Chmura
Chmura | Cirr- | Alto- et al. | Strat- et al. |
Chmury – obserwowane w
atmosferze
, skupiska
kondensatów
pary wodnej
(kropli lub kryształków)[1]. Ochładzanie zmniejsza zdolność
powietrza
do zatrzymywania pary wodnej. Ochładzanie do
temperatury punktu rosy
powoduje
nasycenie
pary wodnej (
saturację
), dalsze ochładzanie wywołuje przesycenie i kondensację. Kondensacja i parowanie (w przypadku chmur wodnych) oraz
depozycja
i
sublimacja
(w przypadku chmur lodowych) zachodzą w atmosferze na chmurowych lub lodowych jądrach (zarodkach)
nukleacji
. Fizyka chmurChmury będące obiektami badania
fizyki
chmur to zbiorowiska unoszących się w powietrzu
cząstek
w postaci kropelek
wody
lub kryształków
lodu
albo ich mieszaniny. Fizykę chmur można podzielić na trzy działy, w zależności od sposobu podejścia do obiektu badań. Są to:
mikrofizyka chmur
, makrofizyka chmur[2] i fizyka układów chmurowych. Do fizyki chmur włącza się też fizykę opadów, tj. cząstek (kropli wody lub bryłek lodu) tak dużych, że nie można zaniedbać ich, następującego pod wpływem
siły ciężkości
, ruchu względem
powietrza
. Mikrofizyka chmur jest fizyką pojedynczej cząstki chmurowej lub dyskretnego zbioru takich indywidualnych cząstek w ich wzajemnym oddziaływaniu. Makrofizyka chmur traktuje chmurę jako ośrodek ciągły (taki jak gaz lub ciecz, abstrahując od jej mikrostruktury kropelkowej lub kryształkowej), charakteryzowany przez zmienne zależne od punktu w
przestrzeni
i
czasie
. Realną interpretacją punktu w przestrzeni i czasie jest, tak jak w klasycznej teorii ośrodków ciągłych, pewna skończona objętość przestrzenna i skończony przedział czasu, których kształt i wielkość zależy od przyjętej skali opisu. W ujęciu makrofizycznym chmurę charakteryzuje, poza ogólnofizycznymi wielkościami, takimi jak
temperatura
,
ciśnienie
,
prędkość
ruchu itp., wielkość zwana wodnością określająca masę ciekłej wody zawartej w jednostce
objętości
powietrza. Pojęcie wodności można też odnosić tylko do określonej frakcji wody chmurowej lub opadowej. Przez wodę chmurową rozumiemy tę część zawartej w chmurze wody, dla której można zaniedbać jej ruch względem powietrza i traktować jako swego rodzaju składnik
gazowy
, w odróżnieniu od wody opadowej, która może się względem powietrza przemieszczać pod działaniem grawitacji. W odniesieniu do chmur lodowych lub mieszanych można by mówić o lodności, ale termin ten nie jest w polskim języku przyjęty. Poza szeroko rozumianymi fizycznymi własnościami chmury, makrofizyka chmur zajmuje się również morfologiczną strukturą różnych typów chmur oraz mechanizmami ich powstawania i ewolucji. Fizyka układów chmurowych zajmuje się zespołami indywidualnych chmur, tworzącymi się pod wpływem procesów meteorologicznych niezależnych od chmur lub jako wynik ich samoorganizacji. Zajmuje się takimi zjawiskami, jak widoczne na obrazach satelitarnych struktury falowe, pola komórek konwekcyjnych, ścieżki i grzędy chmur konwekcyjnych, mezoskalowe kompleksy konwekcyjne, układy chmur frontowych itp. Jest to więc dziedzina na pograniczu fizyki chmur i mezometeorologii lub ogólnie meteorologii dynamicznej. Obrazowo mówiąc, mikrofizyka chmur jest fizyką chmury widzianej przez
mikroskop
, makrofizyka – fizyką chmury oglądanej „nieuzbrojonym
okiem
” z powierzchni Ziemi lub pokładu
samolotu
, zaś fizyka układów chmurowych – fizyką chmur widzianych ze sztucznego satelity
Ziemi
lub na ekranie
radaru
. Podział chmurChmury można podzielić na różne sposoby: - ze względu na wysokość występowania na:
- chmury wysokie,
- chmury średnie,
- chmury niskie,
- ze względu na kształt na:
- chmury pierzaste,
- chmury warstwowe,
- chmury kłębiaste.
