Religioznawstwo
ReligioznawstwoReligioznawstwo – zespół nauk o
religii
, których podejście – w odróżnieniu od
teologii
i do
filozofii religii
– charakteryzuje się antropologicznym, empirycznym, a więc porównawczym stosunkiem do przedmiotu badań. Narodziny i rozwój religioznawstwaReligia od wieków była w centrum zainteresowania człowieka. Jednak do końca
XIX
wieku istniały w zasadzie tylko dwie nauki, które pozwalały na badawczą refleksję na ten temat. Pierwszą była
teologia
, czyli nauka o przedmiocie wiary stojąca na paradygmatycznym stanowisku prawdziwości danej wiary. Drugą była
filozofia
, zwłaszcza filozofia religii, która badała wierzenia z teoretycznego i metafizycznego wyłącznie punktu widzenia, głównie w perspektywie
ontologii
,
etyki
,
filozofii człowieka
czy
teorii poznania
. Wiek
XVIII
i
Oświecenie
wprowadziły w zagadnienie religii podejście antropocentryczne z jednej strony, oraz empiryczne z drugiej. Rozwój nauk humanistycznych i społecznych spowodował w drugiej połowie
XIX
wieku zaistnienie nowych refleksji o religii jako zjawisku dotyczące całej ludzkości. Refleksje te zrodzone na pograniczu filozofii i teologii, lecz z metodologią właściwą etnografii, historii czy socjologii w
XX
wieku uformowały poszczególne dziedziny religioznawstwa. Stąd silny charakter porównawczy metodologii nauk o religii, mocne zakorzenienie w etnografii i historii, oraz w cały system nauk pomocniczych antropologii. W
XX
wieku powstało wiele szkół religioznawczych. Wielość ta wynika po części z różnic wagi poszczególnych metodologii i nauk humanistycznych i społecznych przyjętych przez konkretnych badaczy, oraz z uwarunkowania religijnego, ideowego bądź ideologicznego badaczy. W szczególności badacze
marksistowscy
, nacechowani skrajnym empiryzmem uzależnieni byli od paradygmatów marksizmu, co skompromitowało wyjątkowo szybko ich dokonania na tym polu. Należy zaznaczyć, że podział naukowców na religioznawców lub historyków, socjologów, antropologów, psychologów bądź etnologów nie jest łatwy i do końca celowy. Religioznawstwo było bowiem od swego zarania wielodyscyplinową nauką o religii, a zarazem próbą odpowiedzi na zagadnienia pozostające w polu zainteresowania zarówno
historii
, jak i
socjologii
,
antropologii
,
psychologii
czy
etnologii
. Religioznawstwo w PolscePoczątki religioznawstwa rozpoczęły się jeszcze przed
I wojną światową
głównie w badaniach etnograficznych. W latach dwudziestych i trzydziestych
XX
wieku zaistniały podejścia historyczne, socjologiczne, a nawet już psychologiczne. Czasy powojenne zahamowały wolny rozwój religioznawstwa. Z jednej strony
marksizm
dławił ewolucję zgodną z postępem badań i metodologią przyjętą w wolnym świecie, zwłaszcza w nadrzędnej kwestii stosunku do sacrum. Ukazujący się od
1958
rocznik
Euhemer
, obarczony był od początku silnym kolorytem marksistowskim. Z drugiej strony
Katolicki Uniwersytet Lubelski
,
Akademia Teologii Katolickiej
czy
Chrześcijańska Akademia Teologiczna
, mocno uwarunkowane teologicznie, nie przejawiały wielkiego zapału dla komparatystyki międzyreligijnej. Jedyna pełna katedra religioznawcza znajduje się aktualnie na
Uniwersytecie Jagiellońskim
, od 2010 roku również na
Uniwersytecie Gdańskim
. Wielkim dokonaniem na skalę światową stało się przygotowanie na przełomie
XX
i
XXI
wieku i wydanie w Warszawie 9-tomowej Encyklopedii Religia (
PWN
) pod red.
Tadeusza Gadacza
i
Bogusława Milerskiego
. Obiekt badańNauki religioznawcze zajmują się badaniem religii jako ogólnoludzkiego zagadnienia istniejącego w różnych wymiarach człowieczeństwa i społeczności. Stąd zainteresowanie przede wszystkim sferą sacrum przez pryzmat jej ludzkiego doświadczenia. Badania religioznawcze oparły się na szeregu uniwersalnych pojęć fundamentalnych dla zrozumienia sedna religii, wśród których można wymienić: Wielcy religioznawcy- Friedrich Max Müller – główna postać początków religioznawstwa, postawił pierwsze kroki metodologiczne, stwierdzając, że religia towarzyszy wszystkim krokom człowieka, gdyż wynika z wszechobecnego doświadczenia sacrum. Zapoczątkował metodę porównawczą.
