Wzgórze Świątynne, Al-Haram al-Sharif, al-ḥaram al-qudsī ash-sharīf (
arab.
الحرم القدسي الشريف); (
heb.
הַר הַבַּיִת, Har haBáyit) to znajdujący się we
Wschodniej Jerozolimie
jeden z największych obszarów sakralnych na świecie. W
starożytności
na jego terenie znajdowała się
Świątynia Jerozolimska
, najświętsze miejsce
Judaizmu
. Obecnie na wzgórzu są święte dla
muzułmanów
:
Kopuła na Skale
i
meczet Al-Aksa
. W
czasach biblijnych
wzgórze nosiło nazwę Moria. Po
hebrajsku
Moria oznacza Wybrane przez
JHWH
.
Ogólna charakterystyka
Wzgórze Świątynne ze złotą kopułą góruje nad
Starym Miastem
Jerozolimy
. Całość wzgórza jest ogrodzona wysokim
murem
z piętnastoma
bramami
i zajmuje jedną szóstą część powierzchni Starej Jerozolimy (145 tys.
m²
). Dla nie muzułmanów otwarte są jedynie dwie bramy znajdujące się przy
Zachodnim Murze
: Brama Łańcucha (Bab el-Silsileh) i Brama Maurów (Bab el-Maghreb). Muzułmanie mogą korzystać ze wszystkich pozostałych bram - od zachodu: Bab el-Masatarak, Bab el-Qatanin, Bab el-Hadid, Bab el-Nazir i Bab el-Ghawanima, oraz od północy: Bab el-Atim, Bab Hitta i Bab el-Asbat.
Na jerozolimskiej
starówce
znajdują się miejsca uznane za święte przez
żydów
,
muzułmanów
i
chrześcijan
. Główny spór palestyńsko-żydowski dotyczy właśnie Wzgórza Świątynnego znajdującego się we wschodniej części
Jerozolimy
.
Religia
Liczni Żydzi długo wierzyli, że wzgórze jest centrum nie tylko Jerozolimy, ale i świata. Widok z tego miejsca zdaje się potwierdzać tę teorię. Z jednej strony wznosi się
Góra Oliwna
przyozdobiona chrześcijańskimi
świątyniami
kilku wyznań, z drugiej znajdują się skłębione przy wąskich uliczkach szare domy muzułmańsko-żydowsko-chrześcijańskiego
miasta
, nad którym góruje Wzgórze Świątynne stanowiące centralny punkt dla
judaizmu
,
chrześcijaństwa
i
islamu
.
Judaizm
Tradycja
żydowskiego
Midrasza
utrzymuje, że jest to miejsce z którego świat rozwinął się do swojej obecnej postaci. To właśnie tutaj Bóg zebrał ziemię, która została użyta do stworzenia pierwszego człowieka, Adama.
Zgodnie z
Hagadą
w
Talmudzie
, świat został stworzony ze skały, będącej później fundamentem Świątyni[1]. Według tradycji, na szczycie wzgórza, na tej właśnie skale
Abraham
ofiarował swojego syna
Izaaka
(
Księga Rodzaju
22,2 i 14). Abraham nazwał wzgórze górą Moria. Talmud podaje, że jest to inna nazwa Wzgórza Świątynnego. Biblia opisuje, że Abraham miał złożyć swego syna w ofierze na jednym z pagórków w kraju Moria, a miejsce, gdzie zamiast syna złożył w ofierze barana nazwał Wzgórzem Jahwe (JHWH-Jireh) (Rdz 22,2 i 14).
Biblia
opisuje sen
Jakuba
o aniołach wstępujących i zstępujących z nieba. Talmud mówi, że sen ten miał miejsce, gdy Jakub spał na skale na Wzgórzu Świątynnym.
Raszi
mówi także, że na tym miejscu modlili się Izaak i
Rebeka
o dzieci[2].
