Grzegorz VII zwany też Odkupicielem, brat
Hildebrand
(ur. ok.
1015
[1] w Sovana w
Toskanii
, zm.
25 maja
1085
w
Salerno
) –
święty
Kościoła katolickiego
,
papież
w latach
1073
-
1085
.
Należał do papieży-reformatorów, a najlepiej znany jest z powodu tzw.
sporu o inwestyturę
z władcą Niemiec
Henrykiem IV
.
Życie przed wyborem na papieża
Urodził się w raczej niezamożnej rodzinie. Wykształcenie i formację duchową zdobył najprawdopodobniej w klasztorze
benedyktyńskim
na Awentynie, związanym z opactwem w Cluny. Wiosną
1047
roku opuścił
Rzym
, towarzysząc jako osobisty sekretarz papieżowi
Grzegorzowi VI
, zdetronizowanemu przez cesarza
Henryka III
na
synodzie
w
Sutri
i deportowanemu do
Kolonii
. Z rąk Grzegorza VI otrzymał w
1047
niższe
święcenia kapłańskie
. Wrócił po dwóch latach, by stać się jednym z najbliższych współpracowników pierwszego papieża reformy,
Leona IX
(
1049
-
1054
) oraz jego następców:
Wiktora II
(1054-
1057
),
Stefana X
[2] (1057-
1059
),
Mikołaja II
(1059-
1061
) i
Aleksandra II
(1061-
1073
). Pełnił funkcję
subdiakona
Kościoła Rzymskiego (
1049
) (święcenia
subdiakonatu
otrzymał od Leona IX), rektora
bazyliki św. Pawła za Murami
,
papieskiego legata
przewodzącego reformistycznym synodom w
Tours
(1054) i
Chalon-sur-Saone
(1056) i
archidiakona
Kościoła rzymskiego (1059). Posłował też na dwór cesarzowej Agnieszki oraz do
Mediolanu
.
Wybór
Na pogrzebie Aleksandra II (
22 kwietnia
1073
) został wybrany papieżem przez lud rzymski, który wołał: "Hildebrand ma być papieżem!", co zostało później potwierdzone przez
kardynałów
. Miesiąc po wyborze otrzymał
święcenia
prezbiteriatu
, a
30 czerwca
–
sakrę
biskupią
.
Pontyfikat
Z jego okresu pochodzi dokument tzw.
Dictatus Papae
. Jest to program reformy – sformułowano w nim m.in. zasady
uniwersalizmu papieskiego
. Grzegorz VII był rzecznikiem reformy Kościoła, faktycznym kierownikiem polityki papieskiej od pontyfikatu Mikołaja II. Jako papież realizował program zmierzający do centralizacji Kościoła pod absolutną władzą papieża przez wzmocnienie karności kościelnej oraz emancypację Kościoła spod władzy świeckiej.
Na pierwszym rzymskim synodzie biskupim w
1074
roku pozbawił godności wszystkich żonatych księży. Próby wprowadzenia
celibatu
nie zostały dobrze przyjęte. Szczególnie przeciwni byli temu księża z Niemiec i Francji.
W wigilię Bożego Narodzenia
1075
, gdy Grzegorz odprawiał
pasterkę
w
kościele św. Marii Maggiore
, do krypty wpadła nagle grupa uzbrojonych żołnierzy, najemnicy złapali papieża za włosy i zranionego wywlekli sprzed ołtarza. Zamknięto go w ufortyfikowanej wieży, gdzie był torturowany i wyśmiewany. Następnego dnia papieża odbito, wierni doprowadzili go do kościoła, by dokończył mszę z poprzedniego dnia.
W 1076 roku Grzegorz został
ekskomunikowany
przez grupę włoskich biskupów na czele z biskupem
Pawii
. Synod w
Brixen
w 1080 oficjalnie potępił Grzegorza za zmuszanie par małżeńskich do rozwodu. Papież zdecydował więc przerwać wprowadzanie celibatu.
24 stycznia
1076
roku Cesarz Henryk IV zwołał synod 26 niemieckich biskupów, którzy mieli pozbawić papieża urzędu. W odpowiedzi
26 lutego
1076
Grzegorz ekskomunikował cesarza i nakazał jego detronizację. Henryk udał się w styczniu
1077
do zamku warownego w
Canossie
(przebywał tam wówczas papież), gdzie odziany tylko we
włosiennicę
, po trzech dniach i nocach czekania przed bramą, publicznie wyraził skruchę przed papieżem, który
28 stycznia
1077
zdjął z niego ekskomunikę. Jednak w marcu 1084 roku Henryk zajął Rzym i nominował własnego
antypapieża Klemensa
(1084-1101). Grzegorz bronił się w
Zamku Świętego Anioła
, aż w końcu udało mu się przywołać na pomoc koalicję sycylijskich Saracenów, Normanów i dzikich wieśniaków z
Kalabrii
, którzy wypędzili Henryka z miasta. Jednak potem wymknęli się spod kontroli i postępowali samowolnie rabując, paląc i gwałcąc. Odpowiedzialnością za czyny grabieżców Rzymianie obarczyli Grzegorza, który, złamany tym, wycofał się do
Salerno
, gdzie rok później zmarł.
Przypisy
- ↑ Ostatnie badania jego zwłok wykazały, że w chwili śmierci miał ok. 70 lat[1]
- ↑ według innej numeracji określany jako Stefan IX
Bibliografia
- Cawthorne N., Bardzo prywatne życie papieży, przeł. Kołaczkowska K., Jeden Świat, Warszawa 2004
- Poczet najznamienitszych papieży, Kluszczyński, Kraków 2005