Solnisko – obszar
lądowy
, zwykle
bagienny
lub
wilgotny
, charakteryzujący się znacznym
zasoleniem
wód
zasilających lub stagnujących.
Klasyfikacja i występowanie
Ze względu na miejsce i sposób powstawania wyróżnić można solniska nadmorskie i śródlądowe. W pierwszym wypadku solniska zasilane są słonymi wodami morskimi. Powstają zwykle w obszarach zalewanych przez
pływy morskie
lub na nisko położonych obszarach okresowo zalewanych podczas spiętrzania wód morskich (w
Polsce
np. w obrębie
delty
wstecznej
Świny
podczas tzw.
cofki
wód morskich powodowanej przez
wiatry
północne).
Solniska śródlądowe powstają często na obszarach o
klimacie
suchym w miejscach, gdzie
parowanie
znacznie przewyższa
opady
. W miejscach takich woda pochodząca z okresowych opadów gromadzi się w obniżeniach terenu tworząc jeziora (zob.
jezioro słone
), zwykle okresowe. Rozpuszczone w wodzie związki mineralne na skutek silnego parowania wytrącają się z
roztworu
, powodując zasolenie obszaru. W efekcie powstają słone bagna lub suche złoża soli zajmujące często rozległe przestrzenie np. w
Ameryce Południowej
(określane tu nazwą salar:
Salar de Uyuni
,
Salar de Atacama
), w
Australii
, w
Iranie
.
Solniska śródlądowe występują także w strefie
klimatu umiarkowanego
, gdzie powstają w miejscach
wysięków
zasolonych
wód podziemnych
–
solanek
. W Polsce występują w rejonie
Kujaw
,
Kołobrzegu
,
Kamienia Pomorskiego
. Ciekawostką jest to, że wiele naszych solnisk położonych w rejonach nadmorskich zasilanych jest właśnie wodami podziemnymi, a nie morskimi.
Ekosystem
Babka pierzasta
Plantago coronopus występująca w Polsce tylko na dwóch stanowiskach
Solniska ze względu na wysokie koncentracje
soli
, zwłaszcza
chlorku sodu
stanowią ekstremalne siedlisko przyrodnicze. Funkcjonować tu mogą tylko wyspecjalizowane organizmy zwane halobiontami – odporne na wysokie stężenia
chlorków
. Rośliny zdolne przetrwać w takich warunkach i w dodatku preferujące takie siedliska zwane są
halofitami
.
Solniska śródlądowe w klimacie suchym zwykle pozbawione są pokrywy roślinnej zupełnie. W Europie i Ameryce Północnej w miejscach silnie zabagnionych (strefy pływów lub wydajne wysięki zasolonych) powstają bagniska, w których luźno rosną
solirody
(Salicornia spp.) - niewielkie rośliny o mięsistych łodygach i łuskowatych liściach oraz trawy z rodzaju Spartina. Rośliny te mają charakter pionierski i po stabilizacji przez nie błotnistego gruntu umożliwiają wkraczanie kolejnych roślin i powstawanie zbiorowisk solniskowych o zwartej pokrywie roślinnej. W efekcie powstają łąki solniskowe, które dominują na solniskach w Polsce. Najliczniej występują w nich trawy: mannica odstająca Puccinellia distans, mietlica rozłogowa Agrostis stolonifera i
kostrzewa czerwona
Festuca rubra oraz
sit Gerarda
Juncus gerardi. Rosną tu poza tym liczne gatunki zwykle rzadko lub wcale poza solniskami niespotykane.
Ochrona przyrody
Ze względu na swoją specjalizację solniska jako ekosystemy są wrażliwe na zanieczyszczenia i przekształcenia warunków siedliskowych. Ze względu na ich silne zagrożenie są one często
chronione
.
W Unii Europejskiej na podstawie
Dyrektywy Siedliskowej
jako
siedlisko przyrodnicze
wymagają zachowania w obszarach
Natura 2000
. W Polsce poza projektowanymi obszarami Natura 2000 solniska chronione są też w
rezerwatach
: (Ciechocinek,
Beka
oraz w prywatnym rezerwacie Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków (
OTOP
) na wyspie
Karsibór
. Dodatkowo szereg halofitów podlega
ochronie gatunkowej
.
Zobacz też