- Korneliusz Piotr Tiele – stworzył pierwszą katedrę uniwersytecką badań nad religią oraz wydał pierwszy podręcznik, postulował metodę historyczno-porównawczą.
-
Edward Burnett Tylor
– zapoczątkował szkołę ewolucjonistyczną, badając genezę i rozwój religii. Uchodzi za twórcę historii religii. Za nim wielu badaczy przyjmuje do dziś jednokierunkowy rozwój religii – od form pierwotnych do bardziej rozwiniętych.
-
Emile Durkheim
- twórca szkoły socjologicznej, postulującej, że religia jest produktem relacji społecznych, silnie podkreślił opozycję
sacrum
-
profanum
.
-
Rudolf Otto
– prekursor podejścia
fenomenologicznego
do religii, zwrócił uwagę na psychologiczny aspekt doświadczenia
sacrum
, na połączenie grozy i fascynacji -- misterium tremendum et fascinans.
- Joachim Wach – uważał nauki o religii za niezależna dziedzinę badań, dzielącą z filozofią i teologią determinację poszukiwania prawdy i sedna, a z naukami humanistycznymi i społecznymi determinację funkcjonalną i opisową.
-
Gerardus van der Leeuw
- klasyk fenomenologii religii, analizował wspólne dla religii fenomeny: ofiarę, modlitwę, postać zbawiciela, mit. Współzałożyciel i pierwszy prezes międzynarodowej organizacji religioznawców IAHR.
-
Mircea Eliade
– wielki historyk religii, odrzucił metodologię badań negującą istnienie sacrum, czyli pozostawił jakby u progu religioznawstwa nauki humanistyczne i społeczne, zaznaczając, że sedno badań tkwi w sednie religii – sacrum. Wielki promotor podejścia
fenomenologicznego
, pragnącego odkryć istotę religii, niezależnie od uwarunkowania historycznego bądź kulturowego. Twórca koncepcji morfologii sacrum.
Działy religioznawstwaReligioznawstwo obejmuje siedem działów naukowych: Zobacz też: Bibliografia- Bronk A., Nauka wobec religii. Teoretyczne podstawy nauk o religii, Lublin 1996.
- Lanczykowski G., Wprowadzenie do religioznawstwa, Warszawa 1986;
- Maciuszko J.T., Wprowadzenie do religioznawstwa, Warszawa 1992.
- Müller F. M., Religia jako przedmiot umiejętności porównawczej, Kraków 1873.
- Poniatowski Z., Wstęp do religioznawstwa, Warszawa 1959;
- Waardenburg J., Religie i religia, Warszawa 1991;
- Zdybicka Z.J., Religia i religioznawstwo, Lublin 1988;
oraz - Encyklopedia Religia, red. T. Gadacz, B. Milerski, t. I-IX, [PWN] Warszawa, 2001-2003;
-
James George Frazer
, Złota Gałąź. Studia z magii i religii, przełożył
Henryk Krzeczkowski
, Wydawnictwo KR, Warszawa 2002.
-
Rudolf Otto
, Świętość, przełożył Bogdan Kupis, Wydawnictwo KR, Warszawa 2000.
-
Rudolf Otto
, Mistyka Wschodu i Zachodu, przełożył Tomasz Duliński, Wydawnictwo KR, Warszawa 2000.
Inne hasła zawierające informacje o "Religioznawstwo":
Chrześcijaństwo
...
Religioznawstwo
Symbole religijneReligioznawstwo – zespół nauk o
religii
, których podejście – w odróżnieniu od ...
Chrzest
...
Buddyzm tybetański
...
Dalajlama
...
Braminizm
...
Historia nauki
Boulanger w
1776
i Charles Dupuis w
1794
zapoczątkowali swoimi pracami nowożytne Religioznawstwo. W
1738
zaczęły się prace wykopaliskowe w Pompejach i
Herkulanum
, od ...
Historia religii
...
Kabała
...
Procesja
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Religioznawstwo":
Hasło nie występuje w innych lekcjach!
|