Polskie latarnie morskie
Polskie latarnie morskieLatarnie morskie to
znaki nawigacyjne
w postaci charakterystycznej
wieży
umieszczonej na brzegu lub wodzie (
latarniowiec
) wysyłające
znaki
świetlne. Czasem wysyłają także sygnały radiowe (
radiolatarnia
), natomiast w czasie
mgły
mogą wysyłać
sygnały dźwiękowe
. Latarnia morska w znaczeniu nawigacjiPolska
latarnia morska
- to
znak nawigacyjny
- na polskim wybrzeżu - oznaczony na polskiej (brzegowej)
mapie morskiej
[1] (wersji drukowanej lub elektronicznej)[2] wyd.
BHMW
jako latarnia morska w sposób zgodny z publikacją Znaki skróty i terminologia stosowane na polskich mapach morskich 551
BHMW
lub opisanych jako latarnia morska w publikacji Locja Bałtyku. Wybrzeże polskie 502 wyd. zaktualizowane,
BHMW
lub obejmujących polskie wybrzeże mapach morskich i locjach wydanych przez Biuro Hydrograficzne Admiralicji Brytyjskiej (ang. The United Kingdom Hydrographic Office (Admiralty) ), wiodącego wydawnictwa hydrograficznego, wydającego publikacje nautyczne na wszystkie wody żeglowne kuli ziemskiej.
- w rejonach polarnych - zwyczajowo polskimi latarniami morskimi - nazywa się znaki nawigacyjne - wystawione i utrzymywane przez polskie polarne stacje badawcze, znajdujące się w
Arktyce
i
Antarktyce
. Latarnie te są oznaczone symbolem ang. lighthouse (latarnia morska) zgodnie z ang. publikacją Symbols and Abbreviations used on Admiralty Charts, Chart 5011 (Symbole i skróty używane na mapach morskich Admiralicji [Brytyjskiej] 5011) na obejmujących rejon ich lokalizacji
mapach morskich
i
locjach
wydanych przez Admiralicję Brytyjską.
Latarnia morska w znaczeniu
nawigacji terrestrycznej
– to istotny
znak nawigacyjny
(
stawa
lub
latarniowiec
), o unikalnej konstrukcji, malowany w sposób ułatwiający dzienną identyfikację np. kolorowe pasy – łatwy do rozróżnienia i identyfikacji, opisany w
publikacjach nautycznych
, wyposażony w
światło nawigacyjne
o niepowtarzalnej[3]
charakterystyce
, oznaczające się większym zasięgiem niż inne światła nawigacyjne, widoczne z morza. Latarnie morskie należą do pierwszych znaków nawigacyjnych na brzegu, zaoczonych[4] przez wachtę nawigacyjną statku podchodzącego z otwartego morza pod brzeg w nocy[5]. Latarnie morskie służą do oznakowania niebezpieczeństw nawigacyjnych (mielizny, rafy - często stosując światła sektorowe - sektory oznaczają niebezpieczeństwo[6]) lub niebezpiecznych nawigacyjnie zmian linii brzegowej[7] lub oznaczają wejścia do portów morskich. Czynnikiem, który decyduje, czy dany znak nawigacyjny jest latarnią, czy tylko stawą ze znakiem świetlnym, jest jego oznaczenie jako latarnia morska - skr. Lt. (ang. lighthouse) lub latarniowiec (ang. lightship) w brytyjskich pomocach nautycznych:
mapach morskich
(ang. sea charts),
spisach świateł
(ang. list of lights and fog signals) i
locjach
(locja morska - ang. sailing directions (pilot)), wydawanych przez Biuro Hydrograficzne Admiralicji Brytyjskiej. Wpis taki jest dokonywany na podstawie materiałów dostarczonych przez instytucję danego kraju, zajmująca się
hydrografią
(w Polsce
Biuro Hydrograficzne Marynarki Wojennej
). Biuro Hydrograficzne Admiralicji Brytyjskiej nadaje własny numer latarni (na Bałtyku zaczyna się od litery C).
