Ferdynand Ruszczyc herbu
Lis
(ur.
10 grudnia
1870
w Bohdanowie koło
Oszmiany
, zm.
30 października
1936
tamże), polski malarz, grafik, rysownik, scenograf, pedagog.
Malował głównie krajobrazy. Reprezentował
symboliczny
nurt
Młodej Polski
. Był autorem ilustracji, winiet i okładek książkowych. Projektował m.in.
plakaty
,
ekslibrisy
i
znaczki
. Pisał też artykuły o zabytkach Wileńszczyzny.
Rodzina
Rodzina Ruszczyców wywodziła sie znad
Buga
. Dziadkowie, Ferdynand i Anna z Czechowiczów mieli 9. dzieci. Ojciec, Edward, kapitan armii
carskiej
, absolwent
brzeskiej
szkoły wojskowej - Korpusu Kadetów. Matka, Alwina, z domu Munch, była Dunką. Pochodziła z
Nexø
na
Bornholmie
. Ojciec, Marcus Munch był właścicielem statku pływającego po Bałtyku. Rodzice Ferdynanda poznali się w
Lipawie
na Łotwie, gdzie Edward służył w wojsku. Gniazdem rodzinnym Ruszczyców była posiadłość ziemska w Bohdanowie, które rodzina musiała, w wyniku represji po
Powstaniu styczniowym
na pewien czas opuścić. Do swojego majątku powrócili z
Mińska
w
1888
. Ruszczycowie mieli pięcioro dzieci, cztery córki oraz najmłodszego syna Ferdynanda.
Dzieciństwo i młodość
Zgodnie z przyjętym na dworach szlacheckich zwyczajem Ferdynand Ruszczyc do trzynastego roku życia uczył się w domu. W
1883
został posłany do gimnazjum. Równocześnie z nauką szkolna uczył się rysunku. Gimnazjum ukończył z wyróżnieniem w
1890
. W tym samym roku rozpoczął studia prawnicze na
Uniwersytecie w Petersburgu
. Nie zaniedbał jednak kształcenia artystycznego i uczęszczał, jako
wolny słuchacz
na wykłady na petersburskiej
Akademii Sztuk Pięknych
.
Za zgodą rodziców, po dwu latach zrezygnował ze studiów prawniczych i zdał egzamin na Akademię Sztuk Pięknych, na której latach
1892
-
1897
studiował malarstwo pod kierunkiem
Iwana Szyszkina
i
Archipa Kuindżiego
. Podróżował m.in. na
Krym
, do
Francji
,
Niemiec
,
Włoch
i
Szwecji
(wyjazdy studyjne).
W
1897
debiutował na wystawie prac dyplomowych ASP w Petersburgu i do
1900
jego prace były prezentowane podczas dorocznych wystaw tej akademii.
Życie i twórczość
Po ukończeniu Akademii, w
1898
, przeniósł się do rodzinnego Bohdanowa. W latach
1898
-
1902
odbył szereg podróży studyjnych, m.in. do
Monachium
,
Berlina
,
Drezna
,
Paryża
,
Wenecji
. Po powrocie z jednego z takich wyjazdów, w
1898
, namalował jeden z najbardziej znanych obrazów Ziemia. Pierwsza wystawa prac Ruszczyca miała miejsce w
Wilnie
w
1899
. W mieście tym poświęcił się działalności społeczno-pedagogicznej i organizacyjnej, m.in. współpracował z
teatrem
wileńskim. Od
1900
był członkiem Towarzystwa Artystów Polskich "Sztuka". W tym samym roku wziął udział w wystawie zorganizowanej z okazji 500 lecia
Uniwersytetu Jagiellońskiego
. W
1903
zorganizował w Wilnie wystawę Ars (pierwotnie wystawa miała nazywać się Sztuka, lecz nazwę zmieniono pod naciskiem carskiej cenzury). Od
1904
był profesorem warszawskiej
Szkoły Sztuk Pięknych
, a w
1907
przejął katedrę pejzażu na
Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie
.
10 października
1913
43-letni artysta zawarł związek małżeński z młodszą od siebie o 22 lata Reginą Giną Rouck. Mieli córkę Janinę (ur.
1914
), syna Bohdana (
1915
), syna Oskara (
1917
) oraz córkę Ewę (
1922
).
W latach
1916
-
1917
w dworze Ruszczyców w Bohdanowie stacjonowały wojska niemieckie, artysta z rodziną zajmował dwa pokoje. W
1918
Bohadanów został zajęty przez
Armię Czerwoną
. Ruszczyc czynnie uczestniczył w walkach o
Wileńszczyznę
. Wstąpił do tzw.
Armii Ochotniczej
. Był współorganizatorem oraz czterokrotnym (od
1919
)
dziekanem
Wydziału Sztuk Pięknych
Uniwersytetu Stefana Batorego
, który w
1923
powiększył o Zakład Architektury.
W
1935
otrzymał tytuł profesora honorowego Uniwersytetu Stefana Batorego z rąk prezydenta
Ignacego Mościckiego
.
W
1932
został częściowo sparaliżowany. Pod opieką córki i żony powrócił do zdrowia, choć władał jedynie lewą ręka, którą nadal malował. W
1935
przeniósł się z Wilna do rodzinnego Bohdanowa, w którym
30 października
1936
umarł. Tam też został pochowany na zachowanym do dziś cmentarzu.
W
1921
rząd francuski nadał mu Order Kawalerski
Legii Honorowej
, a
1923
Rząd RP nadał mu Krzyż Komandorski orderu
Polonia Restituta
. Był wielokrotnie odznaczany orderami m. in. francuskimi, hiszpańskimi i portugalskimi.
Bibliografia
- Wileńskie środowisko artystyczne 1919-1945, Kazimierz Brakoniecki, Jan Kotłowski, Lech Lechowicz, Olsztyn 1989.
- Anna Bernat, Ferdynad Ruszczyc, Edipresse Polska, 2007, .
Zobacz też
Linki zewnętrzne