Akademicki Klub Turystyczny we Lwowie – stowarzyszenie działające wśród młodzieży akademickiej i pracowników nauki powstałe na początku
XX wieku
we
Lwowie
. Inicjatorami powstania AKT byli: Bronisław Drecki, Adam Konopczyński, Wilhelm Landsberg, Mieczysław Orłowicz, Tadeusz Ostrowski, Władysław Smolka, Kazimierz Świtalski[1]. Zebranie organizacyjne AKT odbyło się 29 kwietnia 1906 roku na terenie
Uniwersytetu Lwowskiego
[2]. Towarzystwo założyło 30 osób – w pierwszym roku liczba członków wzrosła do 55. Prezesem został
Mieczysław Orłowicz
. Zarząd tworzyli: Adam Konopczyński – wiceprezes, Wacław Kowalewski – wiceprezes, Wilhelm Landesberg – zastępca sekretarza, Bronisław Drecki – skarbnik, Władysław Smolka - zastępca skarbnika oraz Kazimierz Świtalski i Tadeusz Piotrowski – członkowie zarządu. Zadaniem Klubu było organizowanie wycieczek, i prowadzenie szkoleń na tematy związane z turystyką, poznaniem okolic - poczynając od prostych informacji o konieczności odpowiedniego ekwipunku, zasad wędrowania czy wyżywienia.
Wśród wykładowców na szkolenia np. dotyczących ubioru i wyposażenia, umiejętności posługiwania się mapami był
Roman Kordys
, odczyty krajoznawcze prowadził
Zygmunt Klemensiewicz
. W 1907 roku na wycieczkach pojawiły się panie, a tereny uprawiania turystyki objęły już właściwie cały obszar
Karpat
. W 1907 AKT liczył już 158 członków[3], a o różnorodności zainteresowań świadczy fakt, że 2 grudnia 1907 roku na pogrzeb
Stanisława Wyspiańskiego
do Krakowa udała się grupa 74 członków AKT[4].
Organizowane przez AKT wyjazdy miały charakter otwarty – brało w nich udział wiele osób, które nie były członkami stowarzyszenia. Na koniec 1908 roku AKT miał już 270 członków. Ciekawym zjawiskiem, związanym częściowo z akademickim charakterem członkostwa (a więc z opuszczaniem Lwowa po ukończeniu okresu nauki), była duża ilość rezygnujących z członkostwa i nowo przyjętych akademików. W roku 1908 wpisało się do AKT 143 osoby, wystąpiło 108.
16 lutego 1909 roku Namiestnictwo we Lwowie zatwierdziło nowy statut AKT[5]. Wstąpiono natomiast zbiorowo do Polskiego Związku Sportowego we Lwowie. W tym też czasie Mieczysław Orłowicz i Władysław Grabowski pod szyldem AKT napisali „Przewodnik po Europie”, który do nabycia w księgarniach Galicji przyniósł sławę autorom i rozgłos AKT.
W okresie 29 maja do 2 czerwca 1909 roku 15 turystów pod wodzą Mieczysława Orłowicza zwiedziło odludne wówczas tereny
Gorganów
, nocując w lesie przy ognisku i zdobywając na koniec Wysoką (1808 m n.p.m.). Po walnym zebraniu 12 marca 1909 przewodniczącym był Mieczysław Orłowicz, zastępcą Władysław Grabowski, sekretarzem Kazimierz Kisielnicki, skarbnikiem Józef Szenk, zastępcą skarbnika Mieczysław Szydłowski, członkami wydziału (zarządu ): Antoni Jakubowski, Adam Konopczyński, Kazimierz Meijer, Tadeusz Ostrowski, Władysław Wojtowicz[6].
