Adolf Giżyński ps. "Adźko" (ur.
1922
w
Kownie
, zm.
17 grudnia
1984
we
Francji
) – przywódca harcerstwa polskiego na
międzywojennej Litwie
.
Urodził się w
1922
r. w
Kownie
. Do wybuchu
II wojny światowej
brał czynny udział w organizowaniu odradzającego się polskiego harcerstwa na międzywojennej Litwie jako uczeń polskiego
gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Kownie
. W 1935 r. uczestniczył w pierwszym obozie harcerskim w Prepuntach. Był twórcą jednej z drużyn harcerskich w
Poniewieżu
- przy tamtejszym, polskim gimnazjum - i zastępu harcerskiego we wsi Łopie pod Kownem. W tym czasie A. Giżyński był członkiem II Drużyny im. Księcia Józefa Poniatowskiego, przybocznym
Zbigniewa Skłodowskiego
. Był "Wodzem zuchów", gromady zuchów w Kownie, a od 1937 r. również drużyny zuchów w Łopiach.
Od września 1939 r. wraz ze swoimi harcerzami włączył się aktywnie w niesienie pomocy uchodźcom z Polski i polskim wojskowym przebywającym wówczas w obozach internowania. Organizował ucieczki z tych obozów, zaopatrywał w fałszywe dokumenty i pomagał w organizacji wyjazdów na Zachód. Włączył się też w działania
Związku Walki Zbrojnej
kierowanego na tym terenie przez rotmistrza Wincentego Chrząszczewskiego. Aktywnie uczestniczył w tworzeniu Polskiej Organizacji na Litwie (POL).
11 listopada 1942 r. litewska
Sauguma
aresztowała członków POL-a, w tym również Adolfa Giżyńskiego. Po trzech miesiącach tortur w więzieniu
gestapo
w Kownie został przewieziony do obozu koncentracyjnego w
Prawieniszkach
, w 1944 r. do obozu w Diedenhofen, następnie Sadirenhausen, Neuengaumuren i Sandbortel, gdzie 29 kwietnia 1945 r. został wyzwolony przez Brytyjczyków. Po wyzwoleniu przebywał w obozie polskim w
Verden (Aller)
i
Diepholz
gdzie zaangażowany był w ruch harcerski jako komendant hufca.
W lutym 1946 r. wstąpił do Polskiego Seminarium Duchownego w
Paryżu
. W 1952 r. uzyskał tytuł magistra z teologii i został wyświęcony na księdza przez arcybiskupa Angelo Roncalli, przyszłego Papieża
Jana XXIII
. W dwa lata później dyplom Wyższego Instytutu Katechetycznego. W 1956 r. uzyskał Admissibilite au doctorat w Instytucie Katolickim w Paryżu. Następnie został prefektem w Niższym Seminarium Duchownym Polskim w Les Ageny. Przez 12 lat pełnił obowiązki kapelana Sióstr Maryi Wspomożycielki "Marie-Ausalietwa" w Paryżu i zastęcy kapelana
Związku Harcerstwa Polskiego
we Francji. Rozkazem naczelnika harcerzy hm. Wojciecha Dłużewskiego w dniu 8 marca 1954 r. mianowany został
Podharcmistrzem
ZHP poza granicami kraju. Po 26 latach emigracji powrócił na stałe do Polski. W 1969 r. został w Szczecinie profesorem Seminarium i wikarym w parafii
Pomorzany
. W 1970 r. został administratorem parafii św. Trójcy w Szczecinie. Po powrocie był obserwowany przez SB, nękany i więziony. Pod koniec 1980 r. został rezydentem w parafii Najśw. Serca Pana Jezusa w Gryficach, skąd ponownie wyjechał do Francji. Tam nawiązał kontakty z polską emigracją, a w stanie wojennym włączył się w akcję pomocy Polsce organizowaną przez Polsko-Francuski Komitet Pomocy Polsce. Zmarł we Francji
17 grudnia
1984
r.
Źródła
1.K.Bojko, Z dziejów Harcerstwa Polskiego na Litwie - "...ostatnim słowem Boga nie jest krzyż , lecz zmartwychwstanie", "Magazyn Wileński" 1999, nr 2 s.10-15