Pomnik Stanisława Tołpy we Wrocławiu
Stanisław Tołpa (ur.
3 listopada
1901
w
Rudzie Łańcuckiej
, zm.
11 października
1996
we
Wrocławiu
) – urodzony w biednej chłopskiej rodzinie,
profesor
botaniki
Akademii Rolniczej we Wrocławiu
, opracował m.in. preparat torfowy nazywany jego nazwiskiem.
Ukończył teologię, lecz następnie podjął studia na wydziale matematyczno-przyrodniczym
Uniwersytetu im. Jana Kazimierza
we
Lwowie
, które zakończył doktoratem nt.
torfowisk
Czarnohory
. Do
1939
pracował jako nauczyciel biologii w
Państwowym Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki
w
Kaliszu
.
W
1939
brał udział w
Kampanii wrześniowej
, m.in. w
bitwie nad Bzurą
. Następnie trafił do
obozu jenieckiego
.
Po wojnie w
1945
trafił do
Wrocławia
. Tutaj też rozwinął działalność naukową i dydaktyczną. Początkowo był
dziekanem
Wydziału Rolniczego Uniwersytetu i
Politechniki Wrocławskiej
, później, po utworzeniu oddzielnej Wyższej Szkoły Rolniczej, został jej
rektorem
.
Habilitował
się w
1948
roku i otrzymał tytuł
profesora
. Od
1951
roku organizator Wyższej Szkoły Rolniczej we Wrocławiu. Później rektor tej uczelni w latach (
1952
-
1954
). Od
1967
członek Polskiej Akademii Nauk.
Całą swoją karierę naukową prof. Tołpa poświęcił
torfowi
. Pod jego kierunkiem przebadano bagna i torfowiska w Dolinie
Biebrzy
, na
Mazurach
i na
Lubelszczyźnie
. Opracował klasyfikację torfów europejskich. Z czasem zainteresowania przesuwały się z historii i morfologii torfowisk na chemiczne i biologiczne właściwości ich składników. Wykrył związki chemiczne o szczególnej aktywności biologicznej.
Na podstawie jego badań w latach
60.
powstał preparat torfowy Tołpy, mający w założeniu stać się lekiem przeciwnowotworowym.
Jeden z twórców wrocławskiego oddziału
Polskiej Akademii Nauk
. Jego badania przyczyniły się także do uchwalenia ustawy o ochronie złóż torfowych w Polsce.
Po przejściu na emeryturę w
1971
nadal pracował nad swoim preparatem w specjalnie utworzonej dla niego Pracowni Biologii i Biochemii Torfu
Akademii Rolniczej we Wrocławiu
. W latach
70.
i
80.
przy ul. Rozbrat, gdzie mieściła się Pracownia, ustawiały się długie kolejki po preparat, mający rzekomo leczyć nowotwory. Działanie przeciwnowotworowe preparatu nigdy nie zostało potwierdzone.
Patent na wytwarzanie preparatu przekazał uczelni. Zmarł w wieku 95 lat. Grób profesora znajduje się na wrocławskim
cmentarzu Św.Ducha
przy ul. Bardzkiej.