Nizina Mazowiecka to kraina położona w środkowo-wschodniej
Polsce
, a dokładniej – we wschodniej części
Nizin Środkowopolskich
, u zbiegu
Wisły
,
Narwi
oraz
Bugu
.
Ukształtowanie i struktura geologiczna
Nizina Mazowiecka jest jedną z największych pod względem powierzchni krainą Polski. Stanowi ona fragment rozległego, równoleżnikowego pasa nizinnego zwanego Krainą Wielkich Dolin. Spośród wielu czynników wpływających na dzisiejszy obraz tego obszaru należy wymienić kilka o największym znaczeniu.
Nizina Mazowiecka stanowi pod względem ukształtowania powierzchni rozległą, ale płaską kotlinę, której centralną część zajmuje
Kotlina Warszawska
. Tektonicznie obszar ten leży w strefie niecki brzeżnej, zwanej w tej części niecką mazowiecką. Niecka mazowiecka utworzona w osadach mezozoicznych, wypełniona jest naprzemianległymi, przepuszczalnymi i nieprzepuszczalnymi osadami trzeciorzędowymi. Główne rysy Niziny Mazowieckiej zostały wykształcone w wyniku działania
lądolodu
skandynawskiego
podczas zlodowacenia środkowopolskiego. Zmienność zasięgu lądolodu w poszczególnych stadiach tego
zlodowacenia
, przyczyniła się do istotnego zróżnicowania krajobrazowego północnej i południowej części niziny. Formy utworzone w wyniku działalności lodowców, zwłaszcza w południowej i wschodniej części Niziny Mazowieckiej, uległy znacznej
denudacji
w warunkach klimatu peryglacjalnego. Panował on tu w okresie
zlodowacenia bałtyckiego
. Nowymi, peryglacjalnymi formami rzeźby są często spotykane
doliny
i niecki denudacyjne, powodujące porozcinanie zwartych dotąd ciągów morenowych. Taka struktura geologiczna tłumaczy obecność licznych studni artezyjskich.
Pod koniec zlodowacenia bałtyckiego i w chłodniejszych okresach
holocenu
wytworzone zostały kompleksy wydm parabolicznych. Większe nagromadzenia tych form występują w Kotlinie Warszawskiej, dolinie
rzeki
Radomki
i
Pilicy
oraz na Równinie Kurpiowskiej, stanowiąc jeden z najbardziej charakterystycznych składników krajobrazu.
Gleby
Gleby Niziny Mazowieckiej zalicza się w większości do mało urodzajnych. Na przeważającym obszarze występują bielice rozwinięte na
piaskach
,
glinach
oraz osadach zastoiskowych. Wyjątkiem są doliny rzek, gdzie miejscowo występują urodzajne mady rzeczne.
Sieć rzeczna
Sieć rzeczna odznacza się układem promienistym, zbiegając się ku środkowi krainy. Jednak źródła wszystkich ważniejszych rzek tego regionu, do których trzeba zaliczyć
Wisłę
, Narew, Bug, Pilicę,
Wieprz
czy
Wkrę
, znajdują się poza jego granicami. Rzeki mają układ dośrodkowy to znaczy, że płyną do środka krainy geograficznej.
Klimat
Nizina Mazowiecka charakteryzuje się dość znacznymi różnicami termicznymi, ale głównie w
zimie
. Latem średnie wartości
temperatur
są wyrównane i wahają się od 18 °C do 18,5 °C. Opady są tu jednymi z najniższych w Polsce i wynoszą często poniżej 500 mm rocznie. Nieco większe ilości (500-600 mm) występują przy południowych i północnych krańcach krainy.
Przyroda
Jeszcze kilkaset lat temu tereny Niziny Mazowieckiej zajęte były przez rozległe
puszcze
. Dzisiaj obszar ten odznacza się jednym z najmniejszych w kraju wskaźników
lesistości
. Pozostałościami dawnej puszczy są nieliczne już kompleksy
leśne
. Lasy zostały na tym obszarze silnie przekształcone przez
człowieka
i są to monokultury sosnowe. Na nizinie tej znajdują się następujące puszcze:
Kampinoska
,
Kurpiowska
,
Biała
i
Kozienicka
.
Podział
Nizina Mazowiecka podzielona jest jeszcze na obszary: