Ekspresjonizm abstrakcyjny (szkoła nowojorska) to ruch artystyczny kształtujący się w malarstwie amerykańskim w
latach 40. XX wieku
pod wpływem nowoczesnego malarstwa europejskiego. Uznawany za pierwszy czysto amerykański ruch o światowym znaczeniu, stawiający
Nowy Jork
w centrum świata sztuki. Termin został ukuty w
1946
roku przez krytyka, Roberta Coatesa.
Do czasu II wojny światowej
malarstwo
amerykańskie nie stanowiło jednolitego nurtu. Ton sztuce nadali dopiero przybyli do Ameryki w pierwszych latach wojny malarze, rzeźbiarze, poeci i muzycy, którzy opuścili Europę, aby uniknąć niemieckiej okupacji.
Wśród nich byli:
Max Ernst
,
André Breton
,
Fernand Léger
,
Piet Mondrian
,
Marc Chagall
,
André Masson
,
Marcel Duchamp
.
W sensie technicznym ekspresjonizm
abstrakcyjny
wywodzi się z
surrealizmu
, z naciskiem kładzionym na spontaniczny, automatyczny czy wręcz podświadomy akt twórczy. Kapanie farbą na rozłożone na podłodze płótno (
Jackson Pollock
) jest tu charakterystyczną techniką, inspirowaną twórczością surrealisty niemieckiego, Maxa Ernsta.
Ruch łączył w sobie głębię emocjonalną i pragnienie samowyrażenia się
niemieckich
ekspresjonistów
z antyfiguratywną estetyką
europejskich
szkół abstrakcyjnych, takich jak
futuryzm
,
bauhaus
czy
kubizm
. Był postrzegany jako nurt buntowniczy, anarchistyczny, wysoce idiosynkratyczny i, wg niektórych, wręcz
nihilistyczny
.
Termin stosuje się do określenia różnorodnych w praktyce stylów wielu artystów działających w Nowym Jorku.
W ramach Szkoły nowojorskiej rozwinęły się dwa nurty:
Oparty na przypadkowości i spontanicznym działaniu, za pierwszoplanowy uważa akt twórczy. Odwołuje się do podświadomości artysty, odruchowego działania jako jedynie autentycznego sposobu tworzenia.
Głównymi przedstawicielami action-art byli:
Jackson Pollock
i
Willem de Kooning
.
W color field painting najistotniejszym elementem jest
kolor
. Uwaga twórcy skupia się na przekazaniu barwy, rozciągniętej na dużej powierzchni malarskiej, jako nośnika
emocji
. Proces twórczy podlega ścisłej kontroli.
Color field painting reprezentowali:
Mark Rothko
,
Clyfford Still
i
Barnett Newman
.
Mimo wspomnianej niejednorodności wewnątrz ruchu, jego reprezentantów cechowały pewne podobieństwa. Było to zamiłowanie do dużych płócien, nacisk na płaskość, podejście "całościowe" – traktujące wszystkie fragmenty płótna z równą uwagą, bez skupiania się na części centralnej z pominięciem krawędzi.
Ekspresjonizm abstrakcyjny, jako pierwszy oryginalnie amerykański nurt w sztuce, ukazał światu żywotność i kreatywność Ameryki lat po II wojnie światowej. Zwrócił też uwagę na jej potrzebę i umiejętność rozwoju w sensie estetycznym, niezależnie od europejskich standardów.
Kanadyjski
artysta,
Jean-Paul Riopelle
wprowadził ekspresjonizm abstrakcyjny w
Paryżu
w latach 50. W latach 60. ruch utracił swe znaczenie, stanowiąc inspirację dla takich nurtów artystycznych jak
pop art
i
minimalizm
, jednak część przedstawicieli abstrakcyjnego ekspresjonizmu tworzyła nadal w podobnym duchu.
Główni przedstawiciele nurtu:
Linki zewnętrzne