Mapy morskie
– (mapy morskie brzegowe), zawierają rysunek latarni morskiej na marginesie lub na lądzie, w celu łatwej identyfikacji w dzień, w spisach świateł latarnia morska jest wyróżniona tłustym drukiem, w locjach oprócz opisu zamieszczono jej rysunek lub fotografię widoku od strony morza, tak jak, wygląda to z mostka nawigacyjnego lub pokładu statku podchodzącego pod brzeg. Latarnie morskie są dozorowane – tzn. obsługiwane przez personel – latarnika, usuwającego awarię, dbającego o usuwanie oblodzenia czy zaparowania szyb
laterny
i nie dozorowane (ang. unwatch), opisane odpowiednio w publikacjach nautycznych, których wykorzystanie do celów nawigacyjnych powinno być stosowane w drugiej kolejności. Wśród polskich latarni morskich obecnie jedynie
latarnia Kikut
jest latarnia nie dozorowaną, w okresie działania
latarni Góra Szwedów
, była ona drugą latarnią nie dozorowaną. W pobliżu latarni morskich instalowano urządzenia (tzw. "buczki mgłowe"), umożliwiające wysyłanie
sygnałów mgłowych
podczas ograniczonej widzialności. Niekiedy na wieży lub w pobliżu latarni instaluje się antenę radiolatarni morskiej. Rozwój i powszechne wyposażenie statków morskich (w tym małych jednostek - kutry rybackie) w
radary
nawigacyjne oraz odbiorniki
GPS
spowodował, że na podstawie zaleceń
IALA
wyłączono od
1998
nadawanie sygnałów mgłowych, a od
2001
ograniczono działanie radiolatarni morskich. Obecnie na polskim wybrzeżu działa 15 latarni morskich (światło nawigacyjne umieszczone na wieży widokowej w
Sopocie
i stawy na główkach portów
Władysławowie
,
Nowym Porcie
czy
Westerplatte
, stawa "wiatrak" w
Świnoujściu
, itp., nazywane potocznie latarniami morskimi, o charakterystycznej budowie w postaci wieży z laterną, nie są latarniami morskimi w sensie nawigacji (brak oznaczenia - "latarnia morska" w spisie świateł i publikacjach nautycznych), dodatkowo światła te posiadają na niewielki zasięg) oraz 2 latarnie utrzymywane przez polskie stacje polarne.
Powyższe uwagi o znaczeniu latarni morskich w nawigacji dotyczą tradycyjnej nawigacji terrestrycznej. Mimo stosowania nawigacji elektronicznej GPS i map elektronicznych, latarnie wciąż zachowują znaczenie pomocnicze - choć obserwuje się tendencję wygaszania niektórych latarni powodowane ograniczaniem kosztów eksploatacji. Latarnie morskie czynne | Nazwa | Rok budowy |
Współrzędne
| Wys. światła ponad wodą (m) | Wysokość wieży (m) | Zasięg nominalny (
Mm
)[8] | Światło |
---|
|
Świnoujście
[9] |
1805
/
1 grudnia
1857
| 53°54'57,6" N 14°17'03,0" E | 68 | 64,8 | 9 (czerw.) 25 (białe) | przerywane, sektorowe, okres 5s (światło - 4 s, przerwa - 1 s) | |
Kikut
[10] |
1962
| 53°58'59" N 14°34'56" E | 91,5 | 18,2 | 16 | izofazowe, okres - 10 s (światło 5 s, przerwa - 5 s) | |
Niechorze
[9] |
1866
/
1948
| 54°05'47" N 15°03'57" E
| 62,8 | 45 | 20 | błyskowe, okres - 10 s (błysk 0,5 s, przerwa 9,5 s) | |
Kołobrzeg
[9] |
1666
/
1946
