Helmuth Karl Bernhard von Moltke
baron
(od
1843
),
hrabia
(od
1870
) (ur.
26 października
1800
w
Parchim
,
Meklemburgia
, zm.
24 kwietnia
1891
w
Berlinie
) – pruski generał i feldmarszałek, reformator armii pruskiej, a potem niemieckiej.
Pochodził ze starej, szlacheckiej rodziny, będąc stryjem
Helmuta Johannesa Ludwiga von Moltke
. Karierę w
pruskiej
armii rozpoczął w
1822
jako
porucznik
, przechodząc ze służby duńskiej, w latach
1835
-
39
służył jak doradca wojskowy w
imperium Ottomańskim
. Od
1848
w sztabie generalnym, został
1858
jego szefem. Urząd ten pełnił do
1888
roku.
Zaplanował i skutecznie przeprowadził kampanie wojenne przeciwko
Danii
(
1864
),
Austrii
(
1866
) i
Francji
(
1870
-
71
), co doprowadziło do powstania
Cesarstwa Niemieckiego
. Był wybitnym strategiem i autorem szeregu prac z dziedziny wojskowości. W latach (
1867
—
1891
) zasiadał w parlamencie, w
1872
w pruskiej Izbie Panów.
Moltke uznawany jest za twórcę nowoczesnej operacji wojskowej. Udało mu się pogodzić trzy zasadnicze czynniki operacyjne: siły, czas i obszar, które od tej pory stały się podstawowymi wyznacznikami operacyjności.
Do dziś Helmuth von Moltke (starszy) jest uznanym autorytetem w dziedzinie strategii oraz zarządzania, przez niektórych uważany za znacznie wybitniejszego stratega od
Clausewitza
. On sam narzekał "Jak można w ogóle napisać książkę o strategii?", przecież strategia to po prostu stosowanie zdrowego rozsądku, a tego nikogo nie można nauczyć.
Zasadą jego było uderzać na główne siły przeciwnika na jego terytorium i bić je w rozstrzygających spotkaniach, przy czym maszerujące oddzielnie korpusy schodziły się na polu bitwy i otaczały nieprzyjaciela (
Sadowa
,
Sedan
).
Jednym z najczęściej cytowanych i przyswajanych zaleceń von Moltkego jest "Maszerować osobno, uderzać razem", które wyraża chyba najbardziej ogólną zasadę działania każdego dużego koncernu, czy grupy kapitałowej, która jest obecna na różnych rynkach i oferuje produkty adresowane do różnych grup klientów.
Moltke ma również duże zasługi jako nauczyciel oficerów sztabowych. Wychował liczne pokolenia oficerów wojskowych, zgranych ze sobą, wyszkolonych na wysokim poziomie przygotowania do wojny i przysposobienia wojskowego.
Definiując istotę strategii Helmuth von Moltke uznał ją za "realizację wiodącej idei, modyfikowaną stosownie do zmiany warunków". Jest autorem dzieła: Gesammelte Schriften und Denkwürdigkeiten (
1891
—
1893
, 8 tomów) i in. Jako pisarz wojskowy należy do klasyków.
20 kwietnia 1842 r. Helmuth von Moltke poślubił Marie Burt (urodzona w
1826
r.), która była pasierbicą jego siostry Auguste. Małżeństwo było bezdzietne. 1 sierpnia
1867
zakupił za 240 000 talarów majątek
Krzyżowa
koło
Świdnicy
. Rok później, 24 grudnia
1868
r. zmarła jego żona i została pochowana w mauzoleum w Krzyżowej. W
1891
r. obok niej spoczął też Helmuth von Moltke. Ich trumny zaginęły po
1945
roku.