Ostrowiec Świętokrzyski
Ostrowiec ŚwiętokrzyskiKolegiata św. Michała Archanioła Kościół Najświętszego Serca Jezusowego Ostrowiec Świętokrzyski – miasto w
województwie świętokrzyskim
. Siedziba władz
powiatu ostrowieckiego
. Prawa miejskie od 1613. Ośrodek przemysłowy: huta żelaza i zakład metalurgiczny, zakłady materiałów ogniotrwałych, odzieżowe, spożywcze; przemysł chemiczny, poligraficzny i drzewny. Według danych
GUS
z grudnia 2009 [1] miasto posiadało 72 455 mieszkańców. PołożenieMiasto położone jest nad
Kamienną
, do której uchodzą tu rzeki
Szewnianka
,
Modła
i Struga Denkowska. Jego północna część znajduje się na
Przedgórzu Iłżeckim
, a południowa na skraju
Wyżyny Opatowskiej
. Kilkanaście kilometrów na południowy zachód od miasta rozpościera się
Pasmo Jeleniowskie
,
Gór Świętokrzyskich
. Nieopodal Ostrowca znajduje się rezerwat archeologiczny w
Krzemionkach
, z
neolityczną
kopalnią
krzemienia
, a także liczne zabytki związane z historią
Staropolskiego Okręgu Przemysłowego
. Popularną atrakcją turystyczną okolic Ostrowca jest Park Dinozaurów JuraPark w
Bałtowie
. Od północnego zachodu miasto sąsiaduje z
gminą miejsko-wiejską Kunów
. Ze wszystkich pozostałych stron Ostrowiec otaczają tereny
gminy wiejskiej Bodzechów
. Siedziba jej władz znajduje się w Ostrowcu przy ul. Mikołaja Reja. Ostrowiec Świętokrzyski jest punktem początkowym
niebieskiego szlaku rowerowego prowadzącego do
Skarżyska-Kamiennej
oraz
zielonego
szlaku rowerowego im. Witolda Gombrowicza
. Na terenie miasta znajduje się
czerwony
szlak rowerowy im. Mieczysława Radwana
. Przez Ostrowiec przebiegają szlaki komunikacyjne: Struktura powierzchniWedług danych z roku 2002[2] Ostrowiec Świętokrzyski ma obszar 46,41 km², w tym: - użytki rolne: 40%
- użytki leśne: 10%
Miasto stanowi 7,53% powierzchni powiatu. DemografiaDane z 30 czerwca 2004[3]: Opis | Ogółem | Kobiety | Mężczyźni |
---|
jednostka | osób | % | osób | % | osób | % | populacja | 74 498 | 100 | 39 280 | 52,7 | 35 218 | 47,3 | gęstość zaludnienia (mieszk./km²) | 1605,2 | 846,4 | 758,8 |
Według danych z roku 2005[2] średni dochód na mieszkańca wynosił 1505,28 zł. Historia
Najstarsze udokumentowane ślady stałego osadnictwa pochodzą z epoki kamienia (ok. 4 tys. lat p.n.e.). Wtedy to na tereny dzisiejszego Ostrowca przywędrowały naddunajskie plemiona koczownicze – ludy kultur:
lendzielskiej
, pucharów lejkowych i
amfor kulistych
. Pozyskiwany w kopalniach na terenie
Przedgórza Iłżeckiego
krzemień posłużył osadnikom do wyrobu narzędzi. Najlepiej zachowane stanowisko kopalniane to
Rezerwat Archeologiczny „Krzemionki”
w
Krzemionkach Opatowskich
. Najdawniejsze wzmianki o terenach wchodzących w skład dzisiejszego miasta sięgają XIV w., a o wsi Ostrów, która dała początek miastu Ostrowiec pochodzą z XIV w. Wieś położona była na prawym brzegu rzeki
Kamiennej
. Pierwsze próby lokacji miasta na terenie wsi Ostrów na prawym brzegu Kamiennej podjął na początku XVI w. Kacper Maciejewski. U schyłku XVI w. (w 1564 r. prawa miejskie uzyskał
Denków
, dawniej Magna Michów) Ostrów przeszedł na własność Jakuba Gawrońskiego
herbu Rawa
