Myczkowce –
wieś
w
Polsce
położona w
województwie podkarpackim
, w
powiecie leskim
, w
gminie Solina
.
W latach 1975-1998
miejscowość administracyjnie należała do
województwa krośnieńskiego
.
Historia wsi
Jedna z najstarszych osad w Bieszczadach założona w
1376
roku. Wtedy to starosta sanocki Piotr rozgraniczył dwie sąsiadujące wsie szlacheckie stanowiące własność Oleśki (Olescho): Myczkowce i Terpiczów (dziś Średnią Wieś). Podział zatwierdził król
Władysław Jagiełło
w
1425
przywilejem królewskim. W 1436 – Jan Goligyan w imieniu żony Małgorzaty wystąpił do sądu grodzkiego w
Sanoku
przeciw
Mikołajowi Kmicie
kasztelanowi przemyskiemu, który zajął gwałtem dobra ojczyste Małgorzaty Goligyan, przypadłe jej po bracie zm. Janie Kmicie i jego dzieciach z
Bachórza
, tj. zamek
Sobień
z wsiami doń należącymi
Olszanica
, Myczkowce,
Rajskie
i inne. Spór ten trwał do 1441, kiedy doszło do ugody między Małgorzatą a jej stryjem Mikołajem Kmitą z
Wiśnicza
, kasztelanem przemyskim. Małgorzata była wtedy żoną Mościca z Wielkiego Koźmina. Odstąpiła Mikołajowi i jego synom zamek Sobień z wsiami do niego należącymi jak
Huzele
, Myczkowce, Uherce i inne. Nowy prawowity właściciel zastawiał dwukrotnie wieś Myczkowce jako poręczenie za zaciągnięte pożyczki m.in. w latach 1445, 1446, a jego synowie w 1449 i w 1453. W 1456 Myczkowce wraz z innymi wsiami klucza dóbr sobieńskich znowu zostały najechane i zajęte przez Jana Kmitę z
Wiśnicza
, kasztelana lwowskiego. Nowi właściciele zajętych dóbr (w tym Myczkowiec) Stanisław, Mikołaj i Jan Kmitowie, bracia z Wiśnicza i synowie Mikołaja z Sobnia dochodzą w sądzie swych praw do dóbr sobieńskiech przypadłych im "sorte vulgariter loszem": tj. zamku Sobień i wsi
Lesko
, Myczkowce, Uherce,
Olszanica
i innych. W 1477 źródła (Archiwum m. Leska) podaje wiadomość o "via antiqua Mieczkowska" w Lesku. W 1479 – Jan i Stanisław
Kmitowie
– dziedzice na Sobieniu – zastawiali wsie Myczkowce i Bóbrkę Piotrowi z Rytarowiec, podkomorzemu sanockiemu. W Myczkowcach był wówczas dwór z folwarkiem, rolami, łąkami i młynem. W 1483
Jan Kmita
– dziedzic z Sobienia – zastawił bratu swemu ks. Stanisławowi, kanonikowi sandomierskiemu 4 wsie: Myczkowce, Uherce, Bóbrkę i Solinę za pożyczone 1000 grzywien. W 1488 – nowym właścicielem Myczkowiec i wsi klucza sobieńskiego jest
Stanisław Kmita
, dziedzic z Sobienia. W tym roku Maciej Bal podkomorzy sanocki i ks. Piotr Bal (bracia rodzeni) pozwali do sądu tegoż Stanisława Kmitę z pobliskiego zamku Sobień za to, że nie chciał sypać granic między wsiami tam, gdzie ich było brak. W 1489 Stanisław Kmita, kasztelan sanocki zapisał swej żonie Katarzynie, córce Jana Amora z Tarnowa 6000 złotych węgierskich na połowie swych dóbr: tj. zamku Sobień, miasta Leska, wsi Myczkowce, Rajskie i inne.
