Liutprand był królem
Longobardów
w latach
712
–
744
i jest głównie pamiętany ze swej donacji
Sutri
w
728
oraz swych długich rządów, które doprowadziły do w konfliktów, najczęściej wygranych, z większą częścią Włoch. Skorzystał z osłabienia
Bizancjum
, by rozszerzyć swe władztwo w rejonie
Emilia-Romania
.
Jego początki nie były zbyt udane: ojciec zesłany na wygnanie między
Bawarów
, starszy brat Sigipert oślepiony przez
Ariperta II
króla Longobardów, a matka i siostra okaleczone. Liutpranda oszczędzono tylko ze względu na młody wiek, który sprawiał, że wydawał się nieszkodliwy. Został zwolniony z aresztu i pozwolono mu połączyć się z ojcem[1].
Rządy
Rządy Liutpranda, syna
Anspranda
, księcia
Asti
i krótko króla Longobardów, rozpoczęły się dzień przed śmiercią jego ojca, gdy możnowładcy wezwani do łoża śmierci Anspranda, wyrazili zgodę na uczynienie Litpranda współwładcą. Jego rządy przetrwały trzydzieści jeden lat i przyczyniły się do umocnienia katolicyzmu.
Związki z Agilolfingami z Bawarii
Na początku panowania jego głównymi sojusznikami wśród sąsiadów byli Teodo I z rodu
Agilolfingów
, frankijskich książąt Bawarii, których interwencji na rzecz Anspranda zawdzięczał tron. Teodo przyjał go w czasie gdy on i jego ojciec zostali tymczasowo wypędzeni przez Ariperta II w
702
i ta gościnność została później scementowana przez zwyczajową wymianę kobiet: Liutprand wziął za żonę Guntrud z Agilolfingów. Podstawą polityki Teodo był opór wobec merowińskich
majordomów
i ich wdzieraniu się na północ od Alp, czyli sprawy, które zbytnio nie zajmowały Liutpranda, oraz rozwijanie strategicznej kontroli nad wschodnioalpejskimi przełęczami do południowego
Tyrolu
, co miało już dla niego znaczenie. Wiosną
712
syn Teodo Teodebert zaatakował razem z Ansprandem i Liutprandem longobardzkie twierdze i wraz z utonięciem ich uciekającego rywala – Ariperta, frakcja Anspranda wróciła ponownie do władzy w
Pawii
.
Teodo zmarł w
717
lub
718
. Pod rządami jego następcy więzi między Longobardami a Agilolfingami osłabły. Dopóki w
726
polityka Bizancjum nie odwróciła jego uwagi, Liutprand głównie koncentrował siły na zdobywaniu bawarskich zamków nad rzeką Adige.
Wojny z Bizancjum
W początkach swego panowania Liutprand nie atakował
egzarchatu Rawenny
ani
papiestwa
. Jednak w 726 cesarz
Leon III
wydał pierwszy z wielu edyktów zakazujących kultu obrazów lub ikon (zobacz
ikonoklazm
).
Papież Grzegorz II
nakazał ludowi by sprzeciwił się bizantyjskiemu księciu
Neapolu
Exhiliratusowi, który został zamordowany przez tłum, gdy próbował wprowadzić w życie cesarski rozkaz zniszczenia wszystkich
ikon
. Liutprand wybrał czas podziałów, by uderzyć na posiadłości Bizancjum w
Emili
. W
727
przeszedł
Pad
i zdobył
Bolonię
,
Osimo
,
Rimini
i
Anconę
razem z innymi miastami Emili i
Pentapolis
. Zdobył
Classis
, port morski
Rawenny
, lecz nie zdołał zająć samej Rawenny, rządzonej przez egzarchę Pawła. Paweł został jednak wkrótce zabity w czasie rozruchów. W końcu Rawenna skapitulowała przed Liutprandem po nieznacznej walce (
737
).
Pierwsze napady
Maurów
na
Korsykę
rozpoczęły się około
713
–
719
z
Balearów
od zachodu. Działając jako obrońca kościoła katolickiego i jego wiernych, Liutprand podporządkował wyspę władzy Longobardów (ok.
725
), chociaż nominalnie była we władaniu Bizancjum. Korsyka pozostała w królestwie Longobardów nawet po podboju frankijskim. Do tego czasu lognobardzcy właściciele ziemscy i kościoły wyraźnie zaznaczyły swą obecność na wyspie.