, który wyznaczył na lewym brzegu rzeki miejsce pod budowę miasta. Przyjmuje się, że powstało ono na tzw. "surowym korzeniu" w 1597. W 1613 Ostrowcowi nadano
prawa miejskie
. Nazwa miasta (wcześniej: Ostrów, Ostrowiec lub Tarnowiec) ostatecznie ustaliła się po przejęciu
dóbr ostrowieckich
przez Janusza Ostrogskiego. Ostrowiec stał się częścią
dóbr ostrowieckich
w posiadaniu hrabiego Jana Tarnowskiego herbu
Leliwa
. W późniejszym czasie dobra ostrowieckie były w posiadaniu największych rodów
magnackich
w Rzeczypospolitej:
Tarnowskich
,
Czartoryskich
,
Lubomirskich
,
Radziwiłłów
,
Ostrogskich
,
Zasławskich
,
Sanguszków
,
Wielopolskich
, Dobrzańskich,
Łubieńskich
i innych. W roku
1889
dobra ostrowieckie zostały rozdrobnione a każda część otrzymała osobną hipotekę. Po
II wojnie światowej
wszystkie grunty prywatne zostały odebrane właścicielom i znacjonalizowane. Pod koniec XVIII i w XIX w., w okolicy Ostrowca intensywnie rozwijał się przemysł. Połowa wieku XIX zaowocowała stopniowym rozwojem staszicowskiej koncepcji uprzemysłowienia doliny rzeki Kamiennej w oparciu o siłę motoryczną rzeki i jej dopływów oraz miejscowe zasoby węgla i rudy żelaza. Tak powstały m.in. zakłady w
Brodach Iłżeckich
,
Nietulisku
,
Dołach Biskupich
,
Chmielowie
czy
Bodzechowie
. W latach 1837-1839, powstała huta zwana Klimkiewiczów (od budowniczego – Antoniego Klimkiewicza). Wokół huty, która z czasem przyjęła nazwę Zakładów Ostrowieckich, rozwijały się mniejsze zakłady, między innymi materiałów ogniotrwałych i spożywcze. Na przełomie XIX i XX w. ostrowiecka huta stała się drugim co do wielkości tego typu zakładem w
Królestwie Polskim
. W czasie
rewolucji 1905 roku
miały tu miejsce masowe wystąpienia robotnicze, których kulminacją było proklamowanie 27 grudnia 1905
Republiki Ostrowieckiej
. Na okres około dwóch tygodni, władzę w mieście i sąsiednich powiatach przejęła
PPS
kierowana przez
Ignacego Boernera
. Upadek Republiki Ostrowieckiej nastąpił po przybyciu do miasta dwóch carskich pułków piechoty wraz z artylerią. W okresie
I wojny światowej
, Zakłady Ostrowieckie uległy poważnym zniszczeniom. 3 listopada 1918, Polacy przejęli władzę w mieście z rąk okupantów
austro-węgierskich
. W okresie międzywojennym Ostrowiec rozwijał się dzięki inwestycjom związanym z budową
Centralnego Okręgu Przemysłowego
. W 1924 miasto znacznie poszerzyło swoje granice i zostało wydzielone z
powiatu opatowskiego
. W chwili wybuchu
II wojny światowej
Ostrowiec liczył około 30 tysięcy mieszkańców. Od 1937 miasto nosi współczesną nazwę Ostrowiec Świętokrzyski. Wcześniej, w latach 20. i 30. używana była nazwa Ostrowiec Kielecki, a na początku XX w. Ostrowiec nad Kamienną[4]. Wojska niemieckie zajęły Ostrowiec 8 września 1939 r., zmuszając ludność do podjęcia walk o charakterze podziemnym i partyzanckim. Podczas
II wojny światowej
i
okupacji niemieckiej
11 tysięcy
Żydów
ostrowieckich zostało wymordowanych. W Ostrowcu miały miejsce liczne publiczne egzekucje, założono tu także obozy przejściowe dla jeńców, obóz Służby Budowlanej, obóz pracy (1941-43) i getto (1943-44) żydowskie. Miasto było ważnym ośrodkiem działalności polskiego podziemia; działały tu m.in.