| 54°11'17" N 15°33'22" E
| 36,5 | 26,0 | 16 | błyskowe, okres - 3 s (światło 1 s, przerwa - 2 s) | |
Gąski
[9] |
1878
| 54°14'40" N 15°52'30" E | 51,1 | 49,8 | 23,5 | przerywane grupowe, okres - 15 s (światło 2,5 s, przerwa - 1,2 s, światło 2,5 s, przerwa 1,2 s, światło 6,4 s, przerwa 1,2 s) | |
Darłowo
[9] |
1715
/
1885
| 54°26'31" N 16°22'51" E | 19,7 | 21,0 | 15 | blaskowe grupowe, okres - 15 s (blask 2 s, przerwa 2 s, blask 2 s, przerwa 9 s) | |
Jarosławiec
[9] |
1838
| 54°32'30" N 16°32'41" E | 50,2 | 33,3 | 23 | błyskowe grupowe, okres - 9 s (błysk 0,5 s, przerwa 2 s, błysk 0,5 s, przerwa 6 s) | |
Ustka
[9] |
1871
| 54°35'22" N 16°51'25" E
| 22,2 | 19,5 | 18 | przerywane, okres - 6 s (światło 4 s, przerwa 2 s) | |
Czołpino
[9] |
1875
| 54°43'12" N 17°14'37" E | 75 | 25,2 | 21 | przerywane grupowe, okres - 8 s ( przerwa 2 s, światło 1 s, przerwa 2 s, światło 3 s,) | |
Stilo
[9] |
1906
| 54°47'12" N 17°44'02" E | 75 | 33,4 | 23,5 | błyskowe grupowe, okres - 12 s (blask 0,3s, przerwa - 2,2 s, blask 0,3 s, przerwa 2,2 s, blask 0,3 s, przerwa 6,7 s) | |
Rozewie
[9] |
1821
, zapalenie: 15 XI
1822
| 54°49'54" N 18°20'20" E | 83,2 | 32,7 | 26 | błyskowe, okres - 3 s (błysk 0,1 s, przerwa - 2,9 s) | |
Jastarnia
[10] |
1938
/
1950
| 54°42'01" N 18°40'58" E | 22 | 13,5 | 15 | kodowe Morse'a (A), okres - 20 s (światło 2 s, przerwa - 2 s, świato 7 s, przerwa 9 s) | |
Hel
[9] |
1638
/
1942
| 54°36'06" N 18°48'56" E | 40,8 | 41,5 | 18 | izofazowe, okres - 10 s (światło 5 s, przerwa 5 s) widoczne w sektorze: 151° - 102° | |
Port Północny
[10] |
18 czerwca
1984
| 54°23,988' N 18°41,784' E | 61 | 56 | 25 | błyskowe grupowe, okres - 9 s (światło 0,5 s, przerwa - 1,5 s, światło 0,5 s, przerwa - 1,5 s, światło 0,5 s, przerwa - 4,5 s) | |
Krynica Morska
[9] |
1 maja
1895
/
1951
| 54°23'13" N 19°27'12" E | 53 | 27 | 18 | blaskowe grupowe, okres - 12 s (blask 2 s, przerwa - 2 s, blask 2 s, przerwa 6 s) | |
Arctowski
[11] |
16 marca
1978
| 62°09'35" S 58°27'55" W
| 20 | 6 | | blaskowe, okres - 9 s (światło 3 s, przerwa - 6 s) | |
Hornsund
[12] | ?? grudnia
2006
| 77°00 N 15°33' E
| | | | izofazowe, okres - 10 s (światło 5 s, przerwa - 5 s) |
Latarnie morskie nieczynne (wygaszone)
Latarnie morskie zniszczone w czasie II wojny światowejNazwa | Rok budowy |
Współrzędne
| Wys. światła ponad wodą (m) | Wysokość wieży (m) | Zasięg nominalny (
Mm
) | Światło |
---|
Gdynia Oksywie
|
1887
-
1933
| 54°33'09" N 18°33'46" E
| 46,5 | 10 | 8 | Białe błyskowe; okres 3 s |
Jastarnia Bór
|
16 grudnia
1872
-
1936
| 54°39'00" N 18°47'24" E | 36,4 | | | Do 1877 r. blaskowe grupowe, okres - 60 s (światło białe 30 s, przerwa 10 s, światło czerwone 10 s, przerwa 10); od 1877 r. blaskowe grupowe, okres - 120 s (przerwa - 10 s, światło białe 10 s, przerwa - 10s). |
Latarnie morskie istniejące w czasach historycznych Inne światła nawigacyjne nazywane latarniamiNazwa | Rok budowy |
Współrzędne
