Język kantoński
Język kantoński粵語/粤语 | Obszar |
Chińska Republika Ludowa
,
Hongkong
,
Makau
,
Republika Chińska
,
Korea Północna
,
Korea Południowa
,
Wietnam
,
Singapur
,
Filipiny
,
Kambodża
,
Malezja
i inne kraje | Liczba mówiących | około 55 mln[1] |
Ranking
| ? |
Klasyfikacja genetyczna
|
chińsko-tybetańska
|
Pismo
|
pismo chińskie
| | Regulowany przez | ? | Kody języka |
ISO 639
-1 | zh | ISO 639-2 | chi | ISO 639-3 | yue | W Wikipedii | Zobacz też:
język
,
języki świata
|
Wikipedia
w
języku kantońskim
|
Dialekty języka kantońskiego (yue) Język kantoński, język yue (
chin. trad.
: 粵語,
chin. upr.
: 粤语, kantoński (
jyutping
): Jyut6jyu5;
pinyin
: Yuèyǔ) to jeden z
języków chińskich
używany na południu
Chin
, w
Hongkongu
i
Makau
, a także przez potomków chińskich emigrantów w
Azji Południowo-Wschodniej
i innych rejonach świata. Jego nazwa wywodzi się od
Kantonu
(Guangzhou), stolicy prowincji
Guangdong
. Liczbę użytkowników kantońskiego szacuje się ogółem na 66 mln (dane na rok 1996; z uwzględnieniem wszystkich pokrewnych dialektów z grupy
Yue
). Języki yueMożna je podzielić na pięć najważniejszych podgrup[2]: - 1. Podgrupę yue-hai - na terenie delty
Rzeki Perłowej
oraz wzdłuż Rzeki Zachodniej (Xijiang); do tej podgrupy należą język kantoński oraz język Hongkongu.
- 2. Podgrupę qin-lian - od okolicy Qinzhou do Lianzhou
- 3. Podgrupę gao-lei - od miasta Gaozhou do
półwyspu Leizhou
- 4. Podgrupę si-yi - w rejonie miast
Taishan
, Xinhui, Kaiping i Enping u ujścia Rzeki Perłowej
- 5. Podgrupę gui-nan - pas na wschodzie prow. Guangsi, obejmujący Wuzhou, Rongxian i Pobai
Języki yue mają niezwykle skomplikowany
system tonalny
. Jako jedyne spośród języków chińskich mają dwa szeregi
tonów
rozmieszczone w dwu rejestrach, górnym (55 lub 53, 35, 33, 5, 3) i dolnym (21 lub 11, 13, 22, 2 lub 22). W porównaniu do innych języków chińskich, yue są bardziej monosylabiczne. Sprawia to, że przechowały one wiele wyrazów w dawnym znaczeniu. Wyróżnia je również duża liczba zapożyczeń, szczególnie z angielskiego[3]. Standardowy język kantońskiChociaż kantoński ma nieporównanie mniej użytkowników niż
putonghua
, można go usłyszeć znacznie częściej, niż wskazywałaby na to liczba użytkowników. Kantoński jest bowiem językiem popularnej na świecie
hongkońskiej
popkultury
. To w nim najczęściej nagrywane są dialogi w filmach z Hongkongu oraz miejscowe piosenki (patrz: Cantopop). Właśnie ze względu na ogromny wpływ mediów hongkońskich odmiana używana w tym mieście uważana jest obecnie za standardową i najbardziej prestiżową, pomimo iż wcześniej to dialekt
Guangzhou
uważany był za najczystszą formę tego języka.[4] Poza formą standardową istnieje cały szereg dialektów, często znacznie różniących się od siebie, określanych także jako język kantoński lub yue. System fonologicznySchemat samogłosek w języku kantońskim Z innymi językami chińskimi kantoński dzieli pismo, jednak jego wymowa jest bardziej skomplikowana od
mandaryńskiego
(większa ilość tonów i wygłosów). Od
języka średniochińskiego
kantoński oddzielił się ok. VII wieku, kiedy Chińczycy skolonizowali tereny dzisiejszego południa kraju. W trakcie ewolucji kantoński przeszedł mniejsze zmiany, niż mandaryński i uważa się, że jest bardziej zbliżony do
średniochińskiego
, którego wymowę próbują zrekonstruować sinolodzy. Na przykład wiersze z epoki
Tang
czytane po kantońsku rymują się częściej, niż kiedy czytać je w
lekcji
mandaryńskiej. W przeciwieństwie do
dialektów mandaryńskich
, kantoński zachował spółgłoski zwarte -p, -t, -k na końcu wyrazu oraz wygłosowe -m. Posiada bogaty zasób tonów – łącznie z wariantami jest ich aż dziesięć, z czego sześć uważa się za podstawowe[5]. Młode pokolenie wykazuje tendencję do upraszczania pewnych głosek, zwłaszcza tylnojęzykowego "ng". Tak więc zamiast "ngő" wymawiają "ő" (ja). Również ze zbitek "kw" i "gw" często wypada "w", np. gwóng dung wá (język kantoński) wymawiane jest jako góng dung wá. "l" często używane jest zamiast "n" np. ngő ngōi néi (kocham cię) wymawiane jest przez młodych ludzi ő ōi léi[6]. Zapis języka kantońskiegoIstnieją dwa sposoby zapisu języka kantońskiego za pomocą znaków chińskich. Dzięki temu że
pismo chińskie
ma charakter ideograficzny, jeden ze sposobów zapisu zbliżony jest wizualnie do języka mandaryńskiego, natomiast znaki odczytuje się zgodnie z wymową kantońską. Drugi sposób to dokładny zapis potocznego języka kantońskiego, różniącego się znacznie szykiem zdania, idiomatyką itd. W tym przypadku słownictwo języka kantońskiego również w piśmie częściowo różni się od
języka ogólnonarodowego
. Stworzono nawet ponad tysiąc znaków używanych jedynie do zapisu słów kantońskich[7]. Z tego też powodu powstała odrębna Wikipedia po kantońsku. Przypisy Bibliografia- Majewicz, Alfred F., Języki świata i ich klasyfikacja, PWN, Warszawa, 1989,
- Cantonese Chinese Phrase Book, Berlitz Publishing, Singapore 2005
- Kam Y Lau: Cantonese Phrasebook, Lonely Planet Publications 1995,
Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Język kantoński":
Podróżnik
...
Rodzimy Kościół Polski
...
Jonas Basanavičius
...
Szkoci
...
Wnioskowanie
...
Włosi
...
Nowa Anglia
...
Maine
...
Stanisław Hozjusz
...
Musical
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Język kantoński":
Rozprawa z rozprawką (plansza 7)
...
010c. Rzym (plansza 5)
...
019. Wielkie formy ukształtowania powierzchni Ziemi (plansza 4)
...
|