ZWZ
-
AK
,
PPS-WRN
,
NOW
-
NSZ
. W Ostrowcu produkowana była broń i wydawana prasa konspiracyjna. 16 stycznia 1945 Ostrowiec został wyzwolony spod okupacji hitlerowskiej. W okresie powojennym Ostrowiec ponownie szybko się rozwijał. W 1954 do miasta przyłączono szereg podmiejskich osiedli, w tym m.in. dawne miasto
Denków
. W latach 70. we wschodniej części Ostrowca powstał nowy zakład metalurgiczny huty. W latach 90.
ostrowiecka huta
podupadła, a rozwój miasta przybrał raczej kierunek drobnej przedsiębiorczości. W tym samym czasie powstało wiele spółek miejskich, m.in. w 1991
Miejska Energetyka Cieplna
. Po rozmowach na temat kupna huty przez zagranicznego inwestora, ostatecznie przejął ją hiszpański koncern Celsa. Zabytki Podział administracyjnyMiasto administracyjnie dzieli się na 20 osiedli[5]:
Śródmieście
,
Kamienna
,
Ludwików
,
Hutnicze
,
Częstocice
,
Kuźnia
,
Kolonia Robotnicza
,
Sienkiewiczowskie
,
Trójkąt
,
25-lecia PRL
,
Słoneczne
,
Gutwin
,
Koszary
,
Rosochy
,
Ogrody
,
Denków
,
Pułanki
,
Stawki
,
Piaski Henryków
i
Złotej Jesieni
. Każde z nich posiada własny organ samorządowy zwany Samorządową Radą Osiedlową, mający za zadanie wspierać działania Rady Miasta. Edukacja- Szkoły podstawowe:
- Publiczna Szkoła Podstawowa nr 1, ul. Trzeciaków 35
- Publiczna Szkoła Podstawowa nr 3 im. Bolesława Chrobrego, ul. Niska 9
- Publiczna Szkoła Podstawowa nr 4 im. Partyzantów Ziemi Kieleckiej, ul. Sienkiewicza 70
- Publiczna Szkoła Podstawowa nr 5 im. Stefana Żeromskiego, Osiedle Ogrody 20, obecnie Zespół Szkół i Placówek Publicznych nr 3
- Publiczna Szkoła Podstawowa nr 7 im. Henryka Sienkiewicza, ul. Akademicka 20
- Publiczna Szkoła Podstawowa nr 8, ul. Górna 3
- Publiczna Szkoła Podstawowa nr 9 im. Marszałka Józefa Piłsudskiego, ul. Niewiadoma 19
- Publiczna Szkoła Podstawowa nr 10, ul. Rzeczki 18
- Publiczna Szkoła Podstawowa nr 11 w Zespole Szkół Publicznych nr 1, ul. Focha 3
- Publiczna Szkoła Podstawowa nr 12 im. Jana Pawła II, ul. Bałtowska 336A
- Publiczna Szkoła Podstawowa nr 14 im. Orląt Lwowskich w Zespole Szkół Publicznych nr 2, os. Stawki 35
- Publiczna Szkoła Podstawowa Specjalna nr 1, ul. Gulińskiego 8
- Publiczna Szkoła Podstawowa Specjalna nr 21, ul. Sienkiewicza 67
- Gimnazja:
- Publiczne Gimnazjum Nr 1, ul. Sienkiewicza 69
- Publiczne Gimnazjum Nr 2, ul. Polna 56
- Publiczne Gimnazjum Nr 3, os. Słoneczne 37
- Publiczne Gimnazjum Nr 4 im. Orląt Lwowskich w Zespole Szkół Publicznych nr 2, os. Stawki 35
- Publiczne Gimnazjum Nr 5 w Zespole Szkół Publicznych nr 1, ul. Focha 3
- Szkoły średnie:
- Liceum Ogólnokształcące nr I im. Stanisława Staszica, ul. Kilińskiego 19
-
Liceum Ogólnokształcące nr II im. Joachima Chreptowicza
, ul. Jana Rosłońskiego 1
-
Liceum Ogólnokształcące nr III im. Władysława Broniewskiego
, ul. Sienkiewicza 67
- Liceum Ogólnokształcące nr IV im. C.K. Norwida, ul. Żeromskiego 5
- Zespół Szkół nr 1 im. Mikołaja Kopernika, Liceum Ogólnokształcące nr VI, os. Słoneczne 33
- Zespół Szkół nr 2, Liceum Ogólnokształcące nr VII, os. Słoneczne 45
- Zespół Szkół nr 3, Liceum Ogólnokształcące nr V, Technikum nr 3, Liceum Profilowane nr 1(do 2010r.); ul. Sandomierska 2