- ze względu na budowę wewnętrzną:
- ze względu na sposób powstania:
Lista rodzajów i wybranych gatunków chmur, z czterech rodzin (pięter)- Wysokie
-
Cirrus
— chmury wysokie pierzaste
-
Cirrostratus
— chmura wysoka pierzasto-warstwowa
-
Cirrocumulus
— chmury wysokie pierzasto-kłębiaste, tzw. „baranki”, jeden z rodzajów chmur lodowych
- Średnie
-
Altostratus
— chmura średnia warstwowa, o mieszanym składzie
-
Altocumulus
— chmury średnie kłębiaste
-
Altocumulus lenticularis
— chmura średnia kłębiasta soczewkowata (lub o kształcie wrzecionowatym), składająca się z przechłodzonej wody
- Niskie
-
Cumulus
- Cumulus humilis — chmura kłębiasta pięknej pogody, gatunek o stosunkowo płaskiej górnej powierzchni, większej szerokości niż wysokości
- Cumulus congestus — chmura kłębiasta wypiętrzona
-
Stratocumulus
— chmura kłębiasto-warstwowa — chmura piętra niskiego, zbudowana z kropelek wody
-
Stratus
,
łac.
'rozciągnięty' — chmura warstwowa, w przypadku dużej grubości dająca gęstą, szarą okrywę, może obniżyć się do podłoża atmosfery jako
mgła
- O budowie pionowej:
-
Nimbostratus
— chmura deszczowa bądź śniegowa — dość ciemna, gęsta chmura o składzie mieszanym, o rozciągłości nieraz dziesiątków kilometrów
-
Cumulonimbus
— chmura kłębiasto-deszczowa, która może przekształcić się w gatunek chmury burzowej, a wtedy posiada w górnej części kowadło (łac. incus), zbudowane z kryształków lodu
Znanych jest wiele rozmaitych odmian podstawowych rodzajów chmur. Odmiany te zostały skatalogowane w publikacji "Międzynarodowy atlas chmur" opublikowanej przez Światową Organizację Meteorologiczną. Pierwsza klasyfikacja chmur opublikowana została przez
Lukea Howarda
w 1803. Zestawienie informacji na temat podstawowych rodzajów chmurNazwa międzynarodowa | Skrót nazwy | Polska nazwa rodzaju chmury | Piętro występowania w troposferze | Oznaczenie graficzne | Przykład | Główny budulec chmury | Opady oraz zjawiska towarzyszące chmurze |
---|
Altocumulus
| Ac | średnia kłębiasta | średnie | | | krople wody | |
---|
Altostratus
| As | średnia warstwowa | średnie | | | krople wody i kryształki lodu | przy większej grubości chmur — opad drobnego
deszczu
lub
śniegu
|
---|
Cirrus
| Ci | pierzasta | wysokie | | | kryształki lodu | |
---|
Cirrocumulus
| Cc | pierzasto-kłębiasta, pierzasta kłębiasta | wysokie | | | kryształki lodu | |
---|
Cirrostratus
| Cs | pierzasto-warstwowa, pierzasta warstwowa | wysokie | | | kryształki lodu | |
---|
Cumulus
| Cu | kłębiasta | niskie | | | krople wody | najwyżej rozbudowane pionowo dają niewielkie opady
deszczu
|
---|
Cumulonimbus
| Cb | kłębiasto-deszczowa, kłębiasta deszczowa | niskie, średnie, wysokie[3] | | | krople wody (w dolnej części chmury) i kryształki lodu (w górnej części chmury) | zwykle intensywne, czasami gwałtowne
opady
deszczu
,
śniegu
,
gradu
; u gatunku
capillatus
opadom towarzyszą wyładowania elektryczne (
burze
) |
---|
Nimbostratus
| Ns | warstwowo-deszczowa, warstwowa deszczowa | niskie | | | krople wody i kryształki lodu | ciągły
opad
deszczu
lub
śniegu
|
---|
Stratus
| St | warstwowa | niskie | | | krople wody | często
mżawka
lub śnieg ziarnisty |
---|
Stratocumulus
| Sc | kłębiasto-warstwowa, kłębiasta warstwowa | niskie | | | krople wody | niekiedy niewielkie
opady
deszczu
lub
virga
|
---|
Klasyfikacja chmur
Chmury na innych planetachW
Układzie Słonecznym
każda
planeta
, która posiada własną atmosferę, posiada specyficzne chmury. Chmury na
Wenus
są całe zbudowane z kropelek
kwasu siarkowego
, a przy tym są tak gęste, że odbijają większość padającego na nie promieniowania słonecznego. Uniemożliwiają one również ucieczkę promieniowania z powierzchni planety, czego konsekwencją jest olbrzymi
efekt cieplarniany
.