Biblia opisuje jak król
Dawid
kupił klepisko od
Jebuzytów
, a dokładnie od Arauny (
2 Samuela
24,18–25) z przeznaczeniem pod budowę
Świątyni
. Dawid planował wybudować świątynię, jednak ponieważ prowadził zbyt wiele wojen, pracę tę wykonał dopiero jego syn,
Salomon
(w
930 p.n.e.
).
Tora
odnotowuje, że Bóg okazywał swoją obecność w świątyni w postaci
Szechina
. Około
586 p.n.e.
Babilończycy
zdobyli Jerozolimę, burząc Świątynię Salomona, natomiast w
70
roku
Rzymianie
zburzyli Drugą Świątynię.
Zachodni Mur
(
hebr.
הכותל המערבי, HaKotel HaMa'aravi) jest częścią Wzgórza Świątynnego, ocalałym fragmentem Drugiej Świątyni. Ten fragment muru jest szczególnie ważny dla Żydów ze względu na jego lokalizację - blisko miejsca najświętszego w świątyni. Z powodu religijnych ograniczeń
judaizmu
dotyczących zakazu wchodzenia do miejsca najświętszego Świątyni, wielu Żydów nie wchodzi na Wzgórze Świątynne i ogranicza modlitwy do Ściany Płaczu. Żydzi wierzą, że modlitwy napisane na kartkach i pozostawione w pęknięciach Ściany są wysłuchiwane przez Boga.
Religijni Żydzi twierdzą, że w przyszłości Trzecia Świątynia zostanie wybudowana na tym wzgórzu. Dla laickich Żydów Wzgórze Świątynne jest znaczącym
symbolem narodowym
. Przejęcie w
1967
r. Ściany Płaczu było wielkim narodowym osiągnięciem nawet dla niereligijnych mieszkańców Izraela.
Chrześcijaństwo
O Wzgórzu Świątynnym i Świątyni wielokrotnie wspomina także
Nowy Testament
(np.
Ewangelia Marka
11,11). Biblia opisuje
Jezusa Chrystusa
wypędzającego kupców z dziedzińca i wywracającego ich stoły z towarami (Ewangelia Marka 11,25-26). Jezus również przewidział zniszczenie Drugiej Świątyni (
Ewangelia Mateusza
24,2).
W bezpośredniej styczności ze Wzgórzem Świątynnym znajdują się liczne święte miejsca
chrześcijaństwa
. Wśród nich można wyróżnić:
Bazylikę Grobu Świętego
, kościół Świętego Jana Chrzciciela oraz
Via Dolorosa
.
Islam
Wzgórze Świątynne jest tradycyjnie trzecim najświętszym miejscem
islamu
, po
Mekce
i
Medynie
. Wynika to z faktu, że
Koran
opisuje
Świątynię Jerozolimską
i jej budowniczych (Dawida i Salomona) jako proroków. Muzułmanie wierzą, że
Mahomet
odbył
Miradż
- "nocną podróż" na cudownym wierzchowcu
Al-Burāq
z
Mekki
do Najdalszego Meczetu znajdującego się w Jerozolimie (
Al-Masğid al-Aqsà
). W Jerozolimie Mahomet miał dostąpić wniebowstąpienia w towarzystwie archanioła
Dżibrila
ze skały, na której dziś znajduje się
Kopuła na Skale
[3]. Obecnie te dwie budowle wznoszące się na Wzgórzu Świątynnym są szczególnie ważnymi miejscami dla wszystkich Muzułmanów na całym świecie.
Pierwotnie muzułmanie modlili się stojąc twarzą do Wzgórza Świątynnego, jednak później zmieniono kierunek modlitw na Mekkę.
Historia
Trudno jest ustalić początkowy moment wejścia do historii góry Moria. Można jednak podać daty istnienia
Pierwszej Świątyni
, która stała na Wzgórzu Świątynnym przez 410 lat, od wybudowania przez Izraelitów w
996 p.n.e.
do zburzenia przez
Nabuchodonozora
w
586 p.n.e.
