Ornat
OrnatOrnat - w
liturgii
rzymskokatolickiej wierzchnia
szata liturgiczna
zakładana przez
kapłana
do
mszy świętej
. Kolory ornatówKolor ornatu zależy od okresu liturgicznego lub wspomnienia (oficjum) dnia (Ogólne Wprowadzenie do Mszału Rzymskiego OWMR 346 wymienia sześć barw ornatów: biały, czerwony, zielony, fioletowy, czarny i różowy[1] ):
Preteksta
(1750 r.) ornatu skrzypcowego wykonana z atłasu szamerowanego jedwabnymi kwiatami, broszowanymi nicią złotą. Boki znacznie późniejsze (2000 r.) z zielonej brokateli zastępujące starszą, zniszczoną materię z tabinu. Parament z kościoła pw. Św. Stanisława Biskupa i Męczennika w
Racławicach
- koloru białego (de facto czasem kremowego czy żółtego) używa się w mszach Okresu
Wielkanocnego
i
Narodzenia Pańskiego
, w święta i wspomnienia
Chrystusa
Pana (z wyjątkiem dotyczących jego Męki), świętych, którzy nie byli męczennikami; w uroczystości Wszystkich Świętych i św. Jana Chrzciciela, w święta św. Jana Ewangelisty, Katedry św. Piotra i Nawrócenia św. Pawła. Biały ornat jest również wykorzystywany w święta i wspomnienia Maryjne - często występuje on w wersji zwanej niebieską, z licznymi zdobieniami w tym kolorze.
- kolor złoty (również srebrny - dużo rzadziej stosowany) nie jest kolorem stricte liturgicznym, jest zaś kolorem uniwersalnym, często zastępując biały, używa się go również zamiast wszystkich innych - nie może jednak zastąpić czarnego ani fioletowego. Używany bywa podczas szczególnie uroczystych celebracji, w szczególności w Niedzielę Zmartwychwstania czy w Boże Narodzenie.
- koloru czerwonego używa się w niedzielę Męki Pańskiej (Palmową), w Wielki Piątek, w niedzielę Zesłania Ducha Świętego, w mszach o tematyce wiążącej się z Duchem Świętym (msza obrzędowa bierzmowania), w mszach w oficjach męczenników i apostołów, w mszach o Krzyżu Świętym i Męce Pańskiej, wyjątkowo również w mszach i obrzędach pogrzebowych za zmarłego papieża.
- koloru zielonego używa się w okresie zwykłym - "per annum",
- koloru czarnego dziś już rzadko używa się w czasie mszy pogrzebowych i we mszach za zmarłych, dawniej również w Wielki Piątek, najnowsze przepisy liturgiczne mówią o kolorze fioletowym.
- kolor fioletowy przypisany jest okresom pokuty i oczekiwania (
Wielki Post
,
Adwent
), a także mszom za zmarłych,
- kolor różowy przewidziany jest na niedziele
Gaudete
(III
Adwentu
) i
Laetare
(IV
Wielkiego Postu
), jako rozjaśniony fiolet symbolizuje radość w okresie pokuty i oczekiwania. (Obie nazwy łacińskie dotyczą radości.)
Rodzaje ornatówBarokowy ornat skrzypcowy francuski (koniec XVII w.), wykonany z tabinu wiśniowego broszowanego i bordowego aksamitu. Parament z kościoła w
Racławicach
Preteksta
ornatu skrzypcowego wykonana z jedwabnego lampasu z dodatkiem nici złotych, ok. 1748 r.,
Racławice
Skrzypcowe Do reformy liturgicznej w roku
1968
ornat był najczęściej szatą o szerokości ramion, w kształcie dwóch podłużnych części połączonych na ramionach, z otworem na głowę, zupełnie rozciętych po bokach, by ręce miały pełną swobodę ruchów. Ornat skrzypcowy wykonywany z drogocennych materiałów -
adamaszku
,
atłasu
,
brokatu
,
aksamitu
,
altembasu
(
złotogłowiu
) oraz
rypsu
, był szamerowany
galonami
i szychowany
haftami
, rzadziej
złotem
, zazwyczaj z
pretekstą
w kształcie kolumny lub
krzyża
. Czasami ornaty skrzypcowe kameryzowano (wysadzano) kamieniami szlachetnymi lub ich
imitacjami
. Ornat skrzypcowy ma kilka odmian : - odmiana francuska - posiada krzyżową lub kolumnową, bardzo ozdobną
pretekstę
z tyłu, przód także posiada pretekstę, lecz jest mniej ozdobny. Odmiana ta funkcjonuje do dziś.
