Koprzywnica to
miasto
w
woj. świętokrzyskim
, w
powiecie sandomierskim
, nad rzeką
Koprzywianką
. Siedziba
gminy miejsko-wiejskiej Koprzywnica
.
W latach 1975-1998
miasto administracyjnie należało do
woj. tarnobrzeskiego
.
Historycznie położona jest w
Małopolsce
, w
ziemi sandomierskiej
.
Według danych z
31 grudnia 2004
, miasto miało 2 546 mieszkańców.
Koprzywnica leży na trasie drogi krajowej
nr 79
z
Krakowa
do
Sandomierza
przy
drodze wojewódzkiej nr 758
.
Przez miasto przechodzi
szlak cysterski
,
tarnobrzeska odnoga
Małopolskiej Drogi św. Jakuba
,
czerwony szlak turystyczny
z
Gołoszyc
do
Piotrowic
oraz
zielony szlak rowerowy z
Sandomierza
do
Ujazdu
.
Urodził się tutaj
Edward Komar
, polski duchowny katolicki,
biskup tarnowski
.
Historia
W okolicach Koprzywnicy w czasach przedchrześcijańskich istniał bardzo silny ośrodek kultu ognia. Osada nad
Koprzywianką
istniała już w początkach
XII wieku
.
W dawnej historiografi występuje jako Pokrzywnica ( nazwa Koprzywnica jest
czechizmem
). W
1185
r. książę
Kazimierz Sprawiedliwy
sprowadził z
burgundzkiego
Morimondu
cystersów
, które wysyłało swoich wychowanków do wielu klasztorów w Europie.
Mikołaj Bogoria Skotnicki
h.
Bogoria
(1150- 1238) – rycerz, komes (darczyńca
Cystersów
) podarował w 1185 r. – Koprzywnicę i w tej świętokrzyskiej gminie kilka wsi np.;
Krzcin
,Gnieszowice i koło
Krosna
m.
Wietrzno
i inne miejscowości, zakonowi
cystersów
, przybyłemu z Francji i to przy staraniach księcia Kazimierza Sprawiedliwego. Pomogli im także biskupi krakowscy – Gedko oraz Pełka. Dokumentem księcia
Bolesława V Wstydliwego
z
8 grudnia
1268
r. osada targowa Koprzywnica uzyskała prawa miejskie na
prawie magdeburskim
(na wzór miasta
Krakowa
). Dzięki
cystersom
miasto przeżywało duży rozkwit. W wiekach
XV
-
XVII
zaliczane było do średniej wielkości ośrodków
Małopolski
. Legat papieski, biskup firmański Filip w 1279 r. w Budzie na Węgrzech potwierdził opatowi klasztoru Cystersów w Koprzywnicy; prawo do pobierania dziesięciny między innymi z tutejszej miejscowości i z Wietrzna, z Krzcin, Gnieszowic.
Pisemna wzmianka o Koprzywnicy pochodzi z
1280
i związana jest ze zwycięstwem
Leszka Czarnego
pod Koprzywnicą, nad wojskami Księcia ruskiego
Lwa
, po którym Leszek Czarny, uderzył na ziemie pogranicza, zdobywając m.in.
Przeworsko
. W 1345 Konrad opat Koprzywnicki nadał sołectwo klasztornej miejscowości
Wietrzno
Oberwinowi (zwane Oberwinowa lub Albinowa Wola – przysiółek Wietrzna), położonej nad rzeką
Jasiel
koło
Krosna
.
Jak podaje kronika
Janka z Czarnkowa
, na krótko przed swą śmiercią nocował w klasztorze
cystersów
Kazimierz Wielki
. W
1606
miał tu miejsce
rokosz
szlachty przeciwko
Zygmuntowi III Wazie
pod przywództwem
Mikołaja Zebrzydowskiego
.
W latach
1655
-
1660
Koprzywnica ucierpiała w wyniku
potopu szwedzkiego
. Katarzyna Bobola z h.
Leliwitów
- właścicielka włości w tych stronach – siostra Stanisława Boboli i krewna św.
Andrzeja Boboli
, wzięła 16 listopada 1676 r. w Koprzywnicy ślub z Gabrielem Witowskim, udzielony przez opata Cystersów z Koprzywnicy – Jerzego
Ossolińskiego
i urządziła wielkie wesele.
