Ordynacja większościowa
Ordynacja większościowaOrdynacja większościowa to rodzaj
ordynacji wyborczej
, rozpowszechniony w krajach anglosaskich. Stosowany w Polsce w wyborach do Senatu. CharakterystykaObszar, na którym przeprowadzane są wybory, dzielony jest na okręgi. Jeśli każdemu okręgowi wyborczemu przypada jeden
mandat
, wówczas mówimy o
jednomandatowych okręgach wyborczych
. W danym okręgu wygrywa kandydat z największą liczbą głosów. W praktyce zdarzają się okręgi kilkumandatowe. System ten stosowany jest m.in. w
Wielkiej Brytanii
,
Stanach Zjednoczonych
,
Kanadzie
,
Australii
,
Francji
, a także w
Polsce
, w wyborach do
Senatu
oraz w wyborach samorządowych w miejscowościach do 20 tys. mieszkańców[1]. System większościowy, poprzez ograniczenie liczby ugrupowań w
parlamencie
, prowadzi zazwyczaj do powstania jednopartyjnych większości. Ordynacja większościowa powoduje wytworzenie dwubiegunowej sceny politycznej poprzez mechanizm zwany przez politologów
prawem Devergera
. Kandydaci zrzeszają się jeszcze przed wyborami – wymusza to fakt, iż w każdym okręgu wygrać może tylko jeden człowiek. Partie nie mogą liczyć, że otrzymają choć 5% głosów - nie daje to żadnej korzyści, liczy się tylko zwycięzca. Dlatego różne zbliżone poglądowo grupy muszą się porozumieć i zjednoczyć. Efekt ten jest wzmacniany w wypadku jednoturowości, tj. systemu bez dogrywki pomiędzy dwoma kandydatami z największą liczbą głosów (w przypadku gdy uzyskają jednakową liczbę głosów - o zwycięstwie decyduje losowanie). Na charakter wyborów w ordynacji większościowej zasadniczy wpływ ma rozmiar okręgu (pod względem populacji). Jeżeli jest on mały (jak w Wielkiej Brytanii - 646 okręgów), to wybory mają charakter lokalny. Jeżeli okręgi są duże (jak w polskich wyborach do Senatu, gdzie wybiera się 100 senatorów), to wybory pod względem związku kandydata z regionem nie różnią się znacznie od wyborów ogólnokrajowych, np. prezydenckich. Cechą charakterystyczną tej ordynacji jest oddawanie głosu na pojedynczego kandydata (a nie jak w większości ordynacji proporcjonalnych - na listę kandydatów). Podział ordynacji większościowych- Ze względu na liczbę mandatów w okręgu rozróżniamy:
- Ze względu na sposób wyboru mandatu
System alternatywnego głosuSzczególnym rodzajem ordynacji większościowej jest system alternatywnego głosu (
Australia
, a także wybory prezydenckie w
Irlandii
). W tym systemie dysponuje się wieloma głosami i głosuje według preferencji (przeważnie numerycznie - 1, 2, 3, itp.). Jeśli jeden kandydat uzyskuje 50% i więcej głosów z oznaczeniem 1 to ten kandydat wygrywa. Jeśli nie, odpada kandydat z najmniejszym poparciem, a jego głosy rozdziela się według dalszych preferencji wyborców. Ten proces jest powtarzany, aż jeden z kandydatów uzyska bezwzględną większość. System ten pozwala zlikwidować wieloturowość wyborów i lepiej oddaje preferencje wyborcze obywateli niż pozostałe ordynacje większościowe. Z drugiej strony jest jednak bardziej skomplikowany i mniej zrozumiały. Tym niemniej wspierany jest przez wielu prominentnych polityków amerykańskich jak
Howard Dean
czy
Ralph Nader
jako alternatywę dla obecnie funkcjonującego systemu wyborczego w
Stanach Zjednoczonych
. Cechy ordynacji większościowej- wiadomo kto reprezentuje dany okręg wyborczy
- umożliwia wybór pomiędzy ludźmi i ocenianie dokonań indywidualnych kandydatów, choć w praktyce nie ma to większego wpływu na wynik wyborów