. Budowa Drugiej Świątyni rozpoczęła się w
538 p.n.e.
za rządów króla
Cyrusa
, i została ukończona w
516 p.n.e.
.
Około
19 p.n.e.
król
Herod Wielki
rozbudował i upiększył Świątynię. Rozbudował on Świątynię, wzmacniając dziedziniec kamiennymi bryłami o masie dochodzącej do 100
ton
. Od tego czasu była ona nazywana Świątynią Heroda. Podczas
pierwszej wojny żydowskiej
Rzymianie zdobyli w
70
roku Jerozolimę i zburzyli Świątynię. W
132
rzymski cesarz
Hadrian
odbudował Jerozolimę jako miasto hellenistyczne Colonia Aelia Capitolina. Na Wzgórzu Świątynnym umieszczono wówczas świątynię
Jowisza
[4].
Po podziale
Cesarstwa rzymskiego
(
395
r.) miasto znalazło się w
Bizancjum
. Uważa się dość powszechnie, że
chrześcijanie
w okresie rzymsko-bizantyńskim nie bardzo interesowali się Wzgórzem Świątynnym.
W
VII wieku
Jerozolima i Wzgórze Świątynne wpadły w ręce muzułmanów. Na wzgórzu stanęły wówczas Meczet Al-Aksa (który został raczej rozbudowany z chrześcijańskiej bazyliki) i Kopuła na Skale.
Wzgórze kontrolują dziś palestyńscy
muzułmanie
. Jest ono po
Mekce
i
Medynie
trzecim pod względem ważności miejscem świętym
islamu
. Ma głębokie religijne i polityczne znaczenie dla
Palestyńczyków
i
muzułmanów
na całym świecie. Dla Palestyńczyków ich przyszła
stolica
we wschodniej
Jerozolimie
stanowi fundamentalną część ich przyszłego
państwa
.
Najważniejsze miejsca
-
Meczet Al-Aksa
- trzecie najświętsze miejsce
islamu
. To w kierunku meczetu Al-Aksa wznosili modły
muzułmanie
zanim
Mekka
(zachodnia
Arabia Saudyjska
) stała się głównym centrum
Islamu
. W meczecie może się pomieścić około 5 tys. wiernych.
-
Kopuła na Skale
- wznosi nad świętą skałą, na której Abraham składał ofiarę ze syna swego (1 Mojż. 22:2-19).
Koran
twierdzi, że właśnie w tym miejscu nastąpiło
wniebowstąpienie
proroka
Mahometa
. Według islamskiej tradycji prorok został zabrany z Mekki do Jerozolimy na skrzydlatym koniu, a następnie zabrany do nieba, gdzie
Bóg
pokazał mu kiedy i jak się modlić. Stanowi to jeden z
pięciu filarów
, na których opiera się islam.
-
Ściana Płaczu
- tu znajdowały się pierwsza i druga
świątynia
w starożytnych czasach. To część muru Wzgórza Świątynnego pochodząca z czasów, gdy żydowska świątynia stała na wzgórzu. Dla religijnych
Żydów
wzgórze jest miejscem, gdzie ludzie zostaną odkupieni po przybyciu
Mesjasza
.
- Fontanna Sabil Qaitbay - wzniesiona w
1482
.
- Stajnie Salomona - razem z ogrodem znajdują się po stronie wschodniej przy Bramie Złotej. Władze muzułmańskie zamknęły turystom całkowicie dostęp do nich.
Turystyka
Wejście na Wzgórze Świątynne jest bezpłatne, należy jednak pamiętać o odpowiednim skromnym ubraniu. Płatne jest tylko zwiedzanie meczetów.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Talmud Babiloński, Yoma 54b
- ↑ Toledot 25:21
- ↑ Francis E. Peters: Muhammad the Prophet of God. Princeton University Press, ss. 95-96. .
- ↑ Clayton Miles Lehmann: Palestine: People and Places. The On-line Encyclopedia of the Roman Provinces. The University of South Dakota.