kapitel
kapitel - (głowica) to najwyższa, wieńcząca część kolumny, filaru lub pilastra, będąca pośrednim członem konstrukcyjnym między podporą (np. trzonem kolumny) - od której jest szersza, co zapewnia bardziej stabilną konstrukcję całości - oraz elementami dźwiganymi (np. belkowaniem). Ze względu na swoje usytuowanie głowica pełni także funkcje dekoracyjne.
Głowice występują w architekturze od starożytności. Już w Egipcie stosowano w pełni rozwinięte, stylizowane głowice roślinne (palmowe, papirusowe lub lotosowe; te ostatnie w wersjach pąkowej i kielichowej). W kraju faraonów występowały również głowice figuralne z obliczem bogini Hathor oraz głowice heraldyczne. W Mezopotamii kapitele miały formy geometryczne, a w Persji zoomorficzne, które w czasach Achemenidów stały się skomplikowanymi, wieloczłonowymi formami zwieńczonymi zwierzęcymi protomami.
W architekturze greckiej każdy porządek architektoniczny miał charakterystyczną dla siebie głowicę. Dodatkowo we wczesnym okresie w porządku jońskim występowała głowica eolska.
W Rzymie oprócz greckich kapiteli pojawiły się kompozytowe i toskańskie. Nie były one jednak oryginalnymi dziełami Rzymian, a jedynie rozwinięciem form greckich.
W architekturze bizantyjskiej stosowano głowice nasadkowe z impostem oraz trapezoidalne, fałdowe i koszowe. Te ostatnie zdobiła płytka dekoracja reliefowa zwana plecionką. W budownictwie islamskim obok klasycznych kapiteli stosowano również bogato dekorowane głowice stalaktytowe.
W architekturze romańskiej występowały głowice kostkowe (tworzyły je kule i sześciany, których przenikanie się tworzyło z każdej strony płaskie, półkoliste tarcze), blokowo-kielichowe oraz kielichowe (w formie dzwonowatej). Zdobiono je motywami geometrycznymi, roślinnymi i figuralnymi. Głowice z tymi ostatnimi motywami tworzyły nieraz całe cykle ikonograficzne. Kapitele gotyckie miały przeważnie dekorację roślinną. Wyróżnia się tu głowice pączkowe zwane też czołgankowymi oraz głowice liściaste. W okresie tym spotkać można też głowice bliźnie, w których podwójny kapitel wiązał dwie kolumienki.
W architekturze nowożytnej powrócono do klasycznych typów głowic.
Inne hasła zawierające informacje o "kapitel":
Nagrobek Kazimierza III Wielkiego na Wawelu
naszych czasów i znane są jedynie ich ryciny pochodzące z XVIII stulecia.Na
kapitelach
kolumn
baldachimu wyrzeźbiono liście wina, dębu i klonu. Podłucza
arkadek
baldachimu ...
Kaplica Świętokrzyska na Wawelu
swoim pomocnikiem Jorgiem Huberem z Passawy (twórca scen z Pisma Świętego na
kapitelach
). Po przeciwnej stronie spoczęła królowa Elżbieta.Przy ścianie wschodniej, po stronie południowej, ...
Kaplica Gamrata na Wawelu
Boża z Dzieciątkiem i św. Katarzyną, flankują dwie kolumny
korynckie
ze złoconymi
kapitelami
. Na kolumnach wspiera się trzykrotnie przełamane belkowanie z przerywanym przyczółkiem, pośrodku ...
Kaplica Zebrzydowskiego na Wawelu
kolumn oraz przyłucza arkady
inkrustowane
są różowym
marmurem
paczółtowickim, natomiast na wolutowych
kapitelach
znajduje się ornament, przypominający liście
akantu
. Na pilastrach wspiera się przełamane ...
Kaplica Skotnickich na Wawelu
kolumn oraz przyłucza arkady
inkrustowane
są różowym
marmurem
paczółtowickim, natomiast na wolutowych
kapitelach
znajduje się ornament, przypominający liście
akantu
. Na pilastrach wspiera się przełamane ...
Kaplica Lipskich na Wawelu
otwór wejściowy portalu ujmują dwa
kanelowane
pilastry
korynckie
, ustawione na
cokołach
. Złocone
kapitele
wspierają przerywany segmentowy
przyczółek
. Pośrodku, nad arkadą wejściową umiejscowiona jest profilowana ...
Kaplica Maciejowskiego na Wawelu
kolumn oraz przyłucza arkady
inkrustowane
są różowym
marmurem
paczółtowickim, natomiast na wolutowych
kapitelach
znajduje się ornament, przypominający liście
akantu
. Na pilastrach wspiera się przełamane ...
Groby Królewskie na Wawelu
1090-1117. Jej wnętrze wspiera się na 8 międzynawowych kolumnach z charakterystycznymi kostkowymi kapitelami. Jest to jedno z najlepiej zachowanych wnętrz romańskich w Polsce. Na ...
Wawel Zaginiony
z gotyckiego kościoła św. Jerzego oraz liczne elementy architektoniczne, m.in. bazy i
kapitele kolumn
, a także fragment nadproża z przedstawieniem
gryfa
, pochodzący z romańskiej ...
Krypta św. Leonarda na Wawelu
...
Inne lekcje zawierające informacje o "kapitel":
033b. Kultura wczesnego i pełnego średniowiecza. Czas kościołów i wielkich katedr (plansza 16)
...
028 Kultura i życie codzienne wczesnośredniowiecznej Europy (plansza 21)
...
|