Władimir Aleksandrowicz Szatałow (ur.
8 grudnia
1927
roku w Pietropawłowsku w
ZSRR
(obecnie republika
Kazachstan
)) - radziecki
kosmonauta
.
Przed przyjęciem w
1963
roku do oddziału kosmonautów (grupa WWS 2) był pilotem w siłach powietrznych byłego
ZSRR
. W czasie kariery wojskowej pełnił różne funkcje począwszy od pilota-instruktora do zastępcy dowódcy pułku lotniczego. W
1956
roku ukończył Wojskową Akademię Lotniczą (obecnie im. J. Gagarina).
Od
10 stycznia
1963
roku rozpoczął przygotowania do udziału w lotach kosmicznych na statkach typu
Woschod
i
Sojuz
.
W
1965
roku razem z
Jurijem Artiuchinem
wchodził w skład trzeciej załogi rezerwowej planowanego na listopad
1965
roku lotu statku Woschod 3. Lot wielokrotnie odkładano i ostatecznie nie doszedł do skutku z uwagi na decyzję o zakończeniu programu Woschod już po dwóch lotach.
W
1966
roku wspólnie z
Gieorgijem Bieriegowojem
był dublerem załogi podstawowej wyznaczonej do planowanego lotu Woschod 4. Misja miała mieć charakter wojskowy a planowany czas pobytu kosmonautów na orbicie miał wynieść co najmniej 16 dni. Lot został jednak ostatecznie odwołany w momencie zakończenia programu
Woschod
.
Po zakończeniu wspomnianego programu Szatałow zaczął przygotowania do lotów na statkach kosmicznych typu
Sojuz
.
26 października
1968
r. został dublerem
G. Bieriegowoja
, który udał się w kosmos na statku kosmicznym
Sojuz 3
.
Pierwszy lot kosmiczny odbył w
1969
roku.
14 stycznia
wyruszył w kosmos jako dowódca
Sojuza 4
. Dzień później na orbicie znalazł się drugi radziecki statek kosmiczny
Sojuz 5
z trzyosobową załogą –
Borys Wołynow
,
Aleksiej Jelisiejew
i
Jewgienij Chrunow
.
16 stycznia
doszło do połączenia obu statków i dwaj kosmonauci
Jelisiejew
i
Chrunow
poprzez otwarty kosmos przeszli na pokład
Sojuza 4
. Był to manewr wykonany po raz pierwszy w historii załogowych lotów kosmicznych. Wraz z ze swoimi kolegami Szatałow wylądował na Ziemi
17 stycznia
1969
roku. Przebywał w kosmosie przez 2 dni 23 godziny 20 minut i 47 sekund. Jego koledzy z załogi o dobę krócej.
Jeszcze w tym samym roku poleciał w kosmos po raz drugi.
11 października
był razem z
A. Jelisiejewem
dublerem załogi
Sojuza 6
.
12 października
również z
A. Jelisiejewem
oraz
P. Kołodinem
był dublerem załogi
Sojuza 7
. W kosmos wystartował
13 października
na pokładzie
Sojuza 8
, oczywiście razem z
A. Jelisiejewem
. Oficjalnie został wyznaczony dowódcą grupy radzieckich statków kosmicznych, które wtedy znalazły się w kosmosie. Plan lotu przewidywał połączenie się na orbicie statków
Sojuz 7
i
Sojuz 8
. Z powodu awarii systemów pokładowych jednego ze statków manewru tego nie udało się zrealizować. Szatałow powrócił na Ziemię
18 października
po 4 dniach 22 godzinach 50 minutach i 49 sekundach.
Kolejnym etapem kariery kosmonauty były przygotowania do lotów na statkach typu
Sojuz
i stacji kosmicznej
Salut
. Swój trzeci lot odbył w
1971
roku.
23 kwietnia
wystartował w kosmos na pokładzie
Sojuza 10
. Był dowódcą misji. Razem z nim poleciał
A. Jelisiejew
oraz
N. Rukawisznikow
. Załoga miała połączyć się ze znajdującą się na orbicie pierwszą stacją orbitalną
Salut
, przejść na jej pokład i prowadzić na niej eksperymenty podczas długotrwałego lotu kosmicznego.
24 kwietnia
oba obiekty połączyły się w kosmosie. Niestety na skutek awarii kosmonauci nie znaleźli się na pokładzie Saluta i musieli awaryjnie odłączyć się od stacji i niezwłocznie wracać na Ziemię. Lądowanie miało miejsce
25 kwietnia
1971
roku po 1 dniu 23 godzinach 45 minutach i 54 sekundach pobytu w kosmosie.
W sumie Władimir Szatałow spędził w kosmosie podczas swoich trzech lotów 9 dni 21 godzin 57 minut i 30 sekund.
Po zakończeniu swojej ostatniej misji W. Szatałow opuścił oddział kosmonautów i przeszedł do pracy do Centrum Przygotowań Kosmonautów im. J.A. Gagarina.
W latach
1971
–
1987
pełnił ważną funkcję kierownika przygotowań kosmonautów. Od
1987
roku przez 4 lata (do
1991
) roku był Naczelnikiem Centrum Przygotowań Kosmonautów im. J.A. Gagarina.
W
1992
roku w randze generała został przeniesiony do rezerwy.
Dwukrotnie otrzymał tytuł Bohatera Związku Radzieckiego, trzykrotnie order Lenina i order Rewolucji Październikowej. Uhonorowany przez Akademię Nauk ZSRR złotym medalem im. K. Ciołkowskiego.
FAI
(Międzynarodowa Federacja Lotnicza) przyznała mu dyplom im. W. Komarowa i złoty medal im. J. Gagarina. Wiele medali i odznaczeń otrzymał również w innych krajach. Jego imieniem został nazwany krater na
Księżycu
.
Wykaz lotów
Zobacz też
Linki zewnętrzne