Ichthys
w ruinach starożytnego Efezu
Sobór efeski – trzeci
Sobór powszechny
, zwołany w
Efezie
przez
cesarza
Teodozjusza II
w
431
, w celu zakończenia sporu wywołanego przez
Nestoriusza
dotyczącego natury (physis) i osoby (hypostasis)
Jezusa
.
Wśród ówczesnych
teologów
wytworzyły się dwa stronnictwa. Pierwsze, związane było z
patriarchą
Konstantynopola
Nestoriuszem
, za którym stał dwór cesarski i większość
kleru
. Drugiemu stronnictwu przewodził
Patriarcha Aleksandrii
Cyryl
, którego popierali przede wszystkim
mnisi
. Spór zaognił się gdy Nestoriusz zabronił używania tytułu
Theotokos
(Boża Rodzicielka) w stosunku do
Maryi
. Skutkiem tego
Cyryl
zwołał
synod
w
Aleksandrii
, który potępił Nestoriusza i wystosował do niego list.
Przychylny Nestoriuszowi cesarz Teodozjusz zwołał Sobór Powszechny. Nie czekając na wszystkich
biskupów
22 czerwca
431 Cyryl otworzył sobór i tego samego dnia ogłoszono
dogmat
o Bożym macierzyństwie Maryi oraz zdegradowano Nestoriusza. Takie postępowanie Cyryla zirytowało spóźnionych biskupów, oraz tych którzy popierali Nestoriusza. Czterdziestu pięciu z nich, pod przewodnictwem biskupa Jana z Antiochii otworzyło ponownie Sobór (tzw. Antysobór lub Mały Sobór) i wydało postanowienia przeciwne oraz
ekskomunikowało
swoich adwersarzy. Postawieni przed faktem dokonanym
11 lipca
431 do Efezu przybyli
legaci
biskupa Rzymu
, którzy zgodnie z wolą
Celestyna I
poparli Cyryla składając podpisy pod postanowieniami Soboru, który on otworzył.
Sobór zamknięto we wrześniu, ale jego zamknięcie nie zakończyło dyskusji.
Schizma
trwała jeszcze dwa lata. Żadna ze stron nie chciała ustąpić uciekając się do przeróżnych sposobów i metod (nie zawsze bez zarzutu) utwierdzenia swoich racji oraz zjednania swemu stronnictwu Teodozjusza II. Dzięki mediacjom
greckiego
biskupa
Akacjusza z Beroe
i
syryjskiego
biskupa Pawła z Emezy udało się pogodzić zwaśnione strony. Ostatecznie w
433
cesarz zatwierdził postanowienia Soboru otwartego przez Cyryla z Aleksandrii uznając go Soborem Powszechnym. Cyryl podpisał wyznanie wiary ułożone przez Jana z Antiochii, a Nestoriusz skazany został na wygnanie z
Konstantynopola
.
Zobacz też
Bibliografia
- Breviarium fidei. Wybór doktrynalnych wypowiedzi Kościoła. Stanisław Głowa, Ignacy Bieda. Poznań: Księgarnia św. Wojciecha, 1998. .