Azotyn sodu jest opisany w haśle
Azotan(III) sodu
Azotan(V) sodu, (inaczej saletra sodowa, saletra chilijska, nitronatryt, NaNO3) - nieorganiczny
związek chemiczny
z grupy
azotanów
,
sól
kwasu azotowego
i
sodu
. Nazwa nitronatryt jest utworzona od składu chemicznego minerału:
łac.
nitrogenium = azot, a natrium = sód. Natomiast określenie saletra pochodzi łac. sal petrae = sól skalna.
Właściwości
Azotan sodu jest białą lub bezbarwną substancją krystaliczną. Jego właściwości są analogiczne do
azotanu potasu
. Dobrze
rozpuszcza
się w wodzie (w temperaturze 20°C 88 g na 100 g H2O). Topi się w temp. 307°C. Rozkłada się po podgrzaniu do 380°C. Ma właściwości
utleniające
. Jest higroskopijny, powinien być przechowywany w szczelnych pojemnikach. Wykazuje
dwójłomność
,
współczynniki załamania
wynoszą no = 1,587 i ne = 1,336 dla
długość fali
około 590 nm.
Jako minerał ma następujące właściwości:
-
Układ krystalograficzny
: trygonalny,
-
Twardość
: 1,5-2,
-
Gęstość
: 2,24-2,29,
-
Rysa
: biała,
-
Barwa
: biała, czerwonawa, żółtobrunatna,
-
Przełam
: nierówny,
-
Połysk
: szklisty,
-
Łupliwość
: Brak.
Bardzo rzadko tworzy kryształy izometryczne, tabliczkowe, płytkowe, przyjmujące postać romboedrów. Występuje w
skupieniach
zbitych, ziarnistych, tworzy też naloty i wykwity. Kryształy są takie same jak kryształy kalcytu. Można sztucznie wyhodować kryształ nitratynu; do roztworu azotanu sodowego wprowadza się romboedr kalcytu w charakterze jądra.
Występowanie
Występuje na obszarach suchych i gorących, gdyż jest łatwo rozpuszczalny w wodzie. Powstaje w procesie odparowania, którego wynikiem są złoża solne. Występuje zwykle w towarzystwie
halitu
,
anhydrytu
,
gipsu
. Największe złoża nitronatrytu występują na pustyni
Atacama
w
Chile
- stąd powstała pierwotna nazwa "saletra chilijska" (złoże ma ok. 600 km długości i kilkadziesiąt szerokości i do 2 m miąższości). Ważne złoża występują też w
Boliwii
,
Peru
,
Egipcie
,
Indiach
,
Kazachstanie
oraz w
USA
.
Otrzymywanie
Otrzymuje się go działając kwasem azotowym(V) na węglan sodu:
Na2CO3 + 2HNO3 → 2NaNO3 + H2O + CO2↑
Zastosowanie
- jako
nawóz
azotowy (zawiera 15,5%
azotu
)
- przed wynalezieniem przemysłowych metod wiązania azotu z powietrza (metoda Mościckiego,
metoda Habera i Boscha
) azotan sodu był używany do uzyskiwania kwasu azotowego
- wciąż jest ważnym surowcem do produkcji azotanu potasu (saletry potasowej)
- w przemyśle spożywczym do
konserwowania mięsa
(przeciwdziała tworzeniu się
jadu kiełbasianego
; symbol UE -
E251
)
- w przemyśle szklarskim
- do produkcji
materiałów wybuchowych
odgrywając istotną rolę w produkcji
nitrogliceryny
- jest minerałem chętnie zbieranym przez kolekcjonerów
- jest używany do produkcji farb, emalii i leków
- stosuje się go jako utleniacz w pirotechnice
Zastosowanie znalazło także przy produkcji
azotanu(V) potasu
.
NaNO3 + KCl → KNO3 + NaCl
Bibliografia
- Guillermo Gold Gormaz, Jordi Jubany Casanovas Atlas mineralogii – Wiedza i Życie, 1992,
- Jerzy Żaba Ilustrowany słownik skał i minerałów – Videograf II sp. z o.o., 2003,
- Walter Schumann Minerały świata – Wyd. Alma-Press, 2003,
- Jaroslav Bauer Skały i minerały – Wyd. Multico, 1997,
Zobacz też
Linki zewnętrzne