W roku 1909 klub liczył 294 członków. 9 maja 1910 roku, na walnym zgromadzeniu wybrano władze: przewodniczący – dr Mieczysław Orłowicz, z-ca Józef Szenk, sekretarz: Marian Horowitz, skarbnik Władysław Grabowski, z-ca sekretarza Wilhelm Landesberg, z-ca skarbnika Stefan Tittenbrun, członkowie: Wacław Günter, Adam Konopczyński, Wacław Kowalewski, Tadeusz Ostrowski, Michał Zdrójkowski. W grudniu 1910 roku utworzono Sekcję Narciarską (jej prezes, Józef Bizoń został drugim zastępcom przewodniczącego), nasilono aktywność górską w zakresie wycieczek o coraz większej skali trudności – w tym w Alpach. W trakcie roku nastąpiły dalsze zmiany w składzie zarządu. Weszli Artur Quirini (na miejsce zmarłego Mariana Horowitza), Antoni Jakubski – zdobywcy 13 marca 1910 Kilimandżaro - (w miejsce Adama Konopczyńskiego), Stanisław Świstalski (za Wacława Güntera), Daniel Połątkiewicz (za Michała Zdrójkowskiego).
W 1910 roku AKT zostało przyjęte jako organizacja do TT. W tym roku Klub poniósł dużą stratę, podobnie jak cała polska turystyka – na stokach
Małego Jaworowego
śmierć poniósł Stanisław Szulakiewicz – wieloletni członek AKT, zginął również idący mu z pomocą
Klimek Bachleda
. Staraniem klubu na Małym Jaworowym 17 sierpnia 1911 roku wmurowano pamiątkową tablicę. Obecnie płyta ta znajduje się na
Symbolicznym Cmentarzu Ofiar Tatr pod Osterwą
.
Na koniec tegoż roku klub liczył 374 członków[7]. W 1911 roku 15 maja przewodniczącym został Józef Szenk, I zastępcą Antoni Jakubki, II Józef Bizoń, sekretarzem Artur Quirinii, skarbnikiem Stefan Tittenbrun, z-cą skarbnika Stanisław Szafnicki, z-cą sekretarza Leon Łatkiewicz, członkami zarządu: Mieczysław Orłowicz, Tadeusz Ostrowski, Michał Bajkowski, Wacław Kowalewski, Stanisław Świtalski. 14 listopada na nadzwyczajnym walnym zgromadzeniu funkcję I wiceprzewodniczącego objął Artur Quirinii. Zaszły też zmiany w składzie zarządu. Funkcję II zastępcy objął Stanisław Świtalski, sekretarza Leon Płatkiewicz, skarbnika Stanisław Szafnicki, z-cy sekretarza Roman Dakowski, z-cy skarbnika Wacław Skulski, członkowie zarządu: Stanisław Burchardt, Stefan Tittenbrun, Mieczysław Orłowicz. Zatrudniono Zygmunta Łubkowskiego na stanowisku bibliotekarza oraz Ludomiła Ratajskiego na stanowisku gospodarza lokalu klubu przy pl. Kapitulnym 2. Zakończenie w lipcu 1911 roku bojkotu szkolnego w Królestwie spowodowało powrót dużej liczby młodzieży do szkół – wśród opuszczających Lwów była duża liczba członków AKT[8]. Spowodowało to zmniejszenie ilości członków i aktywności klubu. Część działaczy zasiliła „dorosłe” organizacje - Towarzystwo Tatrzańskie, Karpackie Towarzystwo Narciarzy – Polskie Towarzystwo Krajoznawcze. Mimo tego Klub liczył 390 członków. Ciekawa jest statystyka fluktuacji – 149 osób wpisało się, 135 wystąpiło[9]. W 1912 roku przewodniczącym został Józef Szenk[10] I zastępca Przewodniczącego – Stanisław Burchardt, II zastępca Stanisław Świtalski (Przewodniczący SN AKT), sekretarz – Stanisław Szafnicki, skarbnik – Kazimierz Saski, bibliotekarz – Henryk Ciupka, gospodarz lokalu we Lwowie – Stefan Spaczyński, zastępca sekretarza – Kazimierz Bunikiewicz, zastępca skarbnika – Wacław Skulski, członkowie zarządu: Roman Dakowski, Artur Quirinii, Wacław Świtalski. W skład zarządu wszedł również prezes honorowy Mieczysław Orłowicz W roku tym zorganizowaną wyprawę w Gorgany z udziałem 26 turystów, w tym 6 pań – wśród zdobytych szczytów była