Mars
posiada wysokie cienkie chmury zbudowane z
lodu
.
Jowisz
i
Saturn
w najwyższej części atmosfery posiadają chmury zbudowane z
amoniaku
, w części środkowej atmosfery chmury składają się głównie z wodorosiarczanu amonu, a najniższej z chmur wodnych.
Uran
i
Neptun
posiadają atmosfery zdominowane przez chmury
metanu
. Księżyc Saturna
Tytan
posiada chmury zbudowane z azotu, metanu i prostych związków organicznych. Zobacz teżPrzypisy- ↑ Bogusław Bartosik. Z głową w chmurach. „
Wiedza i Życie
”, s. 4 (2009-06). Elżbieta Wieteska.
Prószyński Media
.
ISSN
0137-8929
(
pol.
).
- ↑ W literaturze anglojęzycznej określana zwykle w sposób zawężający jako „dynamika chmur” – cloud dynamice
- ↑ Jako chmura o budowie pionowej obejmuje więcej niż jedno piętro
troposfery
. Chmury burzowe rozbudowane są od piętra niskiego do wysokiego.
- ↑ Podano w miarę możliwości nie tylko nazwę rodzajową, lecz i gatunkową, a ponadto odmianę chmury, ewentualnie jej szczególną formę.
Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Chmura":
Ognie świętego Elma
...
Chemia
dowiodły, że za wszystkie te efekty, w ten czy inny sposób, odpowiada Chmura
elektronów
otaczająca
jądra atomowe
. Stąd chemia jest w istocie nauką zajmującą ...
Ziemia
...
Tęcza
...
Mojżesz
wstąpili na
górę Abarim
. Tam, gdy rozmawiali ze sobą, zstąpiła na niego Chmura i zniknął w wąwozie. Mojżesz u TacytaPrzeważna część pisarzy zgodnie utrzymuje, ...
Katastrofa elektrowni jądrowej w Czarnobylu
terenu na pograniczu
Białorusi
,
Ukrainy
i
Rosji
, a wyemitowana z uszkodzonego reaktora Chmura
radioaktywna
rozprzestrzeniła się po całej
Europie
. W efekcie skażenia
ewakuowano
i ...
Światosław I
...
Chmura
obserwowany z
Międzynarodowej Stacji Kosmicznej
Wysokie
Cirrus
— chmury wysokie pierzaste
Cirrostratus
— Chmura wysoka pierzasto-warstwowa
Cirrocumulus
— chmury wysokie pierzasto-kłębiaste, tzw. „baranki”, jeden z ...
Broń chemiczna
dymna chowali się do okopów, a tam stężenie gazu było największe. Gdy Chmura opadła rozpoczęło się natarcie niemieckie. Na szczęście dla obrony rosyjskiej gaz ...
Atmosfera ziemska
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Chmura":
Zjawiska optyczne w atmosferze (plansza 5)
położonego po stronie przeciwnej względem tarczy ciała niebieskiego.
Zjawisko to występuje w Chmurach położonych na wprost przed obserwatorem albo niżej od niego, tj. w ...
Zanieczyszczenia atmosfery (plansza 8)
Smog - zalegająca nisko nad ziemią ciężka Chmura, będąca mieszaniną mgły i zanieczyszczeń (tlenki: węgla, siarki, azotu; drobinki: sadzy, ...
087. Rodzaje chmur (plansza 24)
i zwroty
der Schlechtwetterbote - zwiastun złej pogody
der Regen - deszcz
die Wasserwolke - Chmura wodna
sie verdeckt die Sonne - zakrywa słońce
harmlos - nieszkodliwy
die Wolkenschicht - ...
|