- Zespół Szkół nr 4, Liceum Profilowane nr 2, ul. Mickiewicza 1
- Katolickie Liceum Ogólnokształcące im. ks. Marcina Popiela, ul. Polna 56
- Szkoły pomaturalne:
- Policealne Studium Ekonomiczne Zespołu Szkół Ekonomicznych, os. Słoneczne 33
- Zespół Szkół Doskonalenia Zawodowego, ul. Kilińskiego 49
- Szkoła Zarządzania w Ostrowcu Św., ul. Słowackiego 19
- Szkoły wyższe:
Inicjatywa MłodzieżowaNa terenie miasta pod opieką Urzędu Miasta działa Inicjatywa Młodzieżowa. Jest to grupa młodzieży która aktywnie uczestniczy w życiu miasta oraz reprezentuje miasto na imprezach ogólnokrajowych np. Parada Schumana, Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy, Dni Ziemi. Młodzież ma kontakt z Urzędem Miasta, Fundacją Schumana, Fundacją "Nasza Ziemia", firma Remondis, PKS w Ostrowcu Świętokrzyskim. Kościoły i związki wyznanioweNa terenie miasta działalność duszpasterską prowadzą następujące kościoły i związki wyznaniowe: KulturaImprezy kulturalne i rozrywkowe odbywające się w Ostrowcu: Instytucje kulturalne działające w Ostrowcu: - Miejskie Centrum Kultury
- Biuro Wystaw Artystycznych
- Muzeum Historyczno-Archeologiczne
- Miejska Biblioteka Publiczna
- Kino Etiuda
- Klub Muzyczny Perspektywy
Prasa lokalna- Gazeta Ostrowiecka – tygodnik, ukazuje się od 15 stycznia 1951. W czasach
PRL
był tygodnikiem załogi huty i nosił nazwę Walczymy o Stal. Tytuł ten zmieniono 6 stycznia 1990[6].
- Wiadomości Świętokrzyskie – tygodnik, ukazuje się od 1 marca 1999.
Komunikacja Komunikacja miejska
Ostrowieckie MPK obsługuje 26 stałych linii autobusowych. Całkowita długość tras komunikacyjnych wynosi 1357,8 km (w tym 1241,6 km na terenie miasta i 116,2 km na obszarach podmiejskich)[7]. Komunikacja międzymiastowa
Ostrowiec Św. ma bezpośrednie połączenie z wieloma miastami w Polsce, autobusy z Ostrowca docierają m.in. do:
Częstochowy
,
Gdańska
,
Katowic
,
Kielc
,
Krakowa
,
Krosna
,
Krynicy-Zdroju
,
Lublina
,
Łodzi
,
Opola
,
Poznania
,
Przemyśla
,
Rzeszowa
,
Warszawy
,
Wrocławia
,
Zakopanego
i
Jastrzębiej Góry
. Jak również do
Brna
,
Wiednia
i miast włoskich:
Galatina
,
Mestre
(
Wenecja
),
Bolonia
,
Foggia
,
Taranto
,
Brindisi
,
Lecce
,
Racale
[8]. Komunikacja kolejowaPrzez Ostrowiec Świętokrzyski przebiega
linia kolejowa nr 25
, łącząca
Łódź Kaliską
ze stacją
Dębica
. Kolej doprowadzono do Ostrowca w 1884[9]. W 1885 ukończono budowę
dworca kolejowego
i miało miejsce uroczyste otwarcie linii. Swoje własne
bocznice kolejowe
posiadały w Ostrowcu
Cukrownia "Częstocice"
i
Zakłady Ostrowieckie
. W późniejszym okresie linia została przedłużona do Zakładów Metalowych w
Bodzechowie
. W 1915 Rosjanie przedłużyli linię kolejową do
Sandomierza
[9]. W 1907 podróż ze
Skarżyska
do Ostrowca trwała około 2 godzin[9]. W latach 60. XX wieku planowano wybudowanie linii kolejowej łączącej
Kielce
z
Lublinem