Po kasacji zakonu cystersów w
1820
Koprzywnica podupadła, i w
1869
r. utraciła
prawa miejskie
. Zostały one jej przywrócone niedawno,
1 stycznia
2001
roku.
W
1911
sprowadzono relikwie
świętego Floriana
, które miały chronić, zdaniem wiernych, ten gród od pożarów i innych klęsk.
12 maja
2009
r. Koprzywnicę odwiedził
Prezydent RP
Lech Kaczyński
. Była to pierwsza od prawie 650 lat, od pobytu
króla
Kazimierza Wielkiego
, wizyta głowy państwa w tej miejscowości[2].
Zabytki
-
pocysterski
kościół pw. NMP i św. Floriana
, zbudowany w pierwszej ćwierci
XIII w.
, zniszczony podczas najazdu tatarskiego w
1241
r., przebudowany w
XV w.
i
XVIII w.
– wtedy dodanie późnobarokowej fasady, przebudowa okien i zmiana wyposażenia wnętrza. Od strony dawnego klasztoru czterokolumnowy portal romański z gładkim
tympanonem
. Wewnątrz kościoła zachowało się wiele detali romańskich: okna,
kapitele
, bazy, zworniki sklepień, a także
sklepienia krzyżowo-żebrowe
.
- przylegające do kościoła wschodnie skrzydło dawnego klasztoru
cystersów
z zachowanym
kapitularzem
z
XIII w.
, w którym
sklepienie
wspiera się na dwóch kolumnach. Pozostałe skrzydła klasztoru rozebrano w
1915
r.
- dawne zabudowania przyklasztorne.
- rynek z
kościołem pw. Matki Boskiej Różańcowej
z
1470
r., rozbudowanym w stylu
barokowym
w
XVII wieku
.
Zniszczone zabytki
- Kościół Wszystkich Świętych
- Kościół św. Leonarda
- Kościół Świętego Ducha
Kultura
Obecnie na miejscu gdzie stała
pogańska świątynia
, odbywa się widowisko „światło i dźwięk” – będące popisami miejscowej straży pożarnej przy okazji obchodów miejscowego kultu św. Floriana. Dzieje się to w nocy, w Wielką Sobotę, zaraz po rezurekcji. Według obrządku katolickiego to nabożeństwo powinno się odbywać w niedzielny poranek, ale miejscowa tradycja nakazuje inaczej – Kościół katolicki, walcząc z miejscowymi silnymi tradycjami pogańskimi, bardzo często adaptował i przyjmował jako swoje wiele lokalnych zwyczajów i świąt.
Ulice
Poniżej w tabeli 1 ulice będące integralną częścią miasta Koprzywnica, z aktualnie przypasanym im numerem zgodnym z
TERYT
z katalogu ULIC[3].
Tabela 1. Ulice wchodzące w skład miasta na podstawie TERYT[3]Symbol ulicy | Nazwa ulicy | Symbol ulicy | Nazwa ulicy | Symbol ulicy | Nazwa ulicy | Symbol ulicy | Nazwa ulicy |
---|
00157 | ul. Akacjowa | 07565 | ul. Jędrusiów | 38524 | ul. Mała Koprzywnica | 19326 | ul. Rzeczna |
00432 | ul. Armii Krajowej | 08485 | ul. Klasztorna | 12210 | ul. Mały Rynek | 19491 | ul. Sandomierska |
02974 | ul. Cicha | 09299 | ul. Stefana Kopra | 12991 | ul. Miodowa | 20254 | ul. Słoneczna |
03503 | ul. Czynowa | 09796 | ul. Krakowska | 15233 | ul. Osiecka | 20683 | ul. Sportowa |
05085 | ul. Floriańska | 10009 | ul. Krótka | 16033 | ul. Piaskowa | 34756 | ul. Stare Zarzecze |
05345 | ul. Garncarska | 10562 | ul. Kwiatowa | 16264 | ul. Józefa Piłsudskiego | 21970 | ul. Szkolna |
05476 | ul. Gęsia | 10898 | ul. Leśna | 17011 | ul. Polna | 22675 | ul. Tarnobrzeska |
30701 | skwer Jana Pawła II | 11205 | ul. 11 Listopada | 17742 | ul. Przemysłowa | 25687 | ul. Zarzecze |
07318 | ul. Władysława Jasińskiego | 11937 | ul. 3 Maja | 19253 | ul. Rynek | 26469 | ul. Stefana Żeromskiego |
Zobacz też
Przypisy
Linki zewnętrzne