Legitymizacja (lub legitymacja) - w szerokim sensie uzasadnienie, bądź prawomocność określonej
instytucji społecznej
. Najczęściej mówi się o
legitymizacji władzy
, państwa czy
prawa
.
O legitymizacji można mówić w normatywnym i empirycznym sensie[1]. Legitymizacja normatywna oznacza wskazanie, dlaczego określona instytucja powinna znajdować posłuch. Instytucja jest legitymizowana, jeśli można wskazać, że realizuje
wartości
podzielane przez daną społeczność. Badaniem legitymizacji różnych instytucji i struktur zajmuje się
filozofia polityki
.
Legitymizacja w sensie empirycznym oznacza, że określona społeczność uważa określoną instytucję za prawomocną i w konsekwencji znajduje ona faktyczny posłuch (tzn. prawo jest przestrzegane, nikt nie podważa władzy). Badaniem legitymizacji w sensie empirycznym zajmują się
nauki społeczne
(przede wszystkim
politologia
i
socjologia
).
Legitymizacja władzy i panowania
Legitymizacja władzy jest przedmiotem badań
politologii
, filozofii i
socjologii polityki
. Ponieważ nie można wytłumaczyć posłuchu dla władzy czystą przemocą, należy wytłumaczyć dlaczego ludzie są jej posłuszni. Każda władza oparta jest na przyzwoleniu i musi opierać się na powszechnych wartościach (lub sprawiać takie wrażenie). Do najbardziej znanych teorii legitymizacji władzy (w sensie empirycznym) należą idealne typy panowania
Maxa Webera
, teorie
Seymoura Martina Lipseta
.
Davida Eastona
i Davida Beethama. Do normatywnych teorii legitymizacji władzy należą m.in. teorie
umowy społecznej
[2]. Utrata legitymizacji to
delegitymizacja władzy
.
Legitymizacja prawa
Prawo legitymizowane to prawo które odpowiada pewnym kryteriom wartości (sens normatywny) lub prawo, które jest faktycznie przestrzegane (sens empiryczny). Uzasadnienie podstaw obowiązywania prawa różniło się w zależności od doktryny filozoficznoprawnej i wywodzone było z
istoty najwyższej
, natury ludzkiej,
rozumu filozoficznego
czy procedurze[3].
Przypisy
- ↑ David Beetham: Legitimacy. W: Routledge Encyclopedia of Philosophy. Edward Craig(red.). T. 7. Routledge, 1998, ss. 540-541.
- ↑ David Beetham: Legitimacy. W: Routledge Encyclopedia of Philosophy. Edward Craig(red.). T. 7. Routledge, 1998, s. 539.
- ↑ Adam Mikołajczyk: Legitymizacja prawa. W: Leksykon współczesnej teorii i filozofii prawa. Jerzy Zajadło(red.). Warszawa: C.H. Beck, 2007, ss. 169-170. .