| Wys. światła ponad wodą (m) | Wysokość wieży (m) | Zasięg nominalny (
Mm
) | Światło |
---|
| główki portu
Władysławowo
szara stawa po lewej[14]
|
1938
| 54° 48,0' N 18° 25,0' E | | | | światło wygaszone i zastąpione zieloną stawą, widoczną po prawej | | falochron na
Westerplatte
[10] wejście do Nowego Portu, Gdańsk
|
1842
| 54° 25,0' N 18° 39,5' E | 13 | 13 | 7 | czerwone blaskowe, okres - 6 s. | |
Sopot
[9][15] |
1903
/
1904
| 54°26'48" N 18°34'24" E | 25 | 30 | 7 | błyskowe, okres - 4 s (błysk 0,3 s, przerwa - 3,7 s) widoczne w sektorze 192°30' - 307°30' |
Zobacz teżPrzypisy- ↑ (mapy morskie: 251 i 252 (i inne)- obejmujacych polskie wybrzeże zgodnie z publikacją Katalog map i publikacji nautycznych 552 wyd. zaktualizowane
BHMW
- ↑ - zgodnie z publikacją Katalog map i publikacji nautycznych 552
- ↑ w okolicy ok. 200
Mm
- ↑ spostrzeżonych - po raz pierwszy ze statku (nawig.) por. Zaoczenie lądu i oderwanie się od brzegu nadają rytm życiu marynarza i dziejom statku. Joseph Conrad Zwierciadło morza tłum. Anieli Zagórskiej (oryg. Landfall and Departure mark the rhythmical swing of a seaman's life and of a ship's career. The mirrof of the sea)
- ↑ niekiedy przyjmuje się zasięg światła nawigacyjnego np. pow. 15 Mm jako definicję latarni morskiej (światła nawigacyjne o zasięgu nie mniejszym niż 15 Mm są opisane tłustym drukiem w spisach świateł). To jest słuszne na tradycyjnych akwenach intensywnej żeglugi, jak Morze Północne, Bałtyk, wybrzeża Ameryki Północnej, leżących w strefach niskiego ciśnienia i tras niżów atmosferycznych na półkuli północnej (w sensie globalnej cyrkulacji atmosfery), odpowiadającej na półkuli południowej tzw.
ryczącym czterdziestkom
,
wyjącym pięćdziesiątkom
, tj. obszarami charakteryzującymi się zmienna pogodą, opadami i ograniczoną widzialnością, a służby odpowiedzialne za utrzymanie oznakowania nawigacyjnego dysponują wysokimi budżetami. Na innych akwenach, gdzie służby państw nadbrzeżnych, odpowiedzialnych za utrzymanie oznakowania nawigacyjnego dysponują niższymi budżetami, niewiele świateł nawigacyjnych przekracza zasięgiem 10 Mm, choć często ich konstrukcja przypomina budowę latarni morskiej (wieża z laterną); np. Morze Śródziemne (Adriatyk), wody wokół Afryki.
- ↑ nie dotyczy to latarniowców, które z uwagi na kotwiczenie, nie noszą świateł sektorowych
- ↑ do niebezpieczeństw nawigacyjnych na polskim wybrzeżu należy Półwysep Helski i cypel Rozewie, dla statków zmierzających z zachodu do Zatoki Gdańskiej. Pomyłka nawigacyjna w nocy polegająca na identyfikacji Rozewia jako końca cypla helskiego - kończyła rejs na mieliznach półwyspu
- ↑ Zasięg nominalny to zasięg świetlny przy widzialności = 10
Mm
- ↑ 9,00 9,01 9,02 9,03 9,04 9,05 9,06 9,07 9,08 9,09 9,10 9,11 9,12 9,13 Latarnia jest udostępniona do zwiedzania.
- ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 10,6 Latarnia nie jest udostępniona do zwiedzania.
