Jedna z wielu maszyn rolniczych wykorzystywana w PGR-ach – kombajn
Bizon
model Z056
Państwowe Gospodarstwo Rolne (w skrócie PGR) – forma socjalistycznej własności ziemskiej w
Polsce
w latach
1949
–
1991
; duże
gospodarstwo rolne
, którego właścicielem było
państwo
.
Państwowe Gospodarstwa Rolne zostały utworzone
1 stycznia
1949
z
Państwowych Nieruchomości Ziemskich
, Państwowych Zakładów Hodowli Koni i Państwowych Zakładów Hodowli Roślin.
Gospodarstwa
takie tworzone były głównie na bazie wcześniejszych
majątków ziemskich
. Wiele takich gospodarstw powstało na
Ziemiach Odzyskanych
. Niska efektywność pracy, nadmiernie rozbudowane świadczenia socjalne na rzecz pracowników oraz w wielu przypadkach fatalne zarządzanie powodowały niewielką produktywność i deficyt pokrywany z
dotacji
państwowych.
Po przejściu na
gospodarkę rynkową
na podstawie ustawy z 19 października 1991 roku o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa[1] Państwowe Gospodarstwa Rolne zostały zlikwidowane, a ich majątek został przejęty przez
Agencję Własności Rolnej Skarbu Państwa
(obecnie
Agencja Nieruchomości Rolnych
). Gospodarstwa, które nie zostały sprzedane lub wydzierżawione były w zarządzie Agencji Rolnej Skarbu Państwa i zarządzane przez administratorów wyznaczonych przez Agencję. Następnie dążono do sprzedaży lub dzierżawy gospodarstw i majątku towarzyszącego gospodarstwom takim jak mieszkania, ośrodki wczasowe, baza socjalna itp. Dokonano także sprzedaży części ziemi indywidualnym
rolnikom
. Część najsłabszych ziem pozostała niezagospodarowana przez kilka lat. Proces sprzedaży i dzierżawy popegerowskiej ziemi trwa w dalszym ciągu.
Likwidacja PGR-ów wiązała się często z ograniczeniem lub całkowitym zaniechaniem chowu zwierząt, ograniczeniem produkcji roślinnej, zmianę metod uprawy. Pociągnęło to za sobą drastyczne ograniczenie miejsc pracy i wynikającą z tego całą gamę problemów w
regionach
, w których były one jedynymi
pracodawcami
, po restrukturyzacji nowi właściciele ograniczali znacznie zatrudnienie. PGR-y były bardzo często organizatorami życia społecznego i teoretycznie zapewniały zaspokojenie właściwie wszelkich potrzeb
pracowników
. Ich upadek spowodował często szkody w
strukturze lokalnych społeczności
, które nie przystosowały się do nowej sytuacji ekonomiczno-gospodarczej. Dewastacji uległ także majątek – częściowo na skutek kradzieży, częściowo z powodu braku elementarnych zabezpieczeń.
22 lipca
2008
w
Bolegorzynie
koło
Złocieńca
otwarto muzeum Państwowych Gospodarstw Rolnych[2][3].
Galeria
Przypisy
Bibliografia
- Ewelina Szpak, Między osiedlem a zagrodą. Życie codzienne mieszkańców PGR-ów, Warszawa 2005.
Zobacz też
Linki zewnętrzne