Lotna – polski film fabularny w reżyserii
Andrzeja Wajdy
z
1959
.
Film jest adaptacją opowiadania
Lotna
Wojciecha Żukrowskiego
wydanego w
Twórczości
nr 2/1945 i następnie w zbiorze opowiadań
Z kraju milczenia
1946
. Akcja filmu rozgrywa się w czasie
kampanii wrześniowej
1939 roku. Tytułowa Lotna jest imieniem konia towarzyszącego
szwadronowi
polskich
ułanów
.
Film przedstawia
wojnę obronną Polski w 1939 r.
, ironicznie traktując etos polskiego oręża. Wojsko jest ukazane jako dwa rozdzielne światy - szeregowych żołnierzy i oficerów. Szczególnie charakterystyczne dla wymowy filmu jest ukazanie jako symbolu - nie mającego miejsca w rzeczywistości - ataku polskiej kawalerii na czołgi. Jest to obraz stworzony w wersji filmowej, co jednak nie jest wierne z obrazem literackim stworzonym przez Żukrowskiego. Lotna to nie tylko opowieść o wojnie, o klęsce 1939 roku, to także odzwierciedlenie różnych zachowań ludzkich w określonych sytuacjach, to fascynacja tytułową Lotną, a więc pięknej urody klaczą, która swemu jeźdźcowi nie przynosi szczęścia. Ekranizacja Lotnej była jednym z pionierskich, pierwszym polskim filmem realizowanym na kolorowej[1] taśmie
ORWO
-kolor[2], przy jej kręceniu zabrakło taśmy i kilka ostatnich sekwencji nakręcono w kolorach czarno-białych. Dziś oglądany film z czarno-białą końcówką dodaje dramatyzmu wydarzeniom, które przedstawia. Podczas kręcenia ujęć na planie jeden z pędzących koni nadział się na lancę wbitą w ziemię i zginął. Kaskaderowi, który go dosiadał na szczęście nic się nie stało, tak to wspomina córka W. Żukrowskiego, którą ojciec zabierał kilkakrotnie na plan zdjęć.
W filmie wystąpił, jako jeden z odpoczywających w stajni żołnierzy, Wojciech Żukrowski wypowiadając jedną kwestię. Blizna przebiegająca mu ukośnie przez policzek jest śladem wcześniej odniesionych ran. W późniejszych filmach
Andrzeja Wajdy
, jeśli tylko to było możliwe, także pojawiali się autorzy ekranizowanej historii. Tak było w filmie
Panny z Wilka
, gdzie w epizodycznej roli wystąpił
Jarosław Iwaszkiewicz
, przechadzając się po ogrodzie, oraz w
Kronice wypadków miłosnych
, w której można było zobaczyć
Tadeusza Konwickiego
.
Kontrowersje
Film powiela oraz utrwala stereotypowy mit propagandy niemieckiej o nigdy nie mających miejsca szarżach polskiej kawalerii na niemieckie czołgi.[3] Podczas
kampanii wrześniowej
Polska wykorzystywała militarnie 11
brygad
kawaleryjskich
, które wyposażone były wówczas w nowoczesne
karabiny przeciwpancerne "UR"
oraz lekką artylerię np.
armata przeciwpancerna Bofors 37 mm
). Dzięki tej broni kawaleria nie miała potrzeby dokonywania samobójczych szarż na czołgi niemieckie. Konie służyły kawalerzystom jedynie do transportu i po dojechaniu na miejsce bitwy żołnierze walczyli spieszeni jak piechota wykorzystując przeciw czołgom posiadaną broń przeciwpancerną. Bezpośrednia szarża kawaleryjska była stosowana tylko wobec przemieszczającej się, nieokopanej i nieosłoniętej piechoty nieprzyjaciela. (taktyka obejścia oddziałów nieprzyjaciela zamiast frontalnego ataku zastosowana była m.in. w
bitwie pod Krojantami
[4][5][6].
Obsada
Przypisy
- ↑ przed "Lotną" kolorowe filmy powstałe po
1945
to filmy w reżyserii
Leonarda Buczkowskiego
:
Przygoda na Mariensztacie
(
1953
) (pierwszy kolorowy film polski),
Sprawa pilota Maresza
(
1955
) - realizowanych na materiałach KODAK
- ↑ produkcji
NRD
- ↑ Janusz Piekałkiewicz: Kalendarium wydarzeń II wojny światowej. Warszawa: Agencja Wydawnicza Morex, 1999, s. 83. . Cytat: [...] Podczas całej kampanii wszakże nie miał miejsca ani jeden przypadek świadomie wykonanej szarży polskiej kawalerii na czołgi. Jeśli już była ona atakowana przez czołgi, jedyną jej szansą przetrwania był karkołomny galop w ich kierunku, tak by je jak najprędzej wyminąć.
- ↑ W czasie
bitwy pod Krojantami
dnia 1 września po szarży polskiej kawalerii okupionej małymi stratami na pole bitwy nagle wjechały niemieckie samochody pancerne uzbrojone w działka 20 mm dokonując masakry kawalerzystów. Następnego dnia na pole bitwy dotarli korespondenci włoscy, których Niemcy zapewnili, że Polacy atakowali czołgi. Fakt ten został wykorzystany przez niemiecką propagandę.
- ↑
Czy polska kawaleria atakowała czołgi? (1939-1940)
. polskiedzieje.pl. [dostęp 2009-08-25].
- ↑ Gilbert J. Mros:
The Mythical Polish Cavalry Charge
(
ang.
). W: Polish American Journal [on-line]. 07.2008. [dostęp 2009-08-25].
Linki zewnętrzne