Donacja Sutri
Pokonawszy siły bizantyjskie, choć ostateczne usunięcie resztek egzarchatu Rawenny przypadło w udziale jego następcom, Liutprand posuwał się w kierunku Rzymu wzdłuż
Via Cassia
i w starożytnym mieście
Sutri
spotkał się z papieżem
Grzegorzem II
(
728
). Tam obaj osiągnęli porozumienie, na podstawie którego Sutri i pewne miasta na wzgórzach w
Lacjum
(zobacz
Vetralla
) zostały przekazane
papiestwu
"jako dar dla błogosławionych
apostołów
Piotra
i
Pawła
" (zgodnie z Liber Pontificalis). Było to pierwsze rozszerzenie papieskiego terytorium poza księstwo Rzymu i początek
Państwa Kościelnego
.
W tym czasie Leon wysłał Eutychiusa jako egzarchę Rawenny, by przejął kontrolę we Włoszech. Gdy Eutychius przybył do Neapolu, to zawarł porozumienie, na mocy którego Liutprand zaatakuje papieża, jeśli Grecy pomogą mu w ujarzmieniu uparcie zbuntowanych i niezależnych południowych księstw longobardzkich, mianowicie
księstwa Spoleto
i księstwa Benewentu. Książęta
Trazymund II
i Godescalc poddali się — choć kontrola Pawii nad księstwami nie przetrwała zbyt długo — a egzarcha pomaszerował na Rzym. Pod Rzymem Liutprand rozłożył obóz na odległym brzegu Tybru na "Polu Nerona" i prowadził mediacje w sprawie zwrotu egzarchatowi spośród terenów bizantyjskich samej Rawenny i nakłonienia papieża do przywrócenia jego lojalności wobec cesarza (
730
).
Związki z Frankami
Po śmierci Teodo, Liutprand odwrócił się od swych poprzednich sojuszników Agilolfingów, by związać się z
Karolem Młotem
,
majordomem
Franków, którego syna,
Pepina Krótkiego
, adoptował i przypasał mu broń w czasie jego wejścia w dorosłość. W latach
735
–
736
poważna choroba pobudziła Liutpranda do wyniesienia swego bratanka
Hildepranda
na współwładcę. W
736
–
737
Liutprand przekroczył z armią
Alpy
, by pomóc Karolowi wypędzić Maurów z
Aix-en-Provence
i
Arles
.
W
738
złamany został wieloletni pokój w wyniku buntu
Trazymunda II
longobardzkiego księcia Spoleto. Gdy bunt zdławiono i ustanowiono bratanków Liutpranda w Benewencie i Spoleto, poprzedni książęta uciekli do Rzymu po ochronę papieża
Grzegorza III
. Liutprand natychmiast rozpoczął podbój Ducatus Romanus, prowincji wokół Rzymu. Po zdobyciu
Orte
i
Bomarzo
, przybył pod Rzym i zaczął go oblegać. Papież wysłał posłów do Karola Młota z błaganiem o pomoc, obiecując łaskę na tym i przyszłym świecie. W wysłanym liście, który się zachował, Grzegorz nadawał mu tytuł
patrycjusza
. Antylongobardzka retoryka Grzegorza mogła dziwić współczesnych zważywszy na ortodoksyjność Liutpranda. Król Longobardów zamierzał - jak można sądzić - pochwycić swych zbuntowanych książąt. Karol odebrał żądania papieża zwrócone przeciwko jego niegdysiejszemu sojusznikowi i wysłał swych posłów w sprawie mediacji między skłóconymi stronami. Jednak zanim doszło do pertraktacji papież i władca Franków zmarli.
Śmierć
Krótko po śmierci Grzegorza III (
741
)
Zachariasz
został wybrany na stolicę apostolską. Liutprand szczęśliwie podpisał dwudziestoletni pokój i zwrócił miasta księstwa Rzymu, które wcześniej zajął. Wkrótce potem jego rządy zakończyły się w pokoju. Spędziwszy więcej lat na tronie i będąc bliżej doprowadzenia całego półwyspu pod jedne rządy niż którykolwiek z jego poprzedników, ten król Longobardów zmarł w
744
i został pochowany w kościele San Pietro in Ciel d'Oro w Pawii.
Źródła
Głównym źródłem o karierze Liutpranda jest Historia gentis Langobardorum
Pawła Diakona
, który idealizował Liutpranda. Została napisana po
787
i obejmuje historię Longobardów od
568
do śmierci Liutpranda w
744
. Choć została napisana przez Lobgobarda i z longobardzkiego punktu widzenia, to zawiera wiele informacji o Cesarstwie Bizantyjskim, Frankach i innych.
Przypisy
- ↑ Paweł Diakon, Historia Langobardorum, VI xxii.