, która miała przebiegać przez Ostrowiec. Planów tych jednak nie zrealizowano[9]. W latach 70. XX wieku na trasie ze Skarżyska do Sandomierza wybudowano drugi tor kolejowy. Do tego czasu pociągi mijały się na stacjach na trasie[9]. W 1987 linia została zelektryfikowana[9]. Ze względu na fatalny stan torów odcinek linii kolejowej z Ostrowca do Sandomierza jest obecnie (2009) zamknięty dla ruchu pasażerskiego[10]. SportOstrovia Ostrowiec - pierwszy klub piłkarski w Ostrowcu Świętokrzyskim. Został założony przez braci Paliszewskich oraz Bronisława Jokiela. Najbardziej prawdopodobna wersja głosi, że klub powstał na przełomie 1923/24, ponieważ pierwszy zorganizowany mecz odbył się w
1924
roku.[11] W roku
1926
, po tragicznej śmierci Bronisława Jokiela klub Ostrovia został rozwiązany[12]. -
KSZO Ostrowiec Świętokrzyski
– klub wielosekcyjny
- Ostrowiecki Klub Tenisowy SINET – tenis
- Uczniowski Klub Sportowy CZWÓRKA – lekkoatletyka
- Uczniowski Klub Sportowy Gump – futsal
- Uczniowski Klub Sportowy JEDYNKA – piłka siatkowa
- Uczniowski Międzyszkolny Klub Sportowy OSTROWIA – lekkoatletyka
- Klub Szachowy HETMAN[13] – szachy
Osoby związane z Ostrowcem-
Karol Adamiecki
– prekursor naukowej organizacji pracy
-
Ignacy Boerner
– minister poczt i telegrafów w
sanacyjnych
rządach
-
Sławomir Czerwiński
– działacz państwowy, pedagog, minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego
-
Jerzy Dobrzański
– dziedzic
dóbr ostrowieckich
, major
Legionów Polskich
, kawaler
Virtuti Militari
; gorący zwolennik wydobywania
węgla kamiennego
z okolic
Kunowa
-
Stanisław Jakubowski (wojskowy)
– oficer, uczestnik walk w II wojnie światowej
-
Henryk Łubieński
–
hrabia
, właściciel
dóbr ostrowieckich
, współzałożyciel wielu zakładów przemysłowych i przedsiębiorstw prywatnych
-
Roman Muszyński
– malarz, twórca mail artu, grafik i fotografik
-
Mieczysław Pazderski
– dowódca partyzancki
NSZ
-
Augustyn Pelanowski
–
paulin
, autor książek, publicysta
-
Jan Piwnik
– dowódca partyzancki
Armii Krajowej
-
Jacek Podsiadło
– poeta, prozaik, tłumacz i dziennikarz
-
Mieczysław Radwan
– metalurg, historyk, założyciel Muzeum AGH
-
Jan Samsonowicz
– geolog, profesor uniwersytetów we Lwowie i Warszawie
Aktorzy, wokaliści, osoby związane z mediami Politycy, posłowie na Sejm-
Władysław Adamski
– polityk lewicowy, były poseł
SLD
-
Leszek Bugaj
– działacz
PSL
, były poseł
-
Lech Janiszewski
– wicewojewoda świętokrzyski w latach
2006
-
2007
, prezydent Ostrowca w latach
1990
-
1994
, członek Zarządu Województwa Urzędu Marszałkowskiego Województwa Świętokrzyskiego, działacz
Prawa i Sprawiedliwości
-
Zdzisław Kałamaga
– polityk lewicowy, były poseł
SLD
, były prezydent miasta
-
Sławomir Kopański
– pedagog, poseł na Sejm PRL, poseł na
sejm kontraktowy
z ramienia
PZPR
-
Zbigniew Kośla
– były poseł z ramienia
KLD
, obecnie działacz związany z
podkarpacką
Samoobroną
-
Adam Mrozowski
– działacz
Narodowej Demokracji
, burmistrz, a od
1924
pierwszy prezydent Ostrowca, poseł na Sejm
II Rzeczypospolitej
-
Adam Mitura
– poseł na
sejm kontraktowy
, wybrany z listy
Komitetu Obywatelskiego "Solidarność"
-
Zbigniew Pacelt
– sportowiec, polityk, poseł
Platformy Obywatelskiej
-
Jarosław Rusiecki
– socjolog, poseł
Prawa i Sprawiedliwości
-
Leszek Sułek
– działacz
Samoobrony
, poseł na Sejm V kadencji
Sportowcy Honorowi obywatele miasta Zobacz teżPrzypisy- ↑ Lucyna Nowak, Joanna Stańczyk, Agnieszka Znajewska:
Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2009 r.)
