Świece i figurki z wosku pszczelego
Wosk pszczeli, zwany czasami żółtym (
łac.
Cera flava), jest
substancją
wydzielaną przez
pszczoły
, która służy im do budowania plastrów w
ulu
.
Wosk produkowany jest przez
gruczoły woskowe
znajdujące się na spodniej części odwłoka pszczoły robotnicy. Produkcja wosku zależy od jej wieku. Największa jest w trzecim tygodniu życia pszczoły.
W temperaturze pokojowej jest ciałem stałym. Topi się przy 62-72 °C (w zależności od składu). Wydzielony na powierzchni odwłoka pszczoły ma barwę białawą i jest nieco przezroczysty. Ciemniejsze zabarwienie wosku plastra spowodowane jest domieszką kitu pszczelego oraz zanieczyszczeniami. W miarę upływu czasu wosk w plastrze zmienia barwę na ciemnozółtą a nawet ciemnobrązową.
W przemyśle spożywczym posiada oznaczenie E-901.
Syntetyczny wosk pszczeli jest wysoce rafinowanym produktem ropy naftowej.
Skład chemiczny
Mieszanina
kwasów organicznych
,
hydroksykwasów
,
alkoholi
jednohydroksylowych i dwuhydroksylowych,
estrów
i
węglowodorów
(alkan
hentriakontan
stanowi ok. 8-9% wosku pszczelego). W zależności od uwarunkowań genetycznych rodziny pszczelej oraz czynników środowiskowych skład może się nieco zmieniać. W wosku występują między innymi
kwas palmitynowy
, cerotynowy, melisowy, cerylowy, mirycylowy oraz estry
kwasu octowego
i
walerianowego
.
Historia
Pytanie o pochodzenie wosku w siedzibach
pszczoły miodnej
zajmowało
filozofów
i
naukowców
od tysiącleci.
Arystoteles
przypuszczał, że wosk pochodzi z kwiatów. To przekonanie przetrwało aż do
renesansu
. W roku
1744
pojawiła się wzmianka o tym, że pszczoły same produkują wosk (H. C. Hornbostel). Dopiero po upływie prawie 50 lat informacje te zostały potwierdzone (J. Hinter), a w roku
1812
szwajcarski
pszczelarz
François Huber
opublikował swoje spostrzeżenia na ten temat. Sposób, w jaki pszczoły wydzielają wosk, został dokładniej opisany w roku
1912
(L. Dreyling).
Zastosowanie
- do produkcji
węzy
pszczelej.
- do produkcji
świec
, które zapalone pachną miodem; świece woskowe są ważnym elementem liturgii
kościołów
wielu
wyznań
.
- do produkcji środków czystości typu pasty, nabłyszczacze.
- wybielony na słońcu lub za pomocą substancji chemicznych wosk pszczeli nosi nazwę wosku białego (łac. Cera alba) i jest stosowany np. do produkcji
kosmetyków
.
- do pielęgnacji
dredów
.
Zobacz też
Bibliografia
- Bornus L. (Red.) Encyklopedia pszczelarska, PWRiL, Warszawa 1989.