Język koptyjski
Język koptyjskiKoptyjska inskrypcja z tekstem liturgicznym, pochodzi z V-VI wieku (Górny Egipt) Język koptyjski – potomek
języka staroegipskiego
, ostatnia faza rozwojowa
języka egipskiego
, należy do rodziny
języków afroazjatyckich
. Od XIX wieku jest językiem martwym. Do jego zapisu używano
pisma
alfabetycznego
zapożyczonego od
Greków
. Ponieważ jednak w języku koptyjskim istniały
głoski
nie istniejące w
grece
, twórcy alfabetu koptyjskiego zapożyczyli z
demotyki
siedem znaków (lub sześć w zależności od dialektu), wystylizowali je i przy ich pomocy przekazywali
dźwięki
. Są to: Ϣ, Ϥ, Ϧ, Ϩ, Ϫ, Ϭ, Ϯ. Dialekty i literaturaNie istniał jeden literacki język koptyjski: teksty pisano w pięciu różnych
dialektach
. Najważniejsze z nich to: - saidzki (sahidycki) - jako język literacki aż do
X wieku n.e.
, początkowo był głównym dialektem koptyjskim;
- bohairski (bohairyjski) - pierwotny dialekt Delty Zachodniej, od
XI wieku
zastąpił dialekt saidzki. Ma dużo greckich zapożyczeń (ok. 15% słownictwa), więcej niż dialekt saidzki, nawet gramatyka korzysta z niektórych greckich form.
Dialekty achmimski oraz fajumski miały znacznie mniejsze znaczenie i zasięg terytorialny. W
języku
tym pisano głównie przekłady z
Biblii
,
żywoty świętych
i męczenników,
bajki
, a nawet
powieść historyczną
. Nowy Testament przełożono na dialekt saidzki już w końcu II wieku. Na początku III wieku przełożono na dialekt bohairycki. W języku koptyjskim zachowały się przekłady z greckiego (lub aramejskiego) niektórych
apokryfów
wczesnochrześcijańskich oraz oryginalne dzieła
gnostyckie
, m.in.
Ewangelia Judasza
i
Ewangelia Tomasza
(fragment tej ostatniej zachował się także w języku greckim). Najstarsze zachowane rękopisy z pełnym tekstem Ewangelii Mateusza pochodzą już z II/III wieku (greckie rękopisy z pełnym tekstem Mateusza pochodzą dopiero z IV wieku). Koptyjski wczoraj i dziśPo podbiciu
Egiptu
przez
Arabów
język
Koptów
powoli wymierał. Do wieku
XVII
-
XVIII
pisano w nim jeszcze pieśni kościelne, ale stopniowo stawał się on wyłącznie rytualnym językiem
nabożeństw
. Jeszcze w
XIX wieku
, za czasów
Champolliona
, niektórzy
kapłani
koptyjscy swobodnie mówili po koptyjsku, a nawet prowadzili w nim korespondencję. Na początku naszego stulecia czyniono próby wprowadzenia języka koptyjskiego do szkół i uczynienia go znów językiem żywym. Próby takiego wskrzeszenia nie przyniosły rezultatu. W latach trzydziestych
XX wieku
uczeni odkryli, że niektórzy mieszkańcy wioski Pi-Solsel w
Górnym Egipcie
wciąż używają w swojej mowie (w
języku arabskim
) szeregu wyrazów i zwrotów koptyjskich.[1] Obecnie, dzięki postępowi technicznemu, a także pojawieniu się
Internetu
, język koptyjski na nowo wzbudził zainteresowanie. Zaczęto wprowadzać do niego nowe wyrazy i określenia (np. πιτελεναυ -
telewizja
, νιουὼ - program informacyjny itp.). Pojawiła się grupa dyskusyjna w tym języku, zgłoszono nawet projekt koptyjskiej
Wikipedii
. Źródłosłów nazwyPojęcie "Kopt" wywodzi się z języka koptyjskiego - Γαπτιας (a to z kolei z
greki
Αίγυπτος) poprzez
język arabski
, w którym wyraz "Kibt" (قبط) oznacza
Egipcjanina
. Tak zaczęli nazywać mieszkańców doliny
Nilu
Arabowie
-
muzułmanie
. Ponieważ pewna część mieszkańców Egiptu utrzymała
chrześcijaństwo
, określenie "Kibt" oznaczało także Egipcjanina-chrześcijanina. Stopniowo Egipcjanie przyjmowali
islam
i zaczęli używać języka arabskiego. Natomiast chrześcijanie egipscy zachowali nie tylko
religię
, lecz i stary język koptyjski wywodzący się ze staroegipskiego. Sfera jego występowania była siłą rzeczy ograniczona, tak że zachował się on jedynie w religii i jej obrzędach. Współcześni Koptowie; tj. Egipcjanie-chrześcijanie, porozumiewają się po arabsku i jedynie kapłani rozumieją teksty napisane językiem koptyjskim. Zobacz teżPrzypisy- ↑ W. Vycichl, Pi-Solsel, ein Dorf mil koptischer Überlieferung, — MDAIK. Bd. 6, 1936, Ss. 169–175.
Słowniki- Černý, Jaroslav. 1976. Coptic Etymological Dictionary. Cambridge and New York: Cambridge University Press.
- Crum, Walter Ewing. 1939.
A Coptic Dictionary
. Oxford: Clarendon Press. [A searchable index with links is available
here
].
- Vycichl, Werner. 1983. Dictionnaire étymologique de la langue copte. Leuven: Éditions Peeters.
- Westendorf, Wolfhart. 1965/1977. Koptisches Handwörterbuch. Heidelberg: Carl Winter.
Gramatyki Bibliografia- W.V. Davies w przekładzie Macieja G. Witkowskiego, Egipskie hieroglify, Wydawnictwo RTW , 1998 r., s. 6-10,
Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Język koptyjski":
Podróżnik
...
Rodzimy Kościół Polski
...
Jonas Basanavičius
...
1408
...
Szkoci
...
Wnioskowanie
...
Włosi
...
Nowa Anglia
...
Maine
...
Stanisław Hozjusz
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Język koptyjski":
Rozprawa z rozprawką (plansza 7)
...
010c. Rzym (plansza 5)
...
019. Wielkie formy ukształtowania powierzchni Ziemi (plansza 4)
...
|