W latach 1496-1499 Myczkowce dzierżawił szlachcic Andrzej Racławski ożeniony z Elżbieta, córką Mikołaja Tyrawskiego. Od 1500 Kmita wydzierżawił Myczkowce szlacheckiemu małżeństwu Anna i Marcinowi Turskiemu. Odzyskał bowiem - po spłacie długu synowi ks. Jarochny - zastawione Myczkowce, Olszanicę i Stefkową. W 1515 Myczkowce ponownie wróciły do dóbr leskich Kmity Sobieńskiego. W latach 1518-1519 Myczkowce wraz z innymi wsiami stanowiły własność Piotra i Stanisława Kmitów. W 1541 Piotr Kmita zapisał żonie swej
Barbarze z Felsztyna
, córce Jana Herburta 5000 złotych na dobrach Bachórz i przynależnych, Myczkowcach i innych wsiach w okolicy. Po Kmitach dobra te przeszły w posiadanie Herburtów
W 1858 wybudowano ze składek kaplicę mieszczącą obraz cierpiącego Zbawiciela na pamiątkę zniesienia pańszczyzny (w 10 rocznicę).
W 1885 – według Słownika geograficznego Królestwa Polskiego ... wieś należała do parafii rz. – kat. w Uhercach, posiadała cerkiew drewnianą i murowaną kaplicę gr. kat. należącą do parafii w Bóbrce.
W dworze Wiktora Złockiego mieszkały 33 osoby, a w pozostałej części wsi 465. spośród 498 mieszkańców 156 było wyznania rzymsko – katolickiego, 291 grecko-katolickiego i 51 izraelitów wyznania mojżeszowego. Do 1939 we wsi znajdował się dwór, którego właścicielem był hr. Klemens Dzieduszycki. Istnieje jeszcze należący do niego spichlerz z XIX w. i kapliczka z 1848 r.
II wojna światowa
W
1939
–
San
stał się linią graniczną z Niemcami, a Myczkowce (do
22 czerwca
1941) znalazły się pod okupacją sowiecką. Rosjanie z tej granicznej miejscowości usunęli natychmiast inteligencję wywożąc potencjalnych przywódców w głąb ZSRR i wprowadzili swoje rządy.
Walki z UPA
Po wkroczeniu AR doszło do napadów sotni
UPA
na tę miejscowość
28 sierpnia
1944, banderowcy z UPA w czasie napadu na polskie zagrody zamordowali 4 osoby.
2 października
1945 – UPA zaatakowała zwiad konny 34 pp w pobliskiej Bereźnicy Niżnej i spaliła przy tym tę wieś.
3 października
1945 – w dniu następnym - podczas kolejnego napadu UPA na Myczkowce - nastąpiła pacyfikacja wsi, zamordowano 11 Polaków i podpalono ich domy. Spalono też pobliską Solinę mordując 15 Polaków.
7 października
1945 – w czasie trzeciego napadu UPA zamordowano kolejne 3 osoby i podpalono zabudowania zamieszkane przez Polaków.
Współczesność
W latach 1956–1960 – wybudowano zaporę wodną na Sanie u stóp dawnego Grodziska i powstało
Jezioro Myczkowskie
. W 1994 – "Caritas" Archidiecezji Rzeszowskiej przejęła byłe koszary po jednostce wojskowej i ośrodku wypoczynkowym rodzin wojskowych tworząc własny nowoczesny Ośrodek Wypoczynkowo – Rehabilitacyjny.
Znajduje się tu rzymskokatolicki kościół parafialny pw. MB Częstochowskiej oraz ściana skalna - pomnik przyrody.
Bibliografia
- Bieszczady – Przewodnik. Wydanie ósme aktualizowane. Pruszków 2002.
- Aleksander Fredro; „Trzy po trzy”. Pamiętnik.
- Aleksander Fredro; Bajenda albo opowieść o Kamieniu nad Liskiem.
-
Adam Fastnacht
; Słownik Historyczno-Geograficzny Ziemi Sanockiej w średniowieczu, część 1, Brzozów 1991; część 2, Brzozów –Wzdów - Rzeszów 1998 i cześć 3, Kraków 2002.
- Stanisław Kłos, Bieszczady – przewodnik. Warszawa 1986.
-
Oskar Kolberg
; Sanockie – Krośnieńskie cz. I. Dzieła Wszystkie t. 49.
- Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich..., T. 6
Linki zewnętrzne