- podtrzymuje powiązanie reprezentanta z jego wyborcami - mogą go wybrać ponownie, odrzucić w trakcie jego kadencji
- daje szansę na wybór popularnym niezależnym kandydatom, zwiększa niezależność kandydatów od kierownictwa partii
- dwubiegunowość systemu - grupowanie głosów wokół 2 najpopularniejszych kandydatów lub opcji (w zależności od poglądów dwubiegunowość można też uznać za wadę)
- korzystnie wpływa na tworzenie się klarownej większości w parlamencie, dzięki czemu utrzymuje się spójna podstawa dla rady ministrów
- pozbawia partie skrajne i populistyczne wpływu na władzę (dzięki stabilnej większości - mali koalicjanci nie mają na nią wpływu)
- opozycja w parlamencie jest z reguły silna i konkretna
- wspiera 'ogólnoświatopoglądowe' partie kosztem partii jednego 'tematu'
- zazwyczaj są proste i łatwe do zrozumienia (ale są wyjątki, np. system alternatywnego głosu)
- prowadzi ona do zjawiska tzw. "głosów straconych" (oddanych na mniej popularne opcje; zwycięzca bierze wszystko)
- wymuszenie głosowania na najpopularniejsze opcje jako jedynej racjonalnej możliwości - problem ten można zminimalizować stosując wieloturowe wybory lub system głosu alternatywnego (można bez obaw o nieważność głosu dać najwyższe preferencje kandydatowi najbardziej lubianemu, a nie temu, który ma największe szanse wygrać)
- w praktyce istnieje wzmocniona tendencja do głosowania partyjnego, rzadko udaje się w tym systemie zwyciężyć kandydatom niezależnym
- dwubiegunowość systemu - wyklucza mniejszości światopoglądowe i etniczne (chyba że są mocno skoncentrowane w jednym regionie wyborczym)
- wspiera politykę 'etniczną' w krajach np. afrykańskich
- w większym stopniu wykluczają kobiety z parlamentu
- 'regionalizacja poparcia' - pewne regiony w kraju stają się ostoją jednej opcji politycznej (np. Demokrata mieszkający w Utah nie ma szans posiadania własnego posła, gdyż region jest ostoją Republikanów; głosowanie w tym regionie staje się formalnością).
- system nie zawsze odzwierciedla spadek zaufania opinii publicznej do polityków (por. wybory w Wielkiej Brytanii z 2005 roku) - w systemie alternatywnego głosu ten problem jest minimalizowany
- łatwość manipulacji obszarem okręgów w celu 'wykreowania' korzystniejszych okręgów dla partii rządzącej (a nieraz nawet na zasadzie porozumienia między głównymi partiami) (patrz:
Gerrymandering
)
- bardzo ciężko jest odsunąć partie systemu dwubiegunowego od władzy, przez co dochodzi do wyboru typu 'mniejsze zło' - poczucie obywateli, że ich głos jest nieważny, jest wzmocnione, przez co notuje się z reguły niższą frekwencję wyborczą niż w systemach proporcjonalnych
Przypisy
Inne hasła zawierające informacje o "Ordynacja większościowa":
Niezależny Samorządny Związek Zawodowy "Solidarność"
...
Wybory parlamentarne
...
Bracia morawscy
...
1946
...
Kodeks postępowania administracyjnego
...
Żywiec
...
Ordynacja większościowa
Ordynacja większościowa to rodzaj
ordynacji wyborczej
, rozpowszechniony w krajach anglosaskich. Stosowany w ...
Włodzimierz Wołyński
...
Historia Ukrainy
...
Rada Najwyższa Ukrainy
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Ordynacja większościowa":
210 Przewrót majowy i sanacja (plansza 12)
...
41. Organizacje pozarządowe i systemy ochrony praw człowieka (plansza 21)
...
12. Demokracja bezpośrednia i pośrednia (plansza 19)
...
|