Lipień pospolity, lipień (Thymallus thymallus) – słodkowodna, zimnolubna
ryba
łososiokształtna,
gatunek typowy
lipieniowatych
(Thymallinae syn. Thymallidae).
Występowanie
Występuje na obszarze od zachodniej
Walii
,
Francji
i północnych
Włoch
do
Morza Białego
. Brak go w południowej
Europie
, północnej
Skandynawii
i
Irlandii
. W Polsce występuje głównie w rzekach
Pomorza
,
Karpat
i
Sudetów
. Zasiedla głównie rzeki, rzadko spotykany w jeziorach. Latem przebywa na kamienistych płyciznach, zimą przenosi się do głębszych wód.
Morfologia
Dorasta przeciętnie do 30-40, maksymalnie do 60 cm długości. Rekord świata to 2,18[3], ale jego średnia waga nie przekracza 1 kg. Ciało ma lekko spłaszczone i małą głowę. Otwór gębowy niewielki, przedni, z drobnymi zębami, szczęka górna nieco dłuższa od dolnej.
Łuski
są duże, mocno osadzone w skórze. Młode osobniki są srebrzysto-jasnozielone z niebieskawymi plamami na bokach. Osobniki starsze mają grzbiet szarozielony, zielonkawe boki i biały brzuch. Na bokach podłużne ciemne smugi odpowiadające poszczególnym rzędom łusek. Płetwy nieparzyste mają bladofioletowy odcień,
płetwa
grzbietowa jest długa, wysoka i ozdobiona kilkoma rzędami czerwonych i czarnych plamek. Całe ciało ma metaliczny połysk. Płetwy grzbietowa, odbytowa, i piersiowe większe u samców niż u samic.
Dymorfizm płciowy
zaznacza się większymi rozmiarami samców oraz – w okresie godowym – ich jaskrawym ubarwieniem i powiększoną płetwą grzbietową.
Biologia
Żywi się głównie larwami
chruścików
,
jętek
i innych
owadów
oraz owadami zbieranymi z powierzchni wody, a także
mięczakami
i innymi
bezkręgowcami
. Duże osobniki zjadają również ryby, a nawet ssaki.
Chętnie grupuje się w niewielkie stadka. Żyje przeciętnie 4–5 lat, maksymalnie 14. Jego liczebność i rozmieszczenie ze względu na krótkowieczność są zmienne. Jest bardzo wrażliwy na zanieczyszczenia wody.
Rozród
Samce dojrzewają płciowo w 2 lub 3 roku życia, a samice w 4. Wiosną, w okresie
tarła
, lipień podejmuje krótkie wędrówki poszukując żwirowych lub kamienistych tarlisk z dobrze natlenioną wodą, które znajduje przeważnie w niedużych dopływach. Tarło obywa się w temperaturze 6–8
°C
.
Ikra
ma barwę bursztynową, jest zasypywana w piasku przez samca, który broni jej przez 2–3 tygodnie inkubacji. Często w jednym gnieździe składa jaja kilka samic.
Ochrona
Znaczenie gospodarcze
Nie występuje licznie, dlatego nie ma większego znaczenia w połowach. Jest natomiast hodowany w stawach hodowlanych. Bardzo ceniony wędkarsko – poławiany głównie przez wędkarzy łowiących na sztuczną muchę. Spotykany w
akwariach
publicznych.
Przypisy
Bibliografia
- Mały słownik zoologiczny: ryby. Warszawa:
Wiedza Powszechna
, 1976.
- G. Nikolski: Ichtiologia szczegółowa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1970.
- Josef Reichholf, Gunter Steinbach, Claus Militz: Wielka encyklopedia ryb : słodkowodne i morskie ryby Europy. Wiśniewolski Wiesław (tłum.). Warszawa: Muza, 1994. .
- Fritz Terofal, Claus Militz: Ryby słodkowodne. Leksykon przyrodniczy. Henryk Garbarczyk, Eligiusz Nowakowski i Jacek Wagner. Warszawa: Świat Książki, 1997. .
-
Thymallus thymallus.
(
ang.
) w: Froese, R. & D. Pauly. FishBase. World Wide Web electronic publication. www.fishbase.org [dostęp 6 września 2009]
Zobacz też