Iminy -
organiczne
związki chemiczne
powstałe w wyniku
kondensacji
cząsteczki
związku karbonylowego
(
aldehydu
lub
ketonu
) z cząsteczką
aminy
pierwszorzędowej (RNH2).
Trwałe iminy z
aromatycznymi
lub sterycznie rozbudowanymi podstawnikami alkilowymi nazywa się zasadami Schiffa.
Aminy pierwszorzędowe reagując z aldehydami i ketonami tworzą iminy:
Reakcja polega na addycji nukleofilowej aminy, a następnie eliminacji cząsteczki wody.
Katalizatory
kwasowe ułatwiają zajście reakcji, ale zbyt duża ilość kwasu przeszkadza jej z powodu protonowania aminy.
W przypadku, gdy wyjściowy związek
karbonylowy
zawiera w
cząsteczce
atom
wodoru
α, w pierwszym etapie tworzy się najpierw
enamina
, która następnie ulega szybkiej
tautomeryzacji
do iminy:
Zjawisko tautomerii iminowo-enaminowej powoduje, że iminy zachowują się w wielu reakcjach tak, jakby były aminami, co powszechnie wykorzystuje się w syntezie organicznej. Innym zastosowaniem imin jest traktowanie ich jako wygodnej formy "transportowej" dla amin pierwszorzędowych, gdyż można je przeprowadzić w te aminy poprzez prostą redukcję, zaś same iminy są trwalsze i mniej reaktywne od amin pierwszorzędowych.
Zasady Schiffa
Wzór ogólny zasady Schiffa. R3 nie może być atomem wodoru
Zasady Schiffa są związkami o wzorze ogólnym R1R2C=N-R3; gdzie R3 jest
grupą arylową
lub
grupą alkilową
.
Zasady Schiffa są najbardziej użytecznymi rodzajami imin. Otrzymuje się je w
reakcji
kondensacji
pierwszorzędowych
amin
z
aldehydami
aromatycznymi. Są to związki o zabarwieniu żółtym, czerwonym lub pomarańczowym (grupa iminowa spełnia rolę
chromoforu
), na ogół łatwe do wyodrębnienia w stanie krystalicznym.
Zasady Schiffa służą do identyfikacji amin głównie aromatycznych oraz
jonów
wielu
metali
, z którymi tworzą charakterystycznie zabarwione
związki kompleksowe
, co jest wykorzystywane w analizie spektrofotometrycznej (
spektrofotometria
). Są też stosowane jako
katalizatory
polimeryzacji
anionowej.
Przykładami zasad Schiffa są:
- o-salicylidenoaminofenol (SAPH),
- N,N-bis(salicylideno)-2,3-diaminobenzofuran (SABF).
- N-benzylidenoanilina (
Ph
–N=CH–Ph)
-
rodopsyna
Właściwości biologiczne Zasad Schiffa
W literature chemicznej istnieje wiele doniesień na ten temat biologicznej aktywności zasad Schiffa [1], np:
- W ostatnich latach udało się wykazać efektywną rolę niektórych zasad Schiffa jako środków przeciwzapalnych, a także inhibitorów lipooksygenazy (Oxphaman i Oxphalin).
- Zasady Schiffa służą gabamimetyki (Progabid).
- Zasady Schiffa fenoli i naftoli wykazują właściwości antybakteryjne (np. Zasady Schiffa kwasu p-aminosalicylowego (
PAS
) wykazują działanie przeciwgruźlicze)
- Zasady Schiffa
gossypolu
wykazują rówież szereg właściwości biologicznych (przeciwnowotworowe, antymalaryczne, przeciwbakteryjne), przy czym transformacja gossypolu w zasady Schiffa jest dogodną metodą obniżania toksyczności samego gossypolu.
Przypisy
- ↑ P. Przybylski, A. Huczynski, B. Brzezinski, G. Schroeder,”Aktywność biologiczna zasad Schiffa i innych aza-pochodnych fenoli” w pracy zbiorowej pod redakcją G. Schroedera pt.: ”Materiały supramolekularne”, BETAGRAF P.U.H., Poznań, 2008, str. 89-133, ISBN: 978-83-89936-21-9