Linia sukcesji prezydenckiej w
Stanach Zjednoczonych
to zasady kolejności przejmowania władzy
prezydenta
w chwili, gdy urzędujący prezydent traci zdolność do jej sprawowania na skutek choroby, śmierci, rezygnacji lub
impeachmentu
.
Sukcesja prezydencka w historii
Przed uchwaleniem XXV Poprawki do Konstytucji
Kiedy w kwietniu
1841
roku, po zaledwie miesięcznych rządach, zmarł prezydent
William Henry Harrison
, jego następcą, do czasu wygaśnięcia mandatu został
wiceprezydent
John Tyler
. Do czasu uchwalenia XXV Poprawki do Konstytucji sprawa sukcesji nie była regulowana formalnym przepisem, tylko odbywała się na mocy prawa zwyczajowego. Do tego czasu za drugą osobę w kolejce do przejęcia prezydentury uznawano
prezydenta pro tempore
senatu USA
. W roku
1868
sprawujący tę funkcję
Benjamin Wade
mógł objąć urząd prezydenta na wypadek usunięcia z urzędu prezydenta
Andrew Johnsona
, jako że Johnson nie posiadał w swoim gabinecie wiceprezydenta. Do tego jednak nie doszło.
W historii
USA
nie było przypadku, aby ktoś poza wiceprezydentem obejmował prezydenturę po opróżnieniu tego urzędu. Znany jest jednak przypadek
Davida Rice Atchisona
(
przewodniczącego pro tempore Senatu USA
), który przez jeden dzień z
4 marca
na
5 marca
1849
był nieformalnym
p.o. prezydenta USA
. Zdarzył się także jeden przypadek (
Gerald Ford
), że urząd prezydenta objął wiceprezydent, który nie został wybrany lecz powołany (w myśl XXV Poprawki).
XXV Poprawka do Konstytucji
W roku
1967
uchwalono XXV Poprawkę do
Konstytucji
, która usankcjonowała prawnie procedurę sukcesji urzędu
prezydenta USA
. Pierwszy w kolejności jest
wiceprezydent
. Następnymi są
spiker Izby Reprezentantów
,
przewodniczący pro tempore Senatu
i członkowie
Gabinetu
w kolejności tworzenia ich
departamentów
- od
Sekretarza Stanu
do
sekretarza bezpieczeństwa krajowego
.
Z Konstytucji USA wynika, że warunkiem objęcia władzy prezydenta jest posiadanie amerykańskiego obywatelstwa od chwili narodzin, wiek co najmniej 35 lat oraz bycie stałym mieszkańcem
Stanów Zjednoczonych
od co najmniej 14 lat, stąd z linii sukcesji są automatycznie wyłączane osoby nie spełniające tych warunków (Konstytucja zabrania także kandydowania na urząd prezydenta osobie, która nie była obywatelem Stanów w chwili uchwalenia Konstytucji). Z linii sukcesji wyłącza się także byłych prezydentów USA, który pełnili urząd przez dwie kadencje, rozumianej w myśl XXII Poprawki do
Konstytucji
.
Motywacją dla XXV poprawki była narastająca atmosfera
zimnowojenna
i ryzyko ataku nuklearnego, w wyniku którego mógłby zginąć nie tylko prezydent ale także wiceprezydent i inne osoby piastujące najwyższe stanowiska w państwie. Stąd także ustanowiono osobę, członka
Gabinetu
,
"wyznaczoną do przeżycia"
.
Obecna linia sukcesji prezydenckiej (stan na 21 stycznia 2009)
Notki
Decyzją
Senatu
z
2005
roku Sekretarz Bezpieczeństwa Krajowego nie był włączony w poczet stanowisk przewidzianych w linii sukcesji. Jednak
9 marca
2006
roku weszło w życie nowe prawo, sytuujące go na ostatnim miejscu ze względu na fakt, iż ten departament utworzono najpóźniej. Istnieją jednak koncepcje, aby z racji znaczenia resortu umieścić go wyżej - między Prokuratorem Generalnym a Sekretarzem Zasobów Wewnętrznych.
Galeria
Wiceprezydent Joe Biden, pozycja pierwsza | Spiker Izby Reprezentantów Nancy Pelosi, pozycja druga | Przewodniczący pro tempore Senatu Robert Byrd, pozycja trzecia | Sekretarz Stanu Hillary Clinton, pozycja czwarta |
Sekretarz Skarbu Timothy Geithner, pozycja piąta | Sekretarz Obrony Robert Gates, pozycja szósta | Prokurator Generalny Eric Holder, pozycja siódma | Sekretarz Zasobów Wewnętrznych Ken Salazar, pozycja ósma |
Sekretarz Rolnictwa Tom Vilsack, pozycja dziewiąta | Sekretarz Transportu Ray LaHood, pozycja czternasta | Sekretarz Energii Steven Chu, pozycja piętnasta | Sekretarz Edukacji Arne Duncan, pozycja szesnasta |
Sekretarz Spraw Weteranów Eric Shinseki, pozycja siedemnasta | Sekretarz Bezpieczeństwa Krajowego Janet Napolitano, pozycja osiemnasta |
Zobacz też