zadaniem banku było wprowadzenie do obiegu waluty narodowej z uwagi na zmniejszającą się ilość banknotów sowieckich znajdujących się w obiegu (emitowane były w Rosji) oraz rosnącą inflację tej waluty. Utworzono Komitet Reformy Walutowej Republiki Łotewskiej, który w dniu 4 maja 1992 r. ogłosił rezolucję wprowadzającą do obiegu walutę przejściową, rubla łotewskiego. Do obiegu wprowadzono banknoty projektu artysty Kirilsa Šmeļkovsa o nominałach 1, 2, 5, 10, 20, 50, 200 i 500 rubli łotewskich[1]. W następnym roku (październik 1993) do obiegu weszły banknoty w walucie
łatowej
zastępując ruble łotewskie. Wymiany dokonywano w stosunku 1 łat=200 rubli łotewskich.
Banknoty łotewskie w walucie rublowej, 1992-1993Nominał | Rok wydania | Awers | Rewers |
---|
1 rubel | 1992 | | |
2 ruble | 1992 | | |
5 rubli | 1992 | | |
10 rubli | 1992 | | |
20 rubli | 1992 | | |
50 rubli | 1992 | | |
200 rubli | 1992 |
500 rubli | 1992 | | |
Przypisy
Bibliografia
- Latvijas vēstures atlants, Ryga 2005,
- Ivar Leimus i inni: Money in Estonia, Latvia and Lithuania 1915-1940, Lietuvos istorijos ir etnografijos muziejus, 1990
- Portal Banku Łotwy
[1]