- ↑ Latarnia
Polskiej Stacji Antarktycznej im. Henryka Arctowskiego
- ↑ Latarnia
Polskiej Stacji Polarnej Hornsund
(
http://www.przyjacielehelu.pl/helska_bliza/hb_229/art14.htm
).
- ↑ Dane archeologiczne
grodziska Rowokół
wskazują na palenie licznych ogni, posiadających również znaczenie nawigacyjne - za: M. Czerner, Latarnie morskie...
- ↑ Dawna stawa (
1938
) na prawej główce portu Władysławowo, sprzed przebudowy i przedłużenia mola, wygaszona i zastąpiona zieloną stawą, widoczną po prawej. Pomalowana na kolor szary, aby nie była brana za znak nawigacyjny. Usunięta na przełomie 2007 i 2008 roku w trakcie modernizacji falochronu.
- ↑ Potocznie nazywana latarnią morską - właściwie światło nawigacyjne umieszczone na wieży widokowej; z puntu widzenia nawigacji nie oznaczona na
mapach morskich
i w
publikacjach nautycznych
jako latarnia morska.
Literatura- Franciszek Wróbel: Vademecum nawigatora. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie,
1983
. .
- Franciszek Wróbel: Nawigacja morska.... Gdynia: Wydawnictwo Trademar,
2006
. .
- Marian Czerner: Latarnie morskie polskiego wybrzeża. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie,
1967
,
1971
,
1986
. .
- Kazimierz Bielicki: Latarnie morskie na wybrzeżu polskim. (i innni: Krzysztof Czaplewski, Andrzej H. Warchhold). Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek,
1998
. .
- Spis świateł i sygnałów nawigacyjnych tom I, II, III nr. 521 (wydanie zaktualizowane). Gdynia: Biuro Hydrograficzne Marynarki Wojennnej.
- List of Lights & Fog Signals, Volume C, Baltic Sea, with Kattegat, Belts and Sound NP76 wydanie zaktualizowane. Taunton, Somerset, Wielka Brytania: The United Kingdom Hydrographic Office (Admiralty).
- Pub. 116 List of Lights Radio Aids and Fog Signals wydanie zaktualizowane. Bethesda, MD, USA: National Geospatial-Intelligence Agency. ISBN NSN7642014007540.
- Locja Bałtyku. Wybrzeże polskie 502 (wydanie zaktualizowane). Gdynia: Biuro Hydrograficzne Marynarki Wojennnej.
- Baltic Pilot Vol. 1 (NP18), Vol. 2 (NP19), Vol. 3 (NP20) (wydanie zaktualizowane). Taunton, Somerset, Wielka Brytania: The United Kingdom Hydrographic Office (Admiralty).
- Bałtyk Południowy od Stilo do Kłajpedy mapa nawigacyjna 251 skala 1:200 000 (wydanie zaktualizowane). Gdynia: Biuro Hydrograficzne Marynarki Wojennnej.
- Bałtyk Południowy od Świnoujscia do Stilo mapa nawigacyjna 252 skala 1:200 000 (wydanie zaktualizowane). Gdynia: Biuro Hydrograficzne Marynarki Wojennnej.
- Znaki skróty i terminologia stosowane na polskich mapach morskich 551. Gdynia: Biuro Hydrograficzne Marynarki Wojennnej.
- Symbols and Abbreviations used on Admiralty Charts, Chart 5011. Taunton, Somerset, Wielka Brytania: The United Kingdom Hydrographic Office (Admiralty).
- Katalog map i publikacji nautycznych 552. Gdynia: Biuro Hydrograficzne Marynarki Wojennnej.
Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Polskie latarnie morskie":
Ren
...
Mieszko II Lambert
...
Nadciśnienie tętnicze
...
Tadeusz Kognowicki
...
Autochton
...
Stanisław Narutowicz
...
Jonas Basanavičius
...
Diakon
...
Cieśnina
...
Włosi
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Polskie latarnie morskie":
Potęgi (plansza 1)
...
Procenty i promile (plansza 16)
...
218a Sprawa polska podczas II wojny światowej (plansza 11)
...
|