Symbol Copyleft - odwrócony znak ©
Copyleft - rodzaj systemu
licencjonowania
praw autorskich
, zezwalający na modyfikację i dowolną redystrybucję pracy.
Założenia systemu zostały stworzone w roku
1984
przez
Richarda Stallmana
na użytek
oprogramowania
, ale dziś są używane również dla innych rodzajów materiału.
Nazwa
Nazwa etymologicznie jest odwróceniem znaczenia słowa
copyright
i jednocześnie swoistą grą słowną. "Copy" (kopiowanie) i "right" (prawo) to inaczej zastrzeżenie wszelkich praw do kopiowania, natomiast "left" to po angielsku "lewo" i jednocześnie odmiana słowa "leave" (porzucić), zatem termin "copyleft" może być rozumiany jako świadome "porzucenie" zastrzeżeń do kopiowania.
Termin ten został prawdopodobnie pierwszy raz użyty przez Li-Chen Wanga, autora interpretera języka
BASIC
o nazwie Palo Alto Tiny BASIC.
Kod źródłowy
tego interpretera, który został opublikowany w maju 1976 r w czasopiśmie Dr. Dobb's Journal zawierał w nagłówku następujący tekst:
- TINY BASIC FOR INTEL 8080; VERSION 1.0; BY LI-CHEN WANG; 10 JUNE, 1976; @COPYLEFT; ALL WRONGS RESERVED[1]
Zgodnie z historią podawaną przez
Richarda Stallmana
nazwa pochodzi od napisu na kopercie listu, jaki dostał od Dona Hopkinsa w 1984 lub 1985 r. w związku z dyskusjami jakie toczyli na temat szkód jakie w rozwoju oprogramowania powoduje prawo autorskie. Hopkins żartobliwie napisał: Copyleft - all rights reversed (Copyleft - wszelkie prawa odwrócone), nawiązując do często stosowanej formułki zastrzegającej prawa do kopiowania stosowanej w USA: Copyright ... ... All rights reserved, tj. Prawa do kopiowania: (podmiot) (data). Wszystkie prawa zastrzeżone.[2]
Idea
Idea copyleft polega na takim wykorzystaniu systemu praw autorskich, że osiąga zupełnie odwrotne cele niż copyright (poszerzenie wolności zamiast jej ograniczenia).
W pierwszym etapie zastrzega się
prawa autorskie
do danej pracy. Ten etap nie różni się niczym od copyright. Dopiero w następnym zezwala się wszystkim zainteresowanym na dowolne kopiowanie, dystrybuowanie oraz modyfikowanie danej pracy lub pracy pochodnej. Jednocześnie zastrzega się by wszelkie zmiany również były objęte klauzulą copyleft, a więc wykorzystywane na tych samych zasadach co pierwotna praca. Celem jest tutaj stworzenie twórczości, która będzie się rozprzestrzeniać i jednocześnie nigdy ten proces rozprzestrzeniania się nie będzie mógł być zablokowany przez ponowne zastrzeżenie wszystkich praw autorskich do niej.[3]
Praktyka
Konkretne zastosowania idei copyleft można znaleźć w licencjach projektu GNU -
GNU GPL
,
GNU LGPL
oraz
GNU FDL
, a także w licencji
FAL
,
FreeBSD
,
Mozilla
i kilku innych.
Do licencji typu copyleft zaliczane są także te stworzone przez organizację
Creative Commons
, które posiadają warunek share alike (SA, na tych samych warunkach) i nie mają zakazu tworzenia dzieł pochodnych (ND). Istnieją jednak kontrowersje co do tego, czy licencje Creative Commons, które posiadają warunek SA i jednocześnie NC (zakaz użycia komercyjnego) mogą istotnie być zaliczane do licencji typu copyleft.[4]
Przypisy