Polemon I Pytodoros, właśc. Marek Antoniusz Polemon I Eusebes Soter (
gr.
: Πολέμων Πυθόδωρος, Polémōn Pythódōros) (zm.
8 p.n.e.
) – król
Pontu
od
36
,
Małej Armenii
w latach
33
-
30 p.n.e.
i
Bosporu
od
15 p.n.e.
do swej śmierci.
Sprzymierzeniec Marka Antoniusza
Polemon był synem i spadkobiercą anatolijskiego Greka Zenona i prawdopodobnie Tryfeny. Ojciec był wybitnym mówcą i arystokratą pochodzącym z
Laodikei
nad
Lykosem
(ob.
Turcja
). Zenon zachęcił miejscowe władze by oprzeć się rzymskiemu wodzowi
Tytusowi Labienusowi
i królowi
Pakorusowi I
z Partii, kiedy ich armie najechały
Syrię
i
Anatolię
. Zenon był przyjacielem i sprzymierzeńcem
Marka Antoniusza
, triumwira rzymskiego. Brał wiodącą rolę podczas partyjskiego najazdu w
40
r.
W r.
36 p.n.e.
dla zasług Zenona w kampanii partyjskiej,
Marek Antoniusz
wyznaczył Polemona, jego syna, na króla
Pontu
. Tego roku Polemon pomagał Rzymianinowi w jego kampanii wojennej przeciwko
Partii
. Partowie pokonali ich obu. Polemon był schwytany i wzięty do niewoli przez partyjskiego króla. Po wpłaceniu okupu został wypuszczony. Do tego czasu, Polemon panował z
Ikonium
(ob.
Konya
) w
Likaonii
.
W
35
r., Polemon pomógł
Antoniuszowi
w zawarciu przymierza między królem Artawazdesem I z Medii Atropatene a
Rzymem
. Król Medii był bowiem sprzymierzeńcem Partii. W
33
r. Antoniusz wyznaczył Polemona na króla
Małej Armenii
po Dejotarze II Filadelfie.
Podczas bitwy morskiej pod
Akcjum
w
31
r., Polemon wysłał pomoc wojskową
Markowi Antoniuszowi
. Po jego śmierci był na łasce zwycięzcy. W
30
r.
Oktawian
, jako zwycięzca, zostawił mu królestwo Pontu, a odebrał królestwo Małej Armenii. Dał ją innemu królowi, Artawazdesowi I z
Medii Atropatene
. Kazał Polemonowi jednak czekać na potwierdzenie władzy w Poncie do
26
r., kiedy został uznany za przyjaciela i sprzymierzeńca ludu rzymskiego.
Oktawian August
przyznał mu berło z kości słoniowej, wyhaftowaną triumfalną szatę. Witał go jako króla, sprzymierzeńca i przyjaciela. To uznanie stało się tradycją w przyznawaniu i wyznaczaniu przyszłych sprzymierzeńców rzymskich.
Rządy w Bosporze
W r.
17
r. zmarł
Asander Filokajsar Filoromajos
mąż
Dynamis Filoromajos
i król Bosporu.
Skryboniusz
, prawdopodobnie nieślubny syn
Farnakesa II
, po jego śmierci zgłaszał pretensje do tronu. Królowa Dynamis była zmuszona poślubić go.
Skryboniusz
mógł dzięki temu małżeństwu rządzić
Bosporem
.
Marek Wipsaniusz Agryppa
, rzymski mąż stanu i przyjaciel cesarza, postanowił zainterweniować w sprawy królestwa. Uznał
Skryboniusza
za zdrajcę oraz skazał go na śmierć w
15
r.
Agryppa
postanowił umieścić Polemona na jego miejsce. Ten dzięki małżeństwu z Dynamis zasiadł na tronie bosporańskim. Rządził także w
Kolchidzie
, która została przyłączona do
Pontu
w
81
r., potem przeszła do Bosporu za króla
Farnakesa II
.
Polemon panował długo i pomyślnie. Rozszerzył królestwo najdalej do rzeki
Tanais
. W r.
8 p.n.e.
zajął się kampanią wojenną przeciwko Aspurgianom, koczowniczemu szczepowi, który żył powyżej gór Fanagoria. Został przez nich pokonany i wzięty do więzienia, gdzie był zgładzony. Po jego śmierci,
Tyberiusz Juliusz Aspurgos Filoromajos
, syn Asandra i Dynamis, nastąpił po nim jako król Bosporu.
Pytodoris Filometor
, wdowa po nim, objęła samodzielną władzę nad
Pontem
.
Małżeństwa i potomstwo
Pierwszą żoną Polemona I była królowa Bosporu
Dynamis Filoromajos
, córka króla Pontu i Bosporu
Farnakesa II Filoromajosa
. Do małżeństwa doszło w r.
15 p.n.e.
Dynamis miała wcześniej dwóch mężów, którzy rządzili z nią w Bosporze. Pierwszym jej mężem był
Asander Filokajsar Filoromajos
(zm. 17 p.n.e.), a drugim Skryboniusz (zm.
15 p.n.e.
) Polemon przybył do Bosporu by nim rządzić razem z żoną. Małżeństwo ich nie trwało długo, ponieważ Dynamis zmarła w
14 p.n.e.
Zostawiła po sobie syna z pierwszego małżeństwa
Tyberiusza Juliusza Aspurgosa
, przyszłego króla Bosporu.
Około r.
14 p.n.e.
Polemon wziął sobie drugą żonę. Była nią
Pytodoris Filometor
, córka
Pytodorosa
, bogatego greckiego obywatela miasta Tralles oraz Rzymianki
Antonii
, córki triumwira rzymskiego
Marka Antoniusza
. Pytodoris urodziła Polemonowi I dwóch synów i jedną córkę:
-
Zenon
(zm. 34 n.e.), znany jako Zenon Artakses lub
Artakses III
, późniejszy król Armenii od 18 r.
- Marek Antoniusz Polemon I Filopator (zm. 40 n.e.), późniejszy arcykapłan i władca Olby w Cylicji Trachejskiej 17-37 n.e. Posiadał syna:
- Marek Antoniusz Polemon II (zm. 70), późniejszy arcykapłan i władca Olby w Cylicji Trachejskiej od 41 r. W 48 r. poślubił z Berenikę, córkę
Agryppy I
, króla Chalkis i wdowę po kuzynie oraz królu Chalkis
Herodzie
. W 54 r. rozwiódł się z nią.
-
Antonia Tryfena
(ur. 10 p.n.e., zm. 55 n.e.), żona
Kotysa VIII
, króla Tracji. Po śmierci matki objęła władzę w Poncie w 33 r.
Bibliografia
- Sartre M., Wschód rzymski. Prowincje i społeczeństwa prowincjonalne we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego w okresie od Augusta do Sewerów (31 r. p.n.e.-235 r. n.e.), tłum. S. Rościcki, Ossolineum, Wrocław 1997, s. 18 i in., .
Linki zewnętrzne