Przypadki Robinsona Kruzoe The Life and Strange Surprizing Adventures of Robinson Crusoe |
| Pierwsze wydanie Robinsona Cruzoe |
Pierwsze wydanie książki o Robinsonie Crusoe |
Autor | Daniel Defoe |
Kraj wydania | Wielka Brytania |
Język
| angielski |
Data I wyd. | 1719 |
Typ utworu | powieść podróżniczo-przygodowa |
|
Tekst na Wikiźródłach
|
|
Przypadki Robinsona Crusoe – powieść podróżniczo-przygodowa
Daniela Defoe
z
1719
roku.
Opowieść o Robinsonie składa się z dwóch części: pierwsza – The Life and Strange Surprizing Adventures of Robinson Crusoe opowiada o losach młodego marynarza
Robinsona Crusoe
, który trafia na bezludną wyspę. Druga - znacznie mniej znana – The Further Adventures of Robinson Crusoe opowiada o dalszych podróżach Robinsona.
Defoe napisał w późniejszym czasie trzecią część, Serious Reflections of Robinson Crusoe, będącą zbiorem esejów, bez faktycznego udziału postaci Robinsona.
Fabuła
Akcja rozpoczyna się w
1651
r. Książka opisuje dzieje Robinsona Crusoe, syna kupca w mieście
Hull
. Robinson nie chce wieść nudnego żywota jak jego ojciec, jako 17-latek ucieka z domu i płynie do
Londynu
. Ma pecha, gdyż pierwszy statek, którym płynie, rozbija się. Trafia na drugi okręt i tam uczy się sztuki żeglarskiej. Po pewnym czasie, chce wracać do domu, ale kapitan Smith namawia go, by popłynął z nim do
Gwinei
, a gdy tam dorobi się majątku, zostanie łaskawiej przyjęty przez ojca. Po śmierci kapitana Robinson pomaga wdowie po nim w prowadzeniu interesów. Jednak podczas kolejnej podróży statek zostaje napadnięty, a Robinson, wraz z innymi, wzięty do niewoli mauretańskiej. Po dwóch latach ucieka, wraz ze swym towarzyszem Ksurym i płynie do
Brazylii
, gdzie staje się plantatorem. Podczas wyprawy po niewolników
20 września
1664
statek się rozbija i Robinson jest jedynym ocalałym. Trafia na bezludną wyspę, gdzie, jak się okaże, spędzi następne 28 lat. Powoli zagospodarowuje się tam, buduje dom, uprawia zboże, oswaja kozy i papugę, wytwarza naczynia. W przetrwaniu pomagają mu znalezione przedmioty z innego rozbitego statku. Po latach na jego wyspę trafiają ludożercy, a Robinsonowi udaje się ocalić z ich rąk jedną z ofiar. Ocalałego krajowca nazywa
Piętaszek
(Friday, od dnia tygodnia kiedy go spotkał). Robinson "cywilizuje" dzikusa, czyniąc go towarzyszem swojej niedoli. Uczy go języka angielskiego i nawraca na chrześcijaństwo. Po latach do wyspy przybija statek z piracką banderą, którym kierują zbuntowani marynarze. Robinson pomaga kapitanowi odzyskać panowanie nad statkiem i może wrócić do rodzinnej Anglii.
Akcję powieści autor umieścił na wyspie położonej u wybrzeży
Wenezueli
.
Pierwsze wydanie drugiej części powieści
Druga część powieści poświęcona jest podróżom Robinsona m.in. na Madagaskar, do Południowej Azji i na Syberię.
Odbiór powieści
Powieść o przygodach Robinsona Kruzoe do końca
XIX wieku
była najczęściej wydawaną, tłumaczoną i interpretowaną książką w historii. W sumie doczekała się ponad 700 rożnych edycji i adaptacji. Są to np. Robinson szwajcarski
Johanna Davida Wyssa
, Foe
J. M. Coetzeego
czy choćby Robinsonowie Kosmosu
Františka Běhounka
. W Polsce przygodami Robinsona inspirowali się
Czesław Miłosz
i
Jerzy Andrzejewski
, tytułując scenariusz filmu wg wspomnień
Władysława Szpilmana
-
Robinson warszawski
(z których później powstał film
Pianista
).
Jacques Offenbach
w
1867
r. napisał operę Robinson Crusoé.
W
XX wieku
utwór był wielokrotnie ekranizowany, powstało także wiele dzieł luźno nawiązujących do książki, np. film
Cast Away
z
2000
r.
W Polsce powieść znana jest przede wszystkim w tłumaczeniu
Władysława Ludwika Anczyca
pod tytułem Przypadki Robinsona Crusoe lub Przypadki Robinsona Kruzoe oraz w skróconej wersji lekturowej w opracowaniu
Stanisława Stampfla
jako Robinson Kruzoe. Wg Daniela Defoe napisał Stanisław Stampf'l. Ukazały się Przypadki Robinsona Kruzoe będące tłumaczeniem dwóch części - tom I. przełożył
Józef Birkenmajer
, tom II - był anonimowym przekładem z XIX w. w opracowaniu Grzegorza Sinko.
W ostatnich latach opublikowano też kilka nowych tłumaczeń.
Linki zewnętrzne