Joachim Litawor Chreptowicz herbu
Odrowąż
(
4 stycznia
1729
-
4 marca
1812
) –
kanclerz wielki litewski
.
W
1752
został
stolnikiem
nowogródzkim
, w
1754
posłem na
sejm
. Został wówczas stronnkiem
familii
Czartoryskich. Na
sejmie koronacyjnym
1764
został
sekretarzem wielkim litewskim
. W
1765
został
marszałkiem
Trybunału Litewskiego
. W 1765 został kawalerem
Orderu Świętego Stanisława
. [1]W końcu 1769 roku i na początku 1770 zabiegał we Francji (z polecenia Stanisława Augusta) o wsparcie dyplomatyczne dla Polski.
W
1773
został
podkanclerzym litewskim
. Był jednym z twórców
Komisji Edukacji Narodowej
. Przez 2 lata wchodził do
Rady Nieustającej
jako przewodniczący Departamentu Interesów Cudzoziemskich. W
1790
oczynszował
i
rozkolonizował
swoich poddanych we włościach
szczorsowskich
.[2] W czasie obowiązywania
konstytucji 3 maja
został
8 czerwca
1791
ministrem spraw zagranicznych Rzeczypospolitej i wszedł w skład
Straży Praw
. W czasie
wojny polsko-rosyjskiej 1792
nakłaniał króla
Stanisława Augusta
do przystąpienia do
konfederacji targowickiej
.
14 czerwca
1792
został z mianowania targowiczan kanclerzem wielkim litewskim. W
1795
zamieszkał w
Warszawie
, oddając się pracy naukowej. Był jednym z najwybitniejszych w Polsce
fizjokratów
.
Interesował się również
pszczelarstwem
i w tej dziedzinie wypowiedział wiele nowych myśli, np.: że matka pszczela jest jedyną płodną samicą w rodzinie pszczelej, robotnice są samicami niepłodnymi, a trutnie samcami. Zajmował się również konstrukcjami
uli
.
W
Szczorsach
wybudował pałac w stylu francuskim, w którym zgromadził pokaźna bibliotekę. W
1790
jako pierwszy na Litwie oczynszował chłopów ze swoich włości.
W
1773
odznaczony
Orderem Orła Białego
.[3]
Źródła
Zobacz też
Liceum Ogólnokształcące nr II im. Joachima Chreptowicza w Ostrowcu Świętokrzyskim
Źródła
- ↑ Zbigniew Dunin-Wilczyński, Order Św. Stanisława,
Warszawa
2006
s. 177.
- ↑
Szczorse
w
Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich
, Tom XI (Sochaczew – Szlubowska Wola) z 1890 r.
- ↑ Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego 1705-2008,
2008
, s. 212.