- odmiana rzymska - posiada pretekstę kolumnową z tyłu, a krzyżową (w kształcie litery T) z przodu. Odmiana ta także jest nadal używana.
- odmiana hiszpańska i brazylijska - posiada preteksty krzyżowe lub kolumnowe. Różni się znacznie kształtem od ornatu skrzypcowego, gdyż przypomina w wyglądzie gruszkę.
- odmiana belgijsko-niemiecka - posiada preteksty kolumnowe lub krzyżowe z tyłu. Nieznacznie różni się od francuskiego ornatu skrzypcowego. Nadal używana.
- odmiana św. Karola Boromeusza - przypomina dzisiejszy ornat gotycki, ale jest węższy.
Gotyckie W użyciu był również dłuższy ornat gotycki (zwany starożytnym lub antycznym), nieco zbliżony wyglądem do ornatów posoborowych. Obecnie ornat jest luźno zwisającą szatą wkładaną przez głowę, szerszą, zwisającą nie tylko do przodu i do tyłu, ale i na boki. Najczęściej składa się z jednego płata materiału o eliptycznym kształcie, z dziurą pośrodku na głowę, często z ozdobnym kapturem i zdobioną
pretekstą
. Ornaty te także mają swoje odmiany : - odmiana św. Andrzeja - przypomina dzisiejszy ornat gotycki bez kaptura, ma pretekstę w kształcie krzyża z wznoszącymi się ramionami. Odmiana ta jest nadal używana.
- odmiana zwykła - z pretekstą jak w ornatach skrzypcowych. Nadal używana.
- odmiana posoborowa - stylizowana na odmianę zwykłą, ale cechująca się dość dużą dowolnością w zdobieniach.
Aktualnie dopuszcza się stosowanie zarówno ornatów kroju skrzypcowego jak i gotyckiego, choć praktyka pokazuje częstsze stosowanie tego drugiego. Ornat w innych obrządkachW
obrządku bizantyjskim
odpowiednikiem ornatu jest
felonion
(fiełoń). Bibliografia- E.Stencel Przy ołtarzu Pana, wyd. Diecezjalne, Pelplin 1993
Przypisy Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Ornat":
Muzeum Katedralne im. Jana Pawła II na Wawelu
z grobu biskupa Maura, skrzyneczka tzw. sycylijsko-saraceńska, kielich zw. świętej Jadwigi śląskiej, Ornat fundacji wojewody Piotra Kmitysala Skarbca Katedralnego XVII-XX w. - m.in. infuła ...
Ornat
Ornat - w
liturgii
rzymskokatolickiej wierzchnia
szata liturgiczna
zakładana przez
kapłana
do ...
Racjonał
...
Nadzwyczajna forma rytu rzymskiego
...
Katedra ormiańska we Lwowie
postacie naturalnej wielkości. Na marach spoczywa ciało zmarłego, ubranego w bogato zdobiony Ornat i mitrę, z pierścieniem na prawej dłoni. Artysta ukazał orszak z ...
Benedyktynki
...
Bazylika kolegiacka Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Wiślicy
...
Haft
(dekoracja na lnie) oraz górach
Ałtaj
; w Polsce jest to m.in. piękny Ornat przedstawiający sceny z życia
św. Stanisława
, który wykonano ok.
1504
r. ...
Ignacy Loyola
...
Błonie (powiat łęczycki)
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Ornat":
Hasło nie występuje w innych lekcjach!
|