Laki
LakiLaki (
isl.
Lakagígar – Kratery Laki) – wulkan szczelinowy w południowej
Islandii
, na południowy zachód od
lodowca
Vatnajökull
, niedaleko miasteczka
Kirkjubæjarklaustur
. Najwyższy ze szczytów osiąga wysokość 818 m n.p.m. Kratery tworzą pasmo górskie ciągnące się na długości ponad 25 km. Należy do systemu wulkanicznego
Katla
, do którego należy też system szczelin
Eldgjá
, znany z dużej erupcji w roku
934
. Erupcja z
1783
roku i jej skutkiErupcja, o charakterze erupcji szczelinowej, trwała od
8 czerwca
1783
do lutego
1784
.
Lawa
wydostawała się z systemu szczelin ze 130
kraterów
, rozciągających się z południowego zachodu na północny wschód. Wydostało się z nich łącznie 14 km³ - 15 km³ , które rozlały się na powierzchni 565 km². Była to największa ilość lawy, jaka kiedykolwiek wydostała się podczas jednej erupcji. Ponadto w powietrze wyrzuconych zostało 12,3 km³
materiału piroklastycznego
. Fontanny lawy, sięgające setek metrów wysokości były widoczne z daleka, a lawa wypłynęła na odległość 80 km od szczeliny, pokryła obszar 580 km² i zalała koryto rzeki Skaftá. Chmura
popiołów
i
gazów
, które zasypały większą część wyspy, dotarły także do kontynentalnej części
Europy
. Przyczyniły się one do obniżenia średniej temperatury powietrza na
półkuli północnej
o około 1 °C, a w samej Islandii o 5 °C. Nad znaczną częścią tej półkuli, przez kilka miesięcy utrzymywała się sucha
mgła
. W
Ameryce Północnej
nastąpiła mroźna zima, można było zaobserwować, że
kry
lodowe spływały rzeką
Missisipi
, aż do
Zatoki Meksykańskiej
, natomiast lato w 1783 roku było najchłodniejsze w okresie przeszło 400 lat. Według niektórych uczonych, klęska głodu spowodowana erupcją wulkanu doprowadziła do niemal całkowitego wyginięcia
eskimoskiego
plemienia Kauwerak z północnego zachodu
Alaski
. Toksyczny obłok spowodował, że w ciągu jednej nocy uschły liście wzdłuż rzeki
Ems
w
Niemczech
. W
Wielkiej Brytanii
liście drzew pokruszyły się, a warzywa zwiędły. Podobne zjawiska obserwowano na terenie obecnych krajów takich jak
Finlandia
,
Francja
,
Holandia
,
Norwegia
,
Rumunia
,
Słowacja
,
Szwecja
,
Węgry
,
Włochy
. Trującą mgłę zauważono w
Portugalii
,
Tunezji
,
Syrii
,
Rosji
,
Nowej Fundlandii
, a także na zachodzie
Chin
. Erupcja Laki była największą
klęską żywiołową
, jaka nawiedziła kiedykolwiek Islandię. Z powodu następstw wybuchu (śmierć bydła, koni, owiec oraz głód) zmarło około 10 tysięcy osób, czyli około 1/5-1/4 ludności kraju. Źródła- Brayshay and Grattan, 1999;
- Demarée and Ogilvie, 2001
-
BBC Timewatch: "Killer Cloud", 19 January 2007
-
The eruption that changed Iceland forever
-
VOLCANOLOGY: Iceland's Doomsday Scenario? - Stone 306 (5700): 1278
- Jón Steingrímsson, Fires of the Earth, The Laki Eruption (1783-1784)
- Jón Steingrímsson A Very Present Help in Trouble: The Autobiography of the Fire-Priest .
-
Volcano Seasons: Weather reports from northern Britain, 1783
- Richard H. Grove, Global Impact of the 1789–93 El Niño, Nature 393 (1998), 318-319.
- Wood, C.A., 1992. The climatic effects of the 1783 Laki eruption in C. R. Harrington (Ed.), The Year Without a Summer? Canadian Museum of Nature, Ottawa, str. 58– 77
-
Przebudźcie się!
luty 2010
- Luke Oman, Alan Robock, Georgiy L. Stenchikov, and Thorvaldur Thordarson, High-latitude eruptions cast shadow over the African monsoon and the flow of the Nile (Geophysical Research Letters, Vol. 33, L18711, 2006)
-
Icelandic Volcano Caused Historic Famine In Egypt, Study Shows. ScienceDaily. November 22, 2006
Zobacz też Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Laki":
Geografia Islandii
...
Wulkany Islandii
...
Laki
LakiLakiLakiPołożenie
Islandia
Wysokość818 m
n.p.m.
Laki
64°03'53″N 18°13'34″W / 64.06472, -18.22611
Na mapach:
64°03'53″N 18°13'34″W / 64.06472, ...
Dynastia Han
byli
Xiongnu
. Ostatecznie zostali oni pokonani, a Chińczycy utrzymali kontrolę nad wielkim szLakiem karawanowym, prowadzącym przez
Samarkandę
i
Bucharę
w Azji Środkowej do
Persji
, ...
Krzepnięcie krwi
– czynnik Hagemana (czynnik kontaktowy)czynnik XIII – stabilizujący włóknik (fibrynaza, FSF czynik Laki–Loranda, transglutamidaza osoczowa)
prekalikreina
– czynnik Fletcherakininogen – czynnik FitzgeraldaNazwy czynników Christmasa (IX), ...
Chinoiserie
nawiązujący do kultury chińskiej. Charakteryzuje się zapożyczaniem chińskich motywów i materiałów, m.in.
Laki
,
porcelany
itd. Chinoiserie pojawiła się we Francji w połowie XVII wieku. ...
Kuejczou
ma także zbiór ziół lekarskich, kory dębu korkowego, nasion tungowca oraz pozyskiwanie Laki i drewna. Hodowla bydła i świń.W przemyśle dominuje górnictwo. Wydobycie węgla ...
Sztuka chińska
po podróżach i odkryciach
Marco Polo
. Masowy napływ
jedwabiu
,
porcelany
, wyrobów z
Laki
itp., niekoniecznie o najwyższych walorach artystycznych, wyrobił opinię o chińskiej sztuce ...
1783
...
8 czerwca
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Laki":
006 Religie Dalekiego i Bliskiego wschodu (plansza 6)
druk, pieniądze i karty do gry, a w XIII w. n.e. używano Laki (żywica z drzewa lakowego). Wykorzystywali proch strzelniczy i gazy trujące. Indyjscy ...
Lipidy (plansza 13)
hormony płciowe
hormony kory nadnerczy
Sterydy roślinne:
digitalina i strofantyna – wykorzystywane w lecznictwie jako Laki wspomagające pracę serca
sitosterol – wchodzi w skład błon komórkowych
...
007 Osiągnięcia Dalekiego i Bliskiego Wschodu (plansza 11)
druk, pieniądze i karty do gry, a w XIII w. n.e. używano Laki (żywica z drzewa lakowego). Wykorzystywali proch strzelniczy i gazy trujące. Indyjscy ...
|