Sywula
(1835 m n.p.m.) – najwyższy szczyt Gorganów[11]. Dzięki staraniom nowego zarządu Sekcji Narciarskiej (od 24 października 1912 roku w skład zarządu wchodzili: Wodzisław Świtalski – przewodniczący, Mieczysław Orłowicz, Maria Sawczyńska, Adam Wisłocki, Kazimierz Tobiczyk i Stanisław Świtalski) Dyrekcja Kolei we Lwowie i Stanisławowie udzieliły członkom AZS zniżek na bilety kolejowe. W 1913 roku klub liczył 390 członków. Zarząd pracował w składzie: Mieczysław Orłowicz – honorowy prezes, Józef Szenk – przewodniczący, Stanisław Burchardt – I zastępca przewodniczącego, Wodzisław Świtalski – II zastępca przewodniczącego (prezes sekcji narciarskiej), Adolf Mroczkowskik – sekretarz, Kazimierz Saski – skarbnik, Czesław Pawłowski – bibliotekarz, Adam Wisłocki – gospodarz lokalu, Leon Kazubski – z-ca sekretarza, Eugeniusz Górnikiewicz – z-ca skarbnika, Kazimierz Bunikiewicz, Artur Quirini, Stanisław Świtalski – członkowie wydziału.
W roku 1913, 28 maja odbyło się kolejne walne zgromadzenie. Wybrano nowy zarząd w składzie: Józef Szenk – prezes, Włodzimierz Antoniewicz – wiceprezes, Leon Czerniaków, Maurycy Fridmann, Władysław Grabowski, Walery Nowicki, Mieczysław Orłowicz, Wodzisław Świtalski (prezes Sekcji Narciarskiej), Adam Wisłocki – członkowie. W późniejszym czasie do składu doszedł Władysław Szafer, któremu powierzono rolę sekretarza.
Wybuch wojny w 1914 roku przerwał działalność klubu aż do 1921 roku, kiedy to jego działalnością kierować zaczęli Mieczysław Orłowicz – prezes oraz Włodzimierz Uhrynowski – sekretarz. Po
I wojnie światowej
nastąpiło znaczne osłabienie działalności klubu. Główną przyczyną tego było: brak zainteresowania części grupy dotychczasowych głównych organizatorów dalszą działalnością, wyjazd innych do różnych regionów kraju, a także rozpoczęcie intensywnej działalności przez
Towarzystwo Tatrzańskie
, gdzie w 1921 roku powołano Koło Akademickie. Wiosną i latem 1922 roku AKT zorganizował kilka wycieczek – od czerwca tegoż roku rozpoczęto współpracę z lwowskim oddziałem Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego. W roku 1922 zakończyła się działalność AKT. Liczył on w tym czasie ok. 300 członków.
Przypisy
- ↑ Sprawozdanie AKT we Lwowie za rok 1909 Lwów 1910 str. 3
- ↑ M. Orłowicz. Moje wspomnienia turystyczne Wrocław- Warszawa – Kraków 1970 str. 326
- ↑ Orłowicz. Moje wspomnienia turystyczne Wrocław- Warszawa – Kraków 1970 str. 457
- ↑ M. Orłowicz. Moje wspomnienia turystyczne Wrocław- Warszawa – Kraków 1970 str. 532
- ↑ IV Sprawozdanie roczne AKT we Lwowie za rok 1909 Lwów 1910 str. 6
- ↑ IV Sprawozdanie roczne AKT we Lwowie za rok 1909 Lwów 1910 str. 2
- ↑ V Sprawozdanie roczne AKT we Lwowie s. 16
- ↑ S. Koniec bojkotu szkolnego w Królestwie. "Świat", R. 6 1911 nr 27
- ↑ VI Sprawozdanie roczne AKT we Lwowie za rok 1911 Lwów 1912 str. 9
- ↑ VII Sprawozdanie roczne AKT we Lwowie za rok 1912 Lwów 1913 str. 10
- ↑ "Pamiętnik Towarzystwa Tatrzańskiego" rok 1913 tom XXXIV Kraków 1913 str. 30
Linki zewnętrzne