. Warszawa:
Główny Urząd Statystycznyissn
=1734-6118, 2010. (
pol.
)
- ↑ 2,0 2,1
Portal Regionalny i Samorządowy REGIOset
(
pol.
). regioset.pl. [dostęp 2010-09-14].
- ↑
Baza Demograficzna – Tablice predefiniowane – Wyniki badań bieżących; Stan i struktura ludności; Ludność według płci i miast
(
pol.
).
GUS
. [dostęp 2010-09-14].
- ↑ Waldemar Brociek, Ostrowiec Świętokrzyski i okolice. Część I, Agencja JP Kielce 1997, , s. 103
- ↑
Urząd miasta w Ostrowcu Świętokrzyskim. Rady osiedlowe
- ↑ Ostrowiec Świętokrzyski. Monografia historyczna miasta, Ostrowiec Świętokrzyski 1997, str 242, 275
- ↑
Oficjalna Strona Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacji w Ostrowcu Świętokrzyskim
- ↑
http://www.pksostrowiec.pl/a.php
- ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 Waldemar Brociek, Ostrowiec Świętokrzyski i okolice. Część I, Kielce 1997, str 72-73
- ↑
Gazeta.pl w Kielcach, Odkrywamy Świętokrzyskie: Drygulec
. [dostęp 8 lutego 2009].
- ↑ Klub posiadał aż 13 drużyn, które nie tylko rozgrywały spotkania między sobą, ale i rozgrywały mecze z drużynami z
Warszawy
,
Radomia
i
Tarnobrzega
. M.in. w
1925
roku piłkarze Ostrovii podejmowali drużynę
Varsovii
. Spotkania rozgrywane były na terenach Rawszczyzny, a następnie na boisku przy ul. Żabiej. Najważniejszą postacią w klubie był jeden z jego współzałożycieli - Bronisław Jokiel. Był on nie tylko zawodnikiem i kapitanem pierwszego zespołu,ale i trenerem, prezesem klubu i nawet gospodarzem stadionu. Działacze Ostrovii otrzymywali nieznaczna pomoc finansową z ówczesnego magistratu oraz z doraźnych datków rzemiosła i kupiectwa. Natomiast główną formą finansowania klubu były składki członkowskie, z których kupowano sprzęt, organizowano zawody.
- ↑ Waldemar Frańczak, Piłkarskie potyczki ostrowieckiego klubu. 80 lat KSZO, Starachowice, 2009,
- ↑
Strony www klubu.
- ↑
Honorowy obywatel Zbigniew Pacelt
. echodnia.eu, 23 czerwca 2009.
- ↑
Przemysław Gosiewski Honorowym Obywatelem Ostrowca
. echodnia.eu, 30 kwietnia 2010.
Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Ostrowiec Świętokrzyski":
Niezależny Samorządny Związek Zawodowy "Solidarność"
...
1613
wagi miejskiej, kancelarię grodzką i liczne domy; zniszczył
synagogę
, klasztor
Franciszkanów
i Klarysek.
Ostrowiec Świętokrzyski
uzyskał prawa miejskie.Pierwsze powołanie przez
Sejm
niestałej komisji do kontroli ...
Literatura – przegląd chronologiczny
...
2000
...
Hełm
...
Gustaw Herling-Grudziński
...
Województwo kieleckie
opoczyński, pińczowski, radomski, sandomierski,
stopnicki
, włoszczowski, zawierciański.Główne miasta:
Będzin
,
Częstochowa
,
Dąbrowa Górnicza
,
Ostrowiec Świętokrzyski
,
Radom
,
Skarżysko-Kamienna
,
Sosnowiec
,
Wierzbnik-Starachowice
,
Zawiercie
Województwo kieleckie w latach 1945-1950Województwo ...
Literatura polska - średniowiecze
...
Dagome iudex
...
Lubaczów
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Ostrowiec Świętokrzyski":
229. Górnictwo,kopalnictwo i przetwórstwo przemysłowe w Polsce (plansza 16)
...
Przemysł przetwórczy w Polsce (plansza 11)
budowlanych, ceramiki szlachetnej oraz hutnictwa żelaza
Kielce, Końskie, Ostrowiec Świętokrzyski, Starachowice i Skarżysko-Kamienna
...
Ochrona przyrody i krajobrazu w Polsce (plansza 8)
...
|