Bogowie
słowiańscy
stanowili najczęściej personifikacje wszechmocnej przyrody. Panteon słowiański nie posiadał specjalnie spersonalizowanej hierarchii - w różnych regionach, jako głównego patrona, obierano różnych bogów.
Panteon Długosza i inne bóstwa o niepewnej autentyczności
Pierwszą relacją o bóstwach słowiańskich, którą trudno zweryfikować, jest pochodząca z II połowy
XIII wieku
Knýtlinga-saga, stanowiąca uzupełnienie
Gesta Danorum
Saksa Gramatyka
. Oprócz bóstw wspomnianych przez Saksa pojawiają się dwa nowe imiona bóstw czczonych na
Rugii
, których interpretacja i wiarygodność nastręcza trudności. Imię pierwszego bóstwa, Tjarnaglofi proponuje się najczęściej odczytać jako
Czarnogłów
i powiązać wówczas ze wspomnianym przez
Helmolda
Czarnobogiem
. O wiele więcej trudności sprawia
Pizamar
.
Najobszerniejszym źródłem zawierającym trudne do weryfikacji imiona bóstw słowiańskich jest panteon zawarty w kronice
Jana Długosza
. Długosz wspomina kilka bóstw, które nie pojawiają się we wcześniejszych źródłach, część z nich przedstawiając jako analogie do bóstw greckich.
Obecnie przeważa pogląd, że imię
Jesza
zostało wzięte z zawołania ludowego, w czasach współczesnych autorowi już nieczytelnego. Niejasne jest, skąd Długosz zaczerpnął imiona
Dzidzileyla
. W przypadku bóstw
Żywie
i
Pogoda
wskazuje się na podobieństwo do połabskich
Siwy
i
Podagi
). Przeważnie za nieautentyczną uważa się
Dziewannę
.
Najwięcej rozbieżności występuje przy weryfikacji
Łady
i
Nyi
. Współcześnie spora część badaczy przyjmuje te dwa bóstwa za autentyczne. W
1492
w Kronice Saskiej Konrada Bothego wzmiankowane są dwa imiona bóstw, które miały być czczone we wczesnym średniowieczu na
Połabiu
:
Flins
i
Krodo
. Najprawdopodobniej była to jednak tylko fantazja kronikarza.
Najpóźniejszą chronologicznie jest wzmianka
Macieja Miechowity
z
1519
o
Lelu i Polelu
oraz
Pogwizdzie
. Sprawa autentyczności Lela i Polela jest przedmiotem licznych sporów, gdyż porusza problem indoeuropejskiego modelu bliźniaczych bóstw.
Bogowie i bóstwa potwierdzeni różnymi źródłami
C
D
J
M
P
R
S
Ś
T
W
Z
Niepotwierdzone, wątpliwe (w tym panteon Długosza)
B
C
D
F
J
K
L
Ł
